Sách Sáng Thế Ký, là cuốn sách đầu tiên của Kinh Thánh, chứa đựng những lời tiên tri nền tảng và mang ý nghĩa sâu sắc, đặt nền móng cho toàn bộ lịch sử cứu rỗi. Mặc dù không phải là một sách tiên tri theo kiểu Ê-sai hay Khải Huyền, Sáng Thế Ký lại chứa đựng những lời tiên tri về các sự kiện tương lai, về dòng dõi, và đặc biệt là về Đấng Cứu Thế.
Dưới đây là tổng hợp những lời tiên tri chính trong sách Sáng Thế Ký:
I. Lời Hứa Phúc Âm Đầu Tiên (Protoevangelium) - Sáng Thế Ký 3:15
Đây là lời tiên tri quan trọng nhất và là "Hạt giống của Tin Lành" được gieo ngay sau khi con người sa ngã.
Lời tiên tri: "Ta sẽ gây mối thù giữa mi (con rắn/Sa-tan) và người đàn bà, giữa dòng giống mi và dòng giống người ấy; dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, và mi sẽ cắn vào gót nó."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Mối thù: Tiên báo về cuộc chiến tranh liên tục giữa Sa-tan và loài người (đặc biệt là những người tin kính).
Dòng giống người đàn bà: Tiên tri về sự ra đời của Đấng Cứu Thế (Chúa Giê-su Christ). Trong Kitô giáo, đây được hiểu là Chúa Giê-su sinh ra từ một trinh nữ (Đức Maria), không bởi hạt giống của người nam.
Đánh vào đầu mi: Chúa Giê-su sẽ giáng một đòn chí tử vào quyền lực của Sa-tan, hủy diệt công việc của nó thông qua cái chết và sự phục sinh của Ngài trên thập giá.
Mi cắn vào gót nó: Sa-tan sẽ làm hại Đấng Cứu Thế (chẳng hạn như việc Chúa Giê-su phải chịu đau khổ và cái chết), nhưng đó không phải là một vết thương chí mạng cho Ngài.
II. Tiên Tri Về Nô-ê và Đại Hồng Thủy
Sáng Thế Ký 6:13-17: Thiên Chúa báo trước về việc Ngài sẽ hủy diệt mọi sự sống trên đất bằng một trận lụt lớn do tội lỗi của con người, và chỉ Nô-ê cùng gia đình ông và các loài vật được chọn sẽ được cứu qua chiếc tàu.
Ứng nghiệm: Đại Hồng Thủy đã xảy ra đúng như lời tiên tri, hủy diệt mọi sự sống trên đất ngoại trừ những gì trong tàu Nô-ê (Sáng Thế Ký 7-8).
Sáng Thế Ký 8:21-22: Sau trận lụt, Thiên Chúa hứa sẽ không bao giờ nguyền rủa đất nữa vì con người và sẽ không bao giờ tiêu diệt mọi sự sống bằng nước lụt nữa. Ngài hứa duy trì các mùa và chu kỳ tự nhiên.
Ứng nghiệm: Lời hứa này đã được giữ gìn qua các thời đại, không có trận lụt toàn cầu nào tái diễn.
Sáng Thế Ký 9:24-27 (Lời tiên tri của Nô-ê về các con trai):
Lời nguyền cho Ca-na-an (con trai của Cham): Ca-na-an sẽ là "đầy tớ thấp hèn nhất" của các anh em mình.
Ứng nghiệm: Dòng dõi Ca-na-an (người Ca-na-an) sau này đã bị dân Israel (hậu duệ của Sem) chinh phục và làm nô lệ.
Phước lành cho Sem: "Chúc tụng Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của Sem!" và "Ca-na-an sẽ làm đầy tớ cho Sem."
Ứng nghiệm: Thiên Chúa tiếp tục giao ước của Ngài qua dòng dõi Sem (là tổ phụ của Áp-ra-ham, Đa-vít, và cuối cùng là Đấng Mê-si-a).
Phước lành cho Gia-phết: "Nguyện Đức Chúa Trời mở rộng Gia-phết, và nguyện Gia-phết ở trong các trại của Sem."
Ứng nghiệm: Dòng dõi Gia-phết (tổ phụ của các dân tộc châu Âu và Ấn-Âu) đã phát triển mạnh mẽ và mở rộng địa bàn. "Ở trong các trại của Sem" có thể tiên tri về việc các dân tộc Gia-phết sẽ được hưởng lợi từ ân điển của Thiên Chúa đến qua dòng dõi Sem (qua sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a và Phúc Âm).
III. Tiên Tri Về Áp-ra-ham và Các Tổ Phụ
Đây là những lời tiên tri hình thành nên giao ước quan trọng nhất trong Cựu Ước.
Sáng Thế Ký 12:1-3 (Lời hứa ban đầu cho Áp-ra-ham):
"Ta sẽ làm cho ngươi nên một dân lớn, Ta sẽ ban phước cho ngươi, làm cho danh ngươi cả thể, và ngươi sẽ thành một nguồn phước."
"Ta sẽ ban phước cho những ai chúc phước ngươi, rủa sả kẻ nào rủa sả ngươi; và nhờ ngươi mà mọi chi tộc trên đất sẽ được phước."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Dân lớn: Dòng dõi Áp-ra-ham đã phát triển thành dân tộc Israel.
Danh cả thể: Danh Áp-ra-ham được tôn kính trong Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo.
Phước cho mọi chi tộc: Quan trọng nhất, lời hứa này được ứng nghiệm qua việc Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su) ra đời từ dòng dõi Áp-ra-ham, đem sự cứu rỗi và phước lành đến cho mọi dân tộc trên thế giới.
Sáng Thế Ký 15:13-16 (Lời tiên tri về con cháu Áp-ra-ham ở Ai Cập): Thiên Chúa báo trước rằng con cháu của Áp-ra-ham sẽ là kiều dân trong xứ người, bị hà hiếp 400 năm, sau đó sẽ ra đi với của cải lớn và trở về đất Ca-na-an.
Ứng nghiệm: Dân Israel đã cư trú ở Ai Cập, bị nô lệ và hà hiếp trong khoảng 400 năm, sau đó được Môi-se dẫn dắt ra đi trong cuộc Xuất Ê-díp-tô, mang theo nhiều của cải.
Sáng Thế Ký 17:1-8 (Giao ước với Áp-ra-ham và sự thay tên):
Thiên Chúa hứa biến Áp-ra-ham thành "tổ phụ của nhiều dân tộc" và đặt tên lại là Áp-ra-ham (thay vì Áp-ram). Giao ước vĩnh cửu về đất đai cho con cháu ông.
Ứng nghiệm: Áp-ra-ham là tổ phụ của Israel và các dân tộc Ả Rập. Giao ước về đất đai tiếp tục được ứng nghiệm một phần và sẽ ứng nghiệm hoàn toàn trong tương lai.
Sáng Thế Ký 22:15-18 (Lời hứa sau khi Áp-ra-ham dâng Y-sác): Thiên Chúa thề sẽ ban phước cho Áp-ra-ham và "nhờ dòng dõi ngươi mà mọi dân tộc trên đất sẽ được phước."
Ứng nghiệm: Nhấn mạnh lại lời hứa về Đấng Mê-si-a sẽ đến từ dòng dõi ông.
IV. Tiên Tri Về Y-sác và Gia-cốp
Sáng Thế Ký 25:23 (Lời tiên tri về Ê-sau và Gia-cốp): "Hai dân tộc ở trong lòng ngươi, hai nước sẽ phân rẽ ngay từ khi ở trong dạ ngươi. Nước nầy sẽ mạnh hơn nước kia, và đứa lớn sẽ phục đứa nhỏ."
Ứng nghiệm: Dòng dõi của Gia-cốp (Israel) và Ê-sau (Ê-đôm) trở thành hai dân tộc riêng biệt và thường xuyên đối đầu. Israel (hậu duệ Gia-cốp) cuối cùng đã chiếm ưu thế hơn Ê-đôm (hậu duệ Ê-sau).
Sáng Thế Ký 28:13-15 (Lời hứa của Thiên Chúa cho Gia-cốp trong giấc mơ): Lặp lại giao ước của Áp-ra-ham về đất đai, dòng dõi đông đúc, và lời hứa "nhờ ngươi và dòng dõi ngươi mà mọi chi tộc trên đất sẽ được phước."
Ứng nghiệm: Củng cố lời hứa về sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a từ dòng dõi Gia-cốp.
V. Tiên Tri Về Các Chi Phái Israel (Sáng Thế Ký 49)
Lời chúc phước và tiên tri của Gia-cốp (Israel) cho 12 người con trai của mình khi hấp hối. Mỗi lời tiên tri mô tả đặc điểm, số phận hoặc vai trò tương lai của chi phái đó.
Sáng Thế Ký 49:8-12 (Tiên tri về Giu-đa):
"Hỡi Giu-đa, các anh em ngươi sẽ khen ngợi ngươi... Tay ngươi sẽ nắm lấy gáy kẻ thù ngươi... Giu-đa là một sư tử con... Quyền trượng sẽ không lìa khỏi Giu-đa, gậy của người cầm quyền sẽ không rời giữa hai chân nó, cho đến khi Si-lô đến; và các dân sẽ vâng phục người."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Quyền lãnh đạo: Chi phái Giu-đa trở thành chi phái lãnh đạo trong Israel, từ đó các vua (Đa-vít) và Đấng Mê-si-a xuất hiện.
Si-lô: "Si-lô" là một tên gọi cổ của Đấng Mê-si-a, người mà các dân tộc sẽ vâng phục. Đây là lời tiên tri rõ ràng nhất trong Sáng Thế Ký về việc Đấng Cứu Thế sẽ đến từ chi phái Giu-đa.
Sáng Thế Ký 49:1-28: Các lời tiên tri khác cho Rê-u-bên (mất quyền trưởng nam), Si-mê-ôn và Lê-vi (sẽ bị phân tán), Dân (sẽ xét đoán dân mình), Giô-sép (được phước lớn về đất đai và con cái), v.v.
Ứng nghiệm: Lịch sử của 12 chi phái Israel, sự phân chia đất đai, vai trò của họ trong dân tộc Israel, và những sự kiện xảy ra với họ đã ứng nghiệm những lời tiên tri này.
Sách Xuất Hành (Exodus) là sách thứ hai của Kinh Thánh, tiếp nối câu chuyện về dân Y-sơ-ra-ên sau Sáng Thế Ký. Mặc dù không chứa đựng nhiều lời tiên tri cụ thể về tương lai xa xôi như các sách tiên tri sau này (ví dụ: Ê-sai, Giê-rê-mi), Xuất Hành lại rất phong phú với các lời tiên tri ứng nghiệm ngay lập tức hoặc trong thời gian ngắn, và các tiên tri mang tính hình bóng về Chúa Giê-su Christ và kế hoạch cứu rỗi của Thiên Chúa.
Dưới đây là các loại lời tiên tri chính trong sách Xuất Hành:
I. Tiên Tri Về Các Biến Cố Trực Tiếp (Ứng Nghiệm Ngay Lập Tức Hoặc Ngắn Hạn)
Đây là những lời Thiên Chúa báo trước cho Môi-se về những gì Ngài sẽ làm để giải cứu dân Y-sơ-ra-ên và phán xét Ai Cập, và chúng đều đã ứng nghiệm một cách đáng kinh ngạc.
Lời Tiên Tri Về Các Tai Vạ Giáng Trên Ai Cập:
Xuất Hành 3:19-20: Thiên Chúa báo trước cho Môi-se rằng Pha-ra-ôn sẽ không cho dân Y-sơ-ra-ên đi nếu không bị ép buộc bằng một bàn tay mạnh mẽ. Ngài sẽ giáng các phép lạ và tai vạ trên Ai Cập.
Ứng nghiệm: Chúa đã giáng 10 tai vạ kinh hoàng (từ nước hóa máu, ếch nhái, muỗi, ruồi, dịch hạch, ung nhọt, mưa đá, cào cào, tối tăm, đến tai vạ con đầu lòng) trên Ai Cập, buộc Pha-ra-ôn phải cho dân đi (Xuất Hành 7-12).
Xuất Hành 4:21-23: Thiên Chúa báo trước rằng Ngài sẽ làm cho lòng Pha-ra-ôn chai đá và Ngài sẽ giết con đầu lòng của Pha-ra-ôn.
Ứng nghiệm: Lòng Pha-ra-ôn đã chai đá nhiều lần, và cuối cùng, tai vạ con đầu lòng đã giết chết tất cả các con trai đầu lòng của Ai Cập, kể cả con của Pha-ra-ôn (Xuất Hành 12:29-30).
Lời Tiên Tri Về Sự Giải Cứu Khỏi Ai Cập và Hành Trình Trong Hoang Mạc:
Xuất Hành 3:8: Thiên Chúa hứa sẽ đem dân Y-sơ-ra-ên ra khỏi Ai Cập và đưa họ vào một xứ "đượm sữa và mật" (đất Ca-na-an).
Ứng nghiệm: Cuộc Xuất Hành đã xảy ra, dân Y-sơ-ra-ên đã được giải phóng và sau đó được dẫn vào đất Ca-na-an.
Xuất Hành 14:13-14: Môi-se tiên tri rằng Thiên Chúa sẽ chiến đấu cho dân Ngài và họ sẽ không bao giờ thấy người Ai Cập nữa.
Ứng nghiệm: Thiên Chúa đã mở Biển Đỏ, cho dân Y-sơ-ra-ên đi qua đất khô, và sau đó nhấn chìm toàn bộ quân đội Ai Cập khi họ đuổi theo (Xuất Hành 14:21-28).
Lời Tiên Tri Về Manna và Nước Từ Đá: Thiên Chúa báo trước sẽ cung cấp thức ăn và nước uống cho dân trong hoang mạc.
Ứng nghiệm: Manna đã từ trời rơi xuống hàng ngày, và nước đã chảy ra từ đá để nuôi sống hàng triệu người trong 40 năm (Xuất Hành 16-17).
II. Tiên Tri Về Giao Ước và Luật Pháp (Ứng Nghiệm Bằng Hành Động Của Chúa)
Xuất Hành 19:5-6: Thiên Chúa hứa nếu dân Y-sơ-ra-ên vâng lời Ngài và giữ giao ước, họ sẽ là "của riêng Ta giữa muôn dân," một "vương quốc thầy tế lễ, một dân tộc thánh."
Ứng nghiệm: Thiên Chúa đã ban Mười Điều Răn và toàn bộ luật pháp trên núi Si-nai, thiết lập Y-sơ-ra-ên như một dân tộc được chọn đặc biệt, có vai trò là thầy tế lễ cho các dân tộc khác. Mặc dù họ không luôn giữ trọn giao ước, nhưng vị thế đặc biệt của họ đã được thiết lập.
III. Tiên Tri Mang Tính Hình Bóng (Shadows/Types of Christ)
Đây là những lời tiên tri gián tiếp hoặc các hình ảnh, sự kiện trong Xuất Hành mà sau này được ứng nghiệm một cách đầy đủ và trọn vẹn trong cuộc đời và công tác của Chúa Giê-su Christ. Các nhà thần học gọi đây là các "hình bóng" (types) của Đấng Mê-si-a.
Môi-se là Hình Bóng của Đấng Mê-si-a:
Xuất Hành 3:10: Môi-se được Thiên Chúa sai đi để giải cứu dân Ngài khỏi ách nô lệ.
Hình bóng: Môi-se là người giải phóng dân tộc mình khỏi sự nô lệ thuộc thể ở Ai Cập, trong khi Chúa Giê-su là Đấng Mê-si-a giải phóng dân Ngài khỏi sự nô lệ thuộc linh của tội lỗi và sự chết (Giăng 8:36, Rô-ma 6:18).
Lễ Vượt Qua và Chiên Con Lễ Vượt Qua:
Xuất Hành 12: Dân Y-sơ-ra-ên được dặn phải giết một con chiên con không tì vết, bôi huyết nó lên khung cửa để thoát khỏi tai vạ con đầu lòng.
Hình bóng: Con Chiên Con Lễ Vượt Qua là hình bóng rõ ràng nhất của Chúa Giê-su Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời, Đấng hy sinh không tì vết để đổ huyết mình, nhờ đó những ai tin vào Ngài sẽ được cứu khỏi sự phán xét đời đời (Giăng 1:29, I Cô-rinh-tô 5:7).
Manna trong hoang mạc:
Xuất Hành 16: Thiên Chúa ban manna từ trời để nuôi sống dân Y-sơ-ra-ên.
Hình bóng: Manna là hình bóng của Chúa Giê-su là Bánh Hằng Sống từ trời xuống, nuôi dưỡng sự sống đời đời cho những ai tin Ngài (Giăng 6:31-35).
Nước từ Đá:
Xuất Hành 17:6: Môi-se đập vào tảng đá, và nước chảy ra để dân uống.
Hình bóng: Tảng đá bị đập là hình bóng của Chúa Giê-su Christ, Đấng bị đánh đập và chịu chết để từ Ngài tuôn ra suối nước hằng sống (Đức Thánh Linh) cho những ai khát khao (I Cô-rinh-tô 10:4).
Bàn Thờ và Của Lễ:
Xuất Hành 27:1-8, 29: Các luật lệ về bàn thờ và của lễ chuộc tội.
Hình bóng: Các của lễ chuộc tội trong Cựu Ước là hình bóng về sự hy sinh trọn vẹn và duy nhất của Chúa Giê-su Christ trên thập giá để chuộc tội cho toàn nhân loại, làm cho những của lễ đó không còn cần thiết nữa (Hê-bơ-rơ 9-10).
Đền Tạm (Tabernacle):
Xuất Hành 25-31, 35-40: Các chi tiết về thiết kế và xây dựng Đền Tạm.
Hình bóng: Đền Tạm là một hình bóng phong phú về Chúa Giê-su Christ là nơi Thiên Chúa ngự giữa loài người. Mọi chi tiết của Đền Tạm đều chỉ về Ngài, từ của lễ, bàn thờ, đến Áo Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm, và đặc biệt là Hòm Giao Ước với nắp chuộc tội (Hê-bơ-rơ 8-10, Giăng 1:14).
Sách Lê-vi (Leviticus) là sách thứ ba trong Ngũ Kinh của Kinh Thánh, chủ yếu tập trung vào các luật lệ, quy định về sự thánh khiết, các của lễ dâng và vai trò của các thầy tế lễ. Mặc dù không chứa đựng các lời tiên tri rõ ràng về các sự kiện tương lai xa xôi như các sách tiên tri hay thậm chí một số sách khác trong Ngũ Kinh (như Sáng Thế Ký hay Phục Truyền Luật Lệ Ký), Lê-vi lại rất giàu các lời tiên tri mang tính điều kiện (nếu vâng lời thì sẽ được phước, nếu không thì bị rủa sả) và các tiên tri mang tính hình bóng về Chúa Giê-su Christ và kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
I. Các Lời Tiên Tri Mang Tính Điều Kiện (Phước Lành và Rủa Sả)
Phần quan trọng nhất của lời tiên tri trong Lê-vi là trong Chương 26, nơi Đức Chúa Trời trình bày rõ ràng hệ quả của sự vâng lời và bất tuân. Đây là những lời tiên tri có điều kiện, ứng nghiệm tùy thuộc vào sự lựa chọn của dân Y-sơ-ra-ên.
Phước lành của sự vâng lời (Lê-vi 26:3-13):
Lời tiên tri: Nếu dân Y-sơ-ra-ên vâng giữ các luật lệ của Đức Chúa Trời, Ngài hứa sẽ ban phước dồi dào:
Mưa thuận gió hòa: Mưa đúng mùa, đất đai trù phú, mùa màng bội thu.
Bình an và an ninh: Không sợ hãi, không có kẻ thù, không có thú dữ gây hại.
Chiến thắng kẻ thù: Một số ít người sẽ đuổi được rất nhiều kẻ thù.
Sinh sản và phát triển: Dân số tăng lên.
Sự hiện diện của Đức Chúa Trời: Ngài sẽ ngự giữa họ, không lìa bỏ họ.
Sự giải phóng: Họ sẽ được giải phóng khỏi ách nô lệ.
Ứng nghiệm: Những lời hứa này đã được ứng nghiệm trong các giai đoạn lịch sử của Israel khi họ vâng lời Chúa (ví dụ: thời kỳ Vua Đa-vít, Sa-lô-môn, hoặc một số giai đoạn cải cách).
Rủa sả của sự bất tuân (Lê-vi 26:14-39):
Lời tiên tri: Nếu dân Y-sơ-ra-ên bất tuân, bỏ qua hoặc ghê tởm các luật lệ của Ngài, Ngài hứa sẽ giáng các tai họa:
Bệnh tật và đói kém: Gây ra sự suy nhược, mùa màng thất bát.
Thất bại trong chiến tranh: Kẻ thù sẽ đánh bại họ, họ sẽ chạy trốn ngay cả khi không bị ai đuổi.
Đất đai khô cằn: Đất đai không sinh hoa trái, cây cối bị phá hủy.
Sự tấn công của thú dữ và dịch bệnh: Gia súc và người bị tiêu diệt.
Sự hủy diệt và lưu đày: Đất nước sẽ bị hoang tàn, các thành phố bị phá hủy, và dân tộc sẽ bị lưu đày tản lạc giữa các quốc gia.
Ăn thịt con cái: Một tai họa khủng khiếp do đói kém cùng cực.
Ứng nghiệm: Lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên trong Cựu Ước đầy dẫy những ví dụ về sự ứng nghiệm của những lời rủa sả này, đỉnh điểm là việc họ bị lưu đày sang A-xi-ri và Ba-bi-lôn, và sau này là việc Giê-ru-sa-lem bị phá hủy bởi La Mã vào năm 70 SCN, dẫn đến sự tản lạc của dân Do Thái khắp thế giới trong gần 2000 năm.
Lời hứa phục hồi sau khi ăn năn (Lê-vi 26:40-45):
Lời tiên tri: Ngay cả khi dân Y-sơ-ra-ên phạm tội và bị hình phạt, nếu họ ăn năn, Đức Chúa Trời sẽ nhớ đến giao ước của Ngài với Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp, và sẽ không hủy diệt họ hoàn toàn.
Ứng nghiệm: Điều này đã được ứng nghiệm qua việc dân Do Thái được phép trở về từ Ba-bi-lôn sau 70 năm lưu đày, và gần đây nhất là sự tái lập Quốc gia Israel vào năm 1948.
II. Các Tiên Tri Mang Tính Hình Bóng (Shadows/Types of Christ)
Sách Lê-vi đặc biệt giàu các hình bóng (types) chỉ về Chúa Giê-su Christ và công tác cứu chuộc của Ngài. Các của lễ, nghi lễ, và vai trò của thầy tế lễ trong Lê-vi không chỉ là các quy định cho dân Y-sơ-ra-ên mà còn là những lời tiên tri qua hành động về Đấng Mê-si-a sẽ đến.
Các của lễ (Lê-vi 1-7):
Của lễ thiêu: Hoàn toàn dâng hiến cho Đức Chúa Trời, nói về sự dâng hiến trọn vẹn của Chúa Giê-su.
Của lễ chuộc tội (lễ tạ tội): Dùng để chuộc tội lỗi của con người.
Của lễ chuộc lỗi (lễ bồi thường): Dùng để đền bù những tổn hại do tội lỗi gây ra.
Hình bóng: Tất cả các của lễ này là hình bóng về sự hy sinh trọn vẹn và hoàn hảo của Chúa Giê-su Christ trên thập giá như của lễ chuộc tội duy nhất, đủ cho mọi tội lỗi của nhân loại (Hê-bơ-rơ 9-10). Huyết của các con vật chỉ là tạm thời và cần lặp lại, trong khi huyết của Chúa Giê-su là vĩnh viễn và chỉ cần dâng một lần.
Chức vụ Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm (Lê-vi 8-10, 16):
A-rôn và các thầy tế lễ: Được biệt riêng để phục vụ Đức Chúa Trời và làm trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân sự. Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm là người duy nhất được vào Nơi Chí Thánh mỗi năm một lần vào Ngày Chuộc Tội để dâng huyết chuộc tội cho cả dân tộc.
Hình bóng: Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm là hình bóng về Chúa Giê-su Christ, Đấng là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm tối thượng và đời đời của chúng ta. Ngài không cần dâng của lễ nhiều lần, vì chính Ngài là của lễ hoàn hảo và duy nhất được dâng một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 7-10).
Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur) (Lê-vi 16):
Nghi lễ: Ngày duy nhất trong năm mà tội lỗi của toàn dân được chuộc. Hai con dê được chọn: một con bị giết làm của lễ chuộc tội, con kia (dê Azazel) được tha đi mang theo tội lỗi của dân ra khỏi trại.
Hình bóng: Đây là hình bóng mạnh mẽ về Chúa Giê-su Christ. Ngài là con chiên bị giết để chuộc tội, và cũng là "dê Azazel" mang tội lỗi của chúng ta ra khỏi chúng ta, đưa chúng ta đến sự tha thứ và hòa giải với Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:25, Hê-bơ-rơ 9:11-14).
Luật lệ về sự tinh sạch và ô uế (Lê-vi 11-15):
Các luật lệ chi tiết về những gì là tinh sạch hay ô uế (ví dụ: các loài vật được ăn và không được ăn, sự tinh sạch sau khi sinh con, bệnh phong, v.v.).
Hình bóng: Những luật lệ này không chỉ là về vệ sinh hay đạo đức, mà còn là để dạy dân Y-sơ-ra-ên về sự cần thiết của sự thánh khiết và sự phân cách khỏi tội lỗi. Chúng chỉ ra rằng con người không thể tự mình trở nên hoàn toàn tinh sạch trước Đức Chúa Trời, và cần một sự thanh tẩy từ bên ngoài – đó là sự thanh tẩy bởi huyết Chúa Giê-su và bởi Đức Thánh Linh (Tít 3:5).
Sách Dân Số (Numbers) là sách thứ tư trong Ngũ Kinh, ghi lại hành trình của dân Y-sơ-ra-ên trong hoang mạc sau khi ra khỏi Ai Cập và trước khi vào Đất Hứa. Giống như sách Lê-vi, Dân Số không phải là một sách tiên tri theo nghĩa truyền thống, nhưng nó chứa đựng những lời tiên tri về các sự kiện trực tiếp trong hành trình của dân Y-sơ-ra-ên, các phước lành và lời nguyền mang tính điều kiện, và đặc biệt là một số lời tiên tri cụ thể được ban qua các nhân vật như Ba-la-am. Sách này cũng chứa đựng nhiều hình bóng về Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Các Biến Cố Trực Tiếp trong Hành Trình Hoang Mạc
Sách Dân Số ghi lại nhiều lời Thiên Chúa phán với Môi-se về những gì sẽ xảy ra với dân Y-sơ-ra-ên trong hoang mạc, và chúng đã ứng nghiệm trong chính sách này.
Tiên tri về số phận của thế hệ không tin kính:
Dân Số 14:26-35: Sau khi dân Y-sơ-ra-ên từ chối vào Đất Hứa vì sợ hãi các dân cư ở đó, Thiên Chúa đã phán rằng tất cả những người từ 20 tuổi trở lên (trừ Giô-suê và Ca-lép) sẽ chết trong hoang mạc và không bao giờ được vào Đất Hứa. Họ sẽ lang thang 40 năm, mỗi năm tượng trưng cho một ngày do thám đất.
Ứng nghiệm: Lịch sử của sách Dân Số và Phục Truyền Luật Lệ Ký ghi lại sự chết chóc của thế hệ này trong suốt 40 năm lang thang trong hoang mạc, cho đến khi một thế hệ mới lớn lên và sẵn sàng vào Đất Hứa.
Tiên tri về sự giáng phạt đối với sự bội nghịch:
Dân Số 16: Khi Cô-rê, Đa-than, và A-bi-ram nổi loạn chống lại Môi-se và A-rôn, Môi-se đã tuyên bố rằng nếu Thiên Chúa thực sự không sai ông, thì đất sẽ mở miệng nuốt sống những kẻ nổi loạn.
Ứng nghiệm: Đất đã mở miệng và nuốt sống Cô-rê cùng gia đình và những người đi theo ông (Dân Số 16:31-33). Sau đó, một tai vạ từ Chúa cũng đã giết chết 14.700 người khác vì lằm bằm chống lại Môi-se và A-rôn.
II. Tiên Tri Qua Miệng Ba-la-am (Dân Số 22-24)
Đây là những lời tiên tri nổi bật nhất trong sách Dân Số, được thốt ra bởi Ba-la-am, một thầy bói được Vua Ba-lác của Mô-áp thuê để nguyền rủa Y-sơ-ra-ên. Tuy nhiên, Thiên Chúa đã buộc Ba-la-am phải chúc phước thay vì nguyền rủa, và thậm chí còn ban cho ông những lời tiên tri về tương lai xa xôi.
Phước lành không thể thay đổi cho Israel (Dân Số 23:7-10, 18-24):
Ba-la-am nói rằng Thiên Chúa đã chúc phước cho Y-sơ-ra-ên và không có sự nguyền rủa nào có thể chống lại họ. Ông cũng tiên tri về sự phát triển mạnh mẽ và sự tách biệt của dân tộc này.
Ứng nghiệm: Thiên Chúa luôn thành tín với dân giao ước của Ngài, bảo vệ họ khỏi kẻ thù và giữ vững vị thế của họ là dân được chọn.
Tiên tri về ngôi sao và cây gậy (Dân Số 24:15-19):
Lời tiên tri: "Tôi thấy người, nhưng không phải bây giờ; tôi nhìn người, nhưng không phải ở gần. Một ngôi sao sẽ hiện ra từ Gia-cốp, một cây gậy sẽ nổi lên từ Y-sơ-ra-ên, nó sẽ đánh phá hai bên Mô-áp, và hủy diệt mọi con cháu Sết. Ê-đôm sẽ là của chiếm được, Sê-i-rơ cũng là của chiếm được của kẻ thù nó; và Israel sẽ làm việc mạnh mẽ. Một kẻ từ Gia-cốp sẽ cai trị, và hủy diệt kẻ sống sót trong thành."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
"Ngôi sao từ Gia-cốp" và "cây gậy từ Y-sơ-ra-ên": Đây là lời tiên tri quan trọng nhất của Ba-la-am, thường được hiểu là nói về một vị vua mạnh mẽ sẽ đến từ Israel.
Ứng nghiệm thứ nhất (cận kề): Lời tiên tri này được ứng nghiệm một phần qua Vua Đa-vít, người đã chinh phục Mô-áp và Ê-đôm (II Sa-mu-ên 8).
Ứng nghiệm cuối cùng (xa xôi): Tuy nhiên, ý nghĩa sâu xa nhất của "ngôi sao" và "cây gậy" là nói về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ). Ngài là Đấng cai trị tối thượng, Đấng sẽ đánh bại mọi kẻ thù và thiết lập vương quốc công bình của Ngài. Sách Khải Huyền 22:16 cũng dùng hình ảnh "Sao Mai sáng chói" để chỉ Chúa Giê-su.
III. Tiên Tri Mang Tính Hình Bóng (Types of Christ)
Giống như Xuất Hành và Lê-vi, Dân Số chứa nhiều hình bóng về Chúa Giê-su Christ và công tác cứu chuộc của Ngài.
Tảng đá bị đập (Dân Số 20:7-11):
Môi-se được Chúa bảo hãy nói với tảng đá để nước chảy ra cho dân uống. Tuy nhiên, Môi-se đã đập vào tảng đá hai lần.
Hình bóng: Tảng đá là hình bóng của Chúa Giê-su Christ. Trong lần đầu tiên, Ngài bị "đập" (chịu chết) để ban sự sống (nước hằng sống). Việc Môi-se đập tảng đá lần thứ hai là sự không vâng lời, vì Chúa Giê-su chỉ cần chịu chết một lần thôi (Hê-bơ-rơ 9:28).
Rắn đồng (Dân Số 21:4-9):
Khi dân Y-sơ-ra-ên lằm bằm, Thiên Chúa sai rắn lửa đến cắn họ. Những người bị cắn sẽ chết. Thiên Chúa ra lệnh Môi-se làm một con rắn đồng treo trên cây gậy; ai bị rắn cắn mà nhìn lên con rắn đồng thì sẽ được sống.
Hình bóng: Chúa Giê-su đã dùng sự kiện này để nói về chính Ngài: "Như Môi-se đã treo con rắn trên đồng vắng thể nào, thì Con người cũng phải bị treo lên thể ấy, hầu cho hễ ai tin Ngài đều được sự sống đời đời" (Giăng 3:14-15). Con rắn đồng là hình ảnh của Chúa Giê-su bị "treo lên" trên thập giá, mang lấy tội lỗi của chúng ta, để ai tin Ngài thì được cứu khỏi sự chết thuộc linh.
Thành phố trú ẩn (Dân Số 35:9-34):
Thiên Chúa thiết lập các thành phố trú ẩn để những kẻ lỡ tay giết người có thể chạy đến đó để tránh bị trả thù, chờ đợi một cuộc xét xử công bằng.
Hình bóng: Các thành phố trú ẩn là hình bóng về Chúa Giê-su Christ là nơi nương náu an toàn cho những người phạm tội (thuộc linh), nơi họ có thể chạy đến để tìm được sự tha thứ, công lý và sự sống (Hê-bơ-rơ 6:18).
Sách Đệ Nhị Luật (Deuteronomy), hay còn gọi là Phục Truyền Luật Lệ Ký, là sách cuối cùng trong Ngũ Kinh của Môi-se. Tên gọi "Đệ Nhị Luật" có nghĩa là "luật pháp thứ hai" hoặc "sự nhắc lại luật pháp," vì đây là bài diễn văn cuối cùng của Môi-se trước khi dân Y-sơ-ra-ên vào Đất Hứa, nhắc lại các luật lệ và giao ước của Đức Chúa Trời.
Tuy nhiên, sách này không chỉ là sự nhắc lại mà còn chứa đựng rất nhiều lời tiên tri quan trọng, đặc biệt là về tương lai của dân Y-sơ-ra-ên, và những lời tiên tri mang tính hình bóng về Đấng Mê-si-a. Các lời tiên tri trong Đệ Nhị Luật thường có tính chất có điều kiện, nghĩa là chúng sẽ ứng nghiệm tùy thuộc vào sự vâng lời hay bất tuân của dân tộc.
I. Tiên Tri Về Các Phước Lành và Rủa Sả (Đệ Nhị Luật 28)
Chương 28 của Đệ Nhị Luật là một trong những phần tiên tri mạnh mẽ và chi tiết nhất trong toàn bộ Kinh Thánh, mô tả rõ ràng hệ quả của sự vâng lời và bất tuân.
Phước lành của sự vâng lời (Đệ Nhị Luật 28:1-14):
Lời tiên tri: Nếu dân Y-sơ-ra-ên vâng lời Đức Chúa Trời và giữ các điều răn của Ngài, họ sẽ được ban phước dồi dào về mọi mặt:
Thịnh vượng vật chất: Mùa màng bội thu, gia súc sinh sôi nảy nở, của cải dồi dào, kho lương đầy ắp.
Chiến thắng kẻ thù: Kẻ thù sẽ bị đánh bại trước mặt họ.
Danh tiếng và uy tín: Các dân tộc trên đất sẽ nhìn thấy và kính sợ họ.
Sự ưu ái từ Thiên Chúa: Luôn đứng đầu, không bao giờ ở cuối; luôn đi lên, không bao giờ đi xuống.
Ứng nghiệm: Những lời hứa này đã được ứng nghiệm trong các giai đoạn lịch sử của Y-sơ-ra-ên khi họ trung thành với Đức Chúa Trời (ví dụ: thời kỳ các quan xét trung tín, triều đại Vua Đa-vít và Sa-lô-môn).
Rủa sả của sự bất tuân (Đệ Nhị Luật 28:15-68):
Lời tiên tri: Nếu dân Y-sơ-ra-ên bất tuân, bỏ qua hoặc xem thường các điều răn của Đức Chúa Trời, họ sẽ phải chịu đựng những tai họa khủng khiếp:
Đói kém và bệnh tật: Đất đai khô cằn, mùa màng thất bát, dịch bệnh hoành hành, ung nhọt ghê gớm.
Thất bại và thảm họa: Bị kẻ thù đánh bại, phải chạy trốn ngay cả khi không bị ai đuổi, gặp tai ương trong mọi việc.
Sự áp bức và nô lệ: Bị các dân tộc khác áp bức, bị cướp bóc, bị đem đi lưu đày làm nô lệ.
Thiếu thốn cùng cực: Ăn thịt con cái mình vì đói kém (Đệ Nhị Luật 28:53-57).
Tản lạc khắp thế giới: Họ sẽ bị phân tán giữa muôn dân từ đầu cùng đất đến đầu cùng đất, sống trong sợ hãi và bất an (Đệ Nhị Luật 28:64-67).
Ứng nghiệm: Lịch sử của Y-sơ-ra-ên là minh chứng rõ ràng cho sự ứng nghiệm của những lời rủa sả này.
Họ bị các quốc gia khác áp bức (A-xi-ri, Ba-bi-lôn, Hy Lạp, La Mã).
Hai lần bị lưu đày lớn (A-xi-ri và Ba-bi-lôn).
Sự kiện khủng khiếp nhất là vào năm 70 SCN, khi Giê-ru-sa-lem và Đền Thờ bị quân La Mã phá hủy hoàn toàn, và dân Do Thái bị tản lạc khắp thế giới trong gần 2000 năm, sống trong tình trạng không quốc gia, liên tục bị bắt bớ và bách hại (điều này ứng nghiệm chính xác lời tiên tri về sự tản lạc và kinh hoàng trong Đệ Nhị Luật 28:64-67).
II. Tiên Tri Về Sự Hồi Hương và Phục Hồi (Đệ Nhị Luật 30)
Lời tiên tri: Ngay cả sau khi dân Y-sơ-ra-ên bị phân tán và chịu tai họa vì sự bất tuân, nếu họ quay lại với Đức Chúa Trời, ăn năn, thì Ngài sẽ tập hợp họ lại từ khắp các nước nơi họ bị tản lạc và đem họ trở về đất của họ (Đệ Nhị Luật 30:1-5).
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã được ứng nghiệm một phần sau thời kỳ lưu đày ở Ba-bi-lôn, khi một số người Do Thái được phép trở về Giê-ru-sa-lem. Quan trọng hơn, sự kiện tái lập Quốc gia Israel vào năm 1948 sau gần 2000 năm tản lạc được nhiều người tin là sự ứng nghiệm đáng kinh ngạc của lời tiên tri này.
III. Tiên Tri Về Một Đấng Tiên Tri Giống Như Môi-se (Đệ Nhị Luật 18:15-19)
Lời tiên tri: "CHÚA, Đức Chúa Trời của anh em, sẽ dấy lên trong vòng anh em, từ giữa anh em, một nhà tiên tri giống như tôi [Môi-se]. Anh em phải lắng nghe người." (Đệ Nhị Luật 18:15). Và "Ta sẽ đặt lời Ta trong miệng người, và người sẽ nói với chúng mọi điều Ta truyền dạy. Kẻ nào không nghe lời Ta mà người nói nhân danh Ta, thì Ta sẽ hỏi tội kẻ ấy." (Đệ Nhị Luật 18:18-19).
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
"Một nhà tiên tri giống như tôi": Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong Cựu Ước về Đấng Mê-si-a. Giống như Môi-se là người đã giải cứu dân Y-sơ-ra-ên khỏi Ai Cập, ban luật pháp và dẫn dắt họ, thì Đấng Mê-si-a sẽ là một Đấng Tiên Tri vĩ đại hơn, giải cứu nhân loại khỏi tội lỗi, ban luật pháp mới (luật yêu thương), và dẫn dắt họ vào vương quốc của Đức Chúa Trời.
Ứng nghiệm: Sứ đồ Phi-e-rơ và Ê-tiên trong Tân Ước đã xác nhận rằng lời tiên tri này nói về Chúa Giê-su Christ (Công Vụ Các Sứ Đồ 3:22-23; 7:37). Chúa Giê-su là Đấng Tiên Tri tối thượng, lời Ngài là lời của Đức Chúa Trời, và ai không vâng lời Ngài sẽ phải chịu trách nhiệm.
IV. Tiên Tri Về Sự Bất Tuân Lặp Đi Lặp Lại của Israel (Đệ Nhị Luật 31:16-29)
Lời tiên tri: Môi-se báo trước rằng sau khi ông qua đời, dân Y-sơ-ra-ên sẽ trở nên bại hoại, thờ phượng các thần ngoại bang, phá vỡ giao ước với Đức Chúa Trời, và vì thế sẽ phải chịu nhiều tai ương.
Ứng nghiệm: Lịch sử của Israel trong các sách tiếp theo (Quan Xét, Các Vua, Sử Ký) liên tục chứng minh lời tiên tri này, với những chu kỳ bất tuân, thờ thần tượng, bị áp bức, kêu cầu Chúa, và được giải cứu.
V. Tiên Tri Về Sự Khó Trả Lời Khi Bị Các Dân Tộc Hỏi Về Lý Do Bị Hình Phạt (Đệ Nhị Luật 29:24-28)
Lời tiên tri: Khi các dân tộc khác nhìn thấy sự hoang tàn của đất Y-sơ-ra-ên và sự lưu đày của dân tộc này, họ sẽ hỏi lý do. Câu trả lời là vì Y-sơ-ra-ên đã bỏ giao ước của Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của tổ phụ họ, và đã đi thờ các thần khác.
Ứng nghiệm: Điều này đã ứng nghiệm trong thời kỳ lưu đày Ba-bi-lôn, khi các tiên tri như Đa-ni-ên và Ê-xê-chi-ên giải thích cho các dân ngoại về nguyên nhân sự đau khổ của Israel.
Sách Giô-suê (Joshua) là sách thứ sáu trong Kinh Thánh, ghi lại việc dân Y-sơ-ra-ên tiến vào và chinh phục Đất Hứa dưới sự lãnh đạo của Giô-suê. Không giống như các sách tiên tri hay các sách Ngũ Kinh, Giô-suê chủ yếu là một sách lịch sử, tường thuật việc ứng nghiệm các lời hứa và mệnh lệnh của Đức Chúa Trời.
Tuy nhiên, trong bối cảnh lịch sử này, chúng ta vẫn có thể thấy một số lời tiên tri quan trọng được Giô-suê công bố hoặc được nhắc lại, và chúng đều đã ứng nghiệm một cách chính xác. Sách này cũng chứa đựng những hình bóng về Chúa Giê-su Christ.
I. Tiên Tri Về Việc Chinh Phục Đất Hứa
Đây là lời tiên tri cốt lõi và được lặp lại nhiều lần trong sách Giô-suê, vốn là sự tiếp nối lời hứa của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp và Môi-se.
Lời Tiên Tri về Sự Ban Cho Đất Hứa:
Giô-suê 1:2-6: Đức Chúa Trời phán với Giô-suê: "Môi-se, đầy tớ ta, đã qua đời rồi; vậy bây giờ, ngươi và cả dân sự nầy hãy chỗi dậy, đi qua sông Giô-đanh, vào xứ mà ta ban cho dân Y-sơ-ra-ên... Mọi nơi nào bàn chân các ngươi đặt đến, ta đều ban cho các ngươi, y như ta đã phán cùng Môi-se vậy... Chẳng ai chống cự nổi ngươi trọn đời ngươi. Ta sẽ ở cùng ngươi như ta đã ở cùng Môi-se; ta sẽ chẳng lìa ngươi, chẳng bỏ ngươi."
Ứng nghiệm: Toàn bộ sách Giô-suê là sự tường thuật về việc lời tiên tri này được ứng nghiệm. Dân Y-sơ-ra-ên dưới sự lãnh đạo của Giô-suê đã vượt sông Giô-đanh, đánh bại các dân tộc Ca-na-an và chiếm hữu phần lớn Đất Hứa, đúng như lời Chúa đã hứa. Ngài đã ở cùng Giô-suê và ban cho họ chiến thắng.
Tiên Tri về Sự Đổ Vỡ Của Giê-ri-cô:
Giô-suê 6:2-5: Đức Chúa Trời phán với Giô-suê về việc Ngài sẽ giao thành Giê-ri-cô vào tay họ và cách thức cụ thể mà họ phải làm để bức tường thành đổ xuống (đi vòng quanh thành 6 ngày, và ngày thứ 7 đi 7 vòng, thổi kèn và la lớn).
Ứng nghiệm: Bức tường thành Giê-ri-cô đã đổ sập đúng theo lời tiên tri và hướng dẫn của Chúa, cho phép dân Y-sơ-ra-ên chiếm được thành (Giô-suê 6:20).
II. Tiên Tri Về Sự Rủa Sả Đối Với Người Xây Lại Giê-ri-cô
Giô-suê 6:26: "Trong lúc đó, Giô-suê có lập lời thề nầy rằng: Kẻ nào chỗi dậy xây lại thành Giê-ri-cô nầy, thì nguyền rủa thay cho người đó trước mặt Đức Giê-hô-va! Người sẽ mất con đầu lòng mình khi đặt nền thành, và mất con út mình khi dựng cửa thành."
Ứng nghiệm: Hơn 500 năm sau, trong thời Vua A-háp, Hít-ên người Bê-tên đã xây lại thành Giê-ri-cô, và đúng như lời tiên tri, "Hít-ên đã mất A-bi-ram, con đầu lòng mình, khi đặt nền thành, và mất Sê-gúp, con út mình, khi dựng cửa thành, theo lời Đức Giê-hô-va đã phán bởi Môi-se, đầy tớ Ngài" (I Các Vua 1:34). Đây là một sự ứng nghiệm chi tiết và đáng kinh ngạc của một lời tiên tri được thốt ra hàng thế kỷ trước đó.
III. Tiên Tri Về Các Phước Lành và Rủa Sả Trong Đất Hứa
Đây là sự nhắc lại và nhấn mạnh lời tiên tri từ Đệ Nhị Luật.
Giô-suê 8:30-35: Giô-suê làm theo lệnh của Môi-se, lập bàn thờ trên núi Ê-banh và đọc sách luật pháp, bao gồm các lời chúc phước trên núi Ga-ri-xim và các lời rủa sả trên núi Ê-banh, trước toàn thể dân Y-sơ-ra-ên.
Ứng nghiệm: Đây không phải là một lời tiên tri về tương lai mới, mà là việc thực hiện lời tiên tri đã được ban ra trong Phục Truyền Luật Lệ Ký. Việc đọc công khai này khẳng định rằng dân Y-sơ-ra-ên đã được cảnh báo rõ ràng về hậu quả của sự vâng lời và bất tuân. Lịch sử sau này của Israel cho thấy những phước lành và rủa sả này đã được ứng nghiệm nhiều lần.
IV. Tiên Tri Về Sự Trung Tín Của Đức Chúa Trời
Giô-suê 21:43-45: "Vậy, Đức Giê-hô-va ban cho Y-sơ-ra-ên trọn cả xứ mà Ngài đã thề ban cho tổ phụ chúng, và chúng đã được xứ đó làm cơ nghiệp, rồi ở tại đó... Không một lời nào trong các lời lành mà Đức Giê-hô-va đã phán cùng nhà Y-sơ-ra-ên mà không thành; thảy đều ứng nghiệm cả."
Giô-suê 23:14-15: Giô-suê nhắc lại với dân chúng: "Ngày nay tôi đi con đường mà cả thế gian phải đi. Hãy hết lòng hết ý nhận biết rằng, trong mọi lời lành mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời của anh em đã hứa cùng anh em, không một lời nào sai hết, thảy đều ứng nghiệm cả... Cũng như mọi lời lành mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời của anh em đã phán cùng anh em đều ứng nghiệm, thì Giê-hô-va cũng sẽ giáng trên anh em mọi lời tai vạ, cho đến chừng nào Ngài đã diệt anh em khỏi xứ tốt tươi mà Ngài đã ban cho anh em."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là lời xác nhận hùng hồn rằng Thiên Chúa là Đấng thành tín, và mọi lời Ngài hứa đều được ứng nghiệm. Nó cũng là một lời tiên tri về tương lai rằng Ngài cũng sẽ thành tín trong việc giáng tai họa nếu họ bất tuân.
V. Giô-suê là Hình Bóng của Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Mặc dù không phải là một lời tiên tri bằng lời nói, bản thân Giô-suê (Joshua) là một hình bóng (type) mạnh mẽ của Chúa Giê-su Christ.
Tên gọi: "Giô-suê" trong tiếng Hê-bơ-rơ (Yeshua) có nghĩa là "Đức Giê-hô-va là sự cứu rỗi." Đây chính là cùng một tên với "Giê-su" trong tiếng Hy Lạp (Iēsous).
Vai trò của người lãnh đạo:
Giô-suê là người đã dẫn dắt dân Y-sơ-ra-ên vào Đất Hứa, ban cho họ sự nghỉ ngơi và chiến thắng, mặc dù họ đã thất bại dưới sự lãnh đạo của Môi-se khi ở trong hoang mạc.
Hình bóng: Chúa Giê-su Christ là Đấng Lãnh Đạo tối thượng, dẫn dắt dân của Ngài (những người tin Ngài) vào "sự nghỉ ngơi" thuộc linh thật sự và vào "Đất Hứa" trên trời (vương quốc của Đức Chúa Trời). Ngài là Đấng hoàn tất những gì mà Môi-se và luật pháp không thể làm được (Hê-bơ-rơ 4:8-9).
Sách Thủ Lãnh (Judges), hay còn gọi là Sách Các Quan Xét, là sách thứ bảy trong Kinh Thánh, ghi lại giai đoạn lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên sau khi Giô-suê qua đời và trước khi có các vị vua. Đây là một thời kỳ đầy hỗn loạn, khi dân Y-sơ-ra-ên liên tục bất tuân Đức Chúa Trời, bị áp bức bởi các dân tộc lân cận, rồi kêu cầu Chúa, và Ngài dấy lên các "thủ lãnh" (quan xét) để giải cứu họ.
Giống như Sách Giô-suê, Sách Thủ Lãnh chủ yếu là một sách lịch sử, tường thuật sự ứng nghiệm của các lời tiên tri có điều kiện đã được ban ra trong Đệ Nhị Luật (về phước lành khi vâng lời và rủa sả khi bất tuân). Do đó, nó không chứa nhiều lời tiên tri mới về tương lai xa xôi, nhưng nó cho thấy sự ứng nghiệm liên tục của các lời tiên tri đã có, và một số lời cảnh báo về hậu quả của tội lỗi.
I. Sự Ứng Nghiệm của Các Lời Tiên Tri Có Điều Kiện Từ Đệ Nhị Luật
Toàn bộ sách Thủ Lãnh là minh chứng cho sự ứng nghiệm của các lời tiên tri về phước lành và rủa sả đã được Môi-se công bố trong Đệ Nhị Luật 28.
Chu kỳ tội lỗi và áp bức:
Lời tiên tri từ Đệ Nhị Luật: Nếu dân Y-sơ-ra-ên bỏ Đức Chúa Trời và thờ các thần khác, họ sẽ bị các kẻ thù áp bức, bị cướp bóc, và phải sống trong sợ hãi (Đệ Nhị Luật 28:15-68).
Ứng nghiệm trong Thủ Lãnh: Sách Thủ Lãnh mô tả một chu kỳ lặp đi lặp lại:
1. Bất tuân: Dân Y-sơ-ra-ên làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va, bỏ Ngài và thờ các thần của dân Ca-na-an (Thủ Lãnh 2:11-13).
2. Áp bức: Đức Giê-hô-va nổi giận, phó họ vào tay kẻ thù (Thủ Lãnh 2:14-15).
3. Kêu cầu: Dân Y-sơ-ra-ên kêu cầu Đức Giê-hô-va (Thủ Lãnh 3:9, 15).
4. Giải cứu: Đức Giê-hô-va dấy lên các thủ lãnh để giải cứu họ (Thủ Lãnh 2:16).
5. Bình an: Đất nước được bình an trong một thời gian (Thủ Lãnh 3:11, 30).
Chu kỳ này lặp lại nhiều lần với các kẻ thù khác nhau (Mê-sô-bô-ta-mi, Mô-áp, Phi-li-tin, A-môn, Ma-đi-an, v.v.) và các thủ lãnh khác nhau (Ót-ni-ên, Ê-hút, Đê-bô-ra, Ghi-đê-ôn, Giép-thê, Sam-sơn, v.v.). Đây là bằng chứng sống động cho thấy lời tiên tri có điều kiện của Đức Chúa Trời đã được ứng nghiệm một cách chính xác.
Sự thất bại trong việc đuổi hết các dân tộc Ca-na-an:
Lời tiên tri/cảnh báo từ Môi-se và Giô-suê: Đức Chúa Trời đã ra lệnh cho Y-sơ-ra-ên phải đuổi hết các dân tộc Ca-na-an khỏi Đất Hứa, nếu không họ sẽ trở thành cái bẫy và cái bẫy cho Y-sơ-ra-ên (Dân Số 33:55, Đệ Nhị Luật 7:16).
Ứng nghiệm trong Thủ Lãnh: Sách Thủ Lãnh bắt đầu bằng việc ghi lại sự thất bại của các chi phái Y-sơ-ra-ên trong việc đuổi hết các dân Ca-na-an (Thủ Lãnh 1). Điều này dẫn đến sự pha trộn văn hóa và tôn giáo, và cuối cùng là sự sa ngã của Y-sơ-ra-ên vào việc thờ thần tượng, đúng như lời cảnh báo.
II. Lời Tiên Tri Của Sứ Giả Đức Giê-hô-va (Thủ Lãnh 2:1-5)
Đây là một trong số ít các lời tiên tri trực tiếp được ghi lại trong sách Thủ Lãnh.
Lời tiên tri: Sứ giả Đức Giê-hô-va đến từ Ghin-ganh lên Bô-kim và phán với dân Y-sơ-ra-ên: "Ta đã đem các ngươi ra khỏi Ai Cập, dẫn các ngươi vào xứ mà ta đã thề ban cho tổ phụ các ngươi. Ta cũng đã phán: ‘Ta sẽ không bao giờ hủy bỏ giao ước của Ta với các ngươi. Còn các ngươi, đừng lập giao ước với dân cư xứ nầy; hãy phá đổ các bàn thờ của chúng.’ Nhưng các ngươi đã không vâng lời Ta. Tại sao các ngươi làm điều nầy? Vậy nên Ta cũng phán: ‘Ta sẽ không đuổi chúng khỏi trước mặt các ngươi nữa; nhưng chúng sẽ trở thành cái bẫy bên sườn các ngươi, và các thần của chúng sẽ là cái bẫy cho các ngươi.’"
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này giải thích lý do tại sao các dân tộc Ca-na-an vẫn còn tồn tại trong Đất Hứa và tiếp tục là nguồn gốc của sự rắc rối và cám dỗ cho Y-sơ-ra-ên trong suốt thời kỳ Thủ Lãnh và sau này. Nó đã ứng nghiệm một cách rõ ràng trong suốt lịch sử của họ.
III. Lời Tiên Tri của Giép-thê (Thủ Lãnh 11:23-24)
Lời tiên tri (qua lập luận của Giép-thê): Giép-thê lập luận với vua của dân A-môn rằng Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, đã đuổi dân A-mô-rít khỏi trước mặt dân Ngài, và vì thế đất đó thuộc về Y-sơ-ra-ên. Ông cũng thách thức vua A-môn giữ lấy đất mà thần Kê-mốt của họ ban cho, nhưng Y-sơ-ra-ên sẽ giữ lấy đất mà Đức Giê-hô-va đã ban cho họ.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây không phải là một lời tiên tri mới về tương lai xa, mà là một lời tuyên bố về quyền tối thượng của Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên trong việc ban đất đai, và một lời tiên tri về chiến thắng sắp tới của Giép-thê đối với dân A-môn, điều đã ứng nghiệm (Thủ Lãnh 11:32-33).
IV. Sam-sơn là Hình Bóng của Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Mặc dù không phải là một lời tiên tri bằng lời nói, cuộc đời của Sam-sơn (một thủ lãnh nổi bật) có thể được coi là một hình bóng (type) của Chúa Giê-su Christ ở một số khía cạnh:
Sinh ra bởi sự can thiệp của Đức Chúa Trời: Cả Sam-sơn và Chúa Giê-su đều có sự ra đời phi thường, được thiên sứ báo trước cho cha mẹ (Thủ Lãnh 13:3-5).
Được biệt riêng cho Đức Chúa Trời: Sam-sơn là một người Na-xi-rê, được biệt riêng để phục vụ Chúa. Chúa Giê-su là Đấng Thánh của Đức Chúa Trời, hoàn toàn biệt riêng cho ý muốn Cha.
Giải cứu dân mình: Sam-sơn được dấy lên để bắt đầu giải cứu Y-sơ-ra-ên khỏi tay người Phi-li-tin. Chúa Giê-su đến để giải cứu dân Ngài khỏi tội lỗi và quyền lực của sự chết.
Cái chết mang lại sự giải cứu: Sam-sơn đã chết cùng với kẻ thù của mình, và cái chết của ông đã mang lại sự giải cứu lớn nhất cho dân Y-sơ-ra-ên khỏi người Phi-li-tin. Chúa Giê-su đã chết trên thập giá, và cái chết của Ngài đã đánh bại quyền lực của tội lỗi và sự chết, mang lại sự cứu rỗi đời đời cho những ai tin Ngài.
Sách Ru-tơ (Ruth) là một cuốn sách nhỏ và độc đáo trong Kinh Thánh, được đặt tên theo nhân vật chính, một phụ nữ Mô-áp đã tin theo Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. Khác với các sách tiên tri lớn hay các sách lịch sử về chiến tranh và luật pháp, sách Ru-tơ là một câu chuyện tình yêu, lòng trung thành, và sự chuộc tội.
Vì tính chất kể chuyện và tập trung vào cuộc đời của các cá nhân, sách Ru-tơ không chứa đựng các lời tiên tri về các sự kiện lịch sử vĩ mô hay các cuộc chiến tranh thế giới. Tuy nhiên, nó lại chứa đựng một số lời tiên tri quan trọng về dòng dõi Đa-vít và Đấng Mê-si-a, và là một hình bóng (type) của kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
I. Tiên Tri Về Dòng Dõi Đa-vít và Đấng Mê-si-a (Ru-tơ 4:18-22)
Đây là lời tiên tri rõ ràng nhất trong sách Ru-tơ và là đỉnh điểm của câu chuyện. Sách kết thúc bằng một gia phả ngắn gọn:
Lời tiên tri (gia phả): "Đây là dòng dõi của Phê-rét: Phê-rét sinh Hết-rôn; Hết-rôn sinh Ram; Ram sinh Am-mi-na-đáp; Am-mi-na-đáp sinh Na-hê-sôn; Na-hê-sôn sinh Sanh-môn; Sanh-môn sinh Bô-ô; Bô-ô sinh Ô-bết; Ô-bết sinh Gie-sê; và Gie-sê sinh Đa-vít."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Gia phả này là một lời tiên tri quan trọng, vì nó cho thấy dòng dõi trực tiếp dẫn đến Vua Đa-vít, vị vua vĩ đại của Y-sơ-ra-ên, người mà từ đó Đấng Mê-si-a sẽ ra đời (II Sa-mu-ên 7:12-16).
Quan trọng hơn, đây là sự khẳng định về nguồn gốc của Chúa Giê-su Christ. Các sách Tin Lành Ma-thi-ơ và Lu-ca đều bắt đầu bằng gia phả của Chúa Giê-su, trong đó có nhắc đến Ru-tơ, Bô-ô, Ô-bết, Gie-sê và Đa-vít (Ma-thi-ơ 1:5-6; Lu-ca 3:32). Điều này cho thấy Ru-tơ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn dòng dõi hoàng gia của Đấng Mê-si-a.
II. Lời Chúc Phước Mang Tính Tiên Tri
Lời Chúc Phước của Các Trưởng Lão (Ru-tơ 4:11-12):
Khi Bô-ô chuẩn bị cưới Ru-tơ tại cổng thành, các trưởng lão và toàn dân tại cổng đã chúc phước cho ông và Ru-tơ: "Nguyện Đức Giê-hô-va làm cho người phụ nữ vào nhà ngươi giống như Ra-chên và Lê-a, là hai người đã xây dựng nhà Y-sơ-ra-ên! Nguyện ngươi làm giàu mạnh ở Ép-ra-tha, và có danh tiếng ở Bết-lê-hem! Nguyện từ người phụ nữ nầy, mà Đức Giê-hô-va ban cho ngươi những con cái, thì nhà ngươi sẽ giống như nhà của Phê-rét, người mà Ta-ma đã sinh cho Giu-đa."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Lời chúc phước này không chỉ là một điều ước đơn thuần mà còn là một lời tiên tri mang tính ước vọng. Nó tiên báo rằng Ru-tơ sẽ trở thành một người mẹ quan trọng, góp phần xây dựng nhà Y-sơ-ra-ên, giống như các tổ mẫu Ra-chên và Lê-a.
Sự ra đời của Ô-bết, sau đó là Gie-sê và Đa-vít, đã ứng nghiệm lời chúc phước này, đưa gia đình của Bô-ô và Ru-tơ trở nên "có danh tiếng ở Bết-lê-hem" và đóng vai trò trung tâm trong lịch sử cứu rỗi.
III. Sách Ru-tơ là Hình Bóng của Kế Hoạch Cứu Rỗi của Đức Chúa Trời
Mặc dù không phải là lời tiên tri bằng lời nói, toàn bộ câu chuyện của Ru-tơ có thể được coi là một hình bóng (type) phong phú về mối quan hệ của Đức Chúa Trời với Hội Thánh (bao gồm cả dân Ngoại) và công tác cứu chuộc của Chúa Giê-su Christ.
Ru-tơ là hình bóng của Dân Ngoại:
Ru-tơ là một phụ nữ Mô-áp, thuộc dân tộc bị cấm vào hội chúng của Đức Giê-hô-va (Đệ Nhị Luật 23:3). Mặc dù là người ngoại bang, cô đã từ bỏ thần của mình, gắn bó với Na-ô-mi và tin vào Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên (Ru-tơ 1:16).
Hình bóng: Ru-tơ tượng trưng cho những người ngoại bang, những người không thuộc về giao ước của Y-sơ-ra-ên, nhưng nhờ đức tin đã được chấp nhận và đưa vào dân của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:11-13).
Bô-ô là hình bóng của Đấng Cứu Chuộc (Kinsman-Redeemer):
Bô-ô đóng vai trò là "người chuộc sản nghiệp" (go'el) theo luật pháp Y-sơ-ra-ên. Ông có trách nhiệm chuộc lại đất đai của gia đình Ê-li-mê-léc và cưới Ru-tơ để duy trì dòng dõi của họ (Lê-vi 25:25, Đệ Nhị Luật 25:5-10).
Hình bóng: Bô-ô là hình bóng tuyệt vời của Chúa Giê-su Christ. Ngài là Đấng Cứu Chuộc của chúng ta.
Giống như Bô-ô là người bà con gần gũi và có đủ khả năng để chuộc, Chúa Giê-su đã trở nên người (bà con huyết nhục với chúng ta) để có thể chuộc chúng ta.
Giống như Bô-ô đã trả giá để chuộc lại tài sản và cưới Ru-tơ, Chúa Giê-su đã trả giá bằng chính mạng sống mình để chuộc chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết, đưa chúng ta vào mối quan hệ giao ước với Ngài (Ga-la-ti 3:13, Ê-phê-sô 1:7).
Bô-ô là người chuộc tội có lòng nhân hậu và ân điển, tương tự như ân điển của Chúa Giê-su ban cho chúng ta.
Sách I Sa-mu-ên (1 Samuel) là một cuốn sách lịch sử quan trọng trong Kinh Thánh, ghi lại sự chuyển giao từ thời kỳ các quan xét sang thời kỳ các vua ở Y-sơ-ra-ên, với các nhân vật chính là tiên tri Sa-mu-ên, vua Sau-lơ đầu tiên, và vua Đa-vít.
Mặc dù chủ yếu là một sách lịch sử, I Sa-mu-ên chứa đựng nhiều lời tiên tri quan trọng về tương lai của Y-sơ-ra-ên, đặc biệt là về việc thiết lập vương quyền, sự thay đổi dòng dõi vua, và sự trỗi dậy của Đa-vít. Sách này cũng chứa đựng những hình bóng về Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Sự Thiết Lập Vương Quyền và Hậu Quả
Tiên tri về sự chấm dứt chức tế lễ của Ê-li và dòng dõi ông (I Sa-mu-ên 2:27-36):
Lời tiên tri: Một người của Đức Chúa Trời đến nói với Ê-li rằng vì các con trai ông đã khinh thường Đức Giê-hô-va và ông đã tôn trọng con cái mình hơn Đức Chúa Trời, nên Đức Giê-hô-va sẽ cắt bỏ sức mạnh của dòng dõi ông, không ai trong nhà ông sẽ sống đến tuổi già. Các con trai ông là Hốp-ni và Phi-nê-a sẽ chết trong cùng một ngày. Đức Chúa Trời cũng hứa sẽ dấy lên một thầy tế lễ trung tín, người sẽ làm theo ý Ngài.
Ứng nghiệm:
Hốp-ni và Phi-nê-a đã chết trong cùng một ngày khi Hòm Giao Ước bị người Phi-li-tin cướp (I Sa-mu-ên 4:11).
Dòng dõi Ê-li dần suy tàn. Lời tiên tri về việc dấy lên một thầy tế lễ trung tín được ứng nghiệm một phần qua Xa-đốc, người đã thay thế A-bia-tha (thuộc dòng dõi Ê-li) làm thầy tế lễ thượng phẩm dưới thời Sa-lô-môn (I Các Vua 2:27, 35).
Tiên tri về việc Y-sơ-ra-ên sẽ có vua (I Sa-mu-ên 8:7-22):
Lời tiên tri: Khi dân Y-sơ-ra-ên đòi có một vua giống như các dân tộc khác, Đức Chúa Trời phán với Sa-mu-ên rằng Ngài sẽ ban cho họ một vua, nhưng cũng cảnh báo về những hậu quả của việc có vua (vua sẽ bắt con cái họ làm lính, làm nô lệ, thu thuế, chiếm đoạt đất đai, v.v.).
Ứng nghiệm:
Đức Chúa Trời đã cho phép họ có vua, và Sau-lơ được xức dầu làm vua đầu tiên (I Sa-mu-ên 10:1).
Những cảnh báo của Sa-mu-ên về sự áp bức của vua đã được ứng nghiệm qua các hành động của Sau-lơ và sau này là của Sa-lô-môn (I Sa-mu-ên 8:11-18; I Các Vua 12:4).
II. Tiên Tri Về Sự Từ Bỏ Sau-lơ và Thiết Lập Dòng Dõi Đa-vít
Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong sách, định hình tương lai của vương quyền Y-sơ-ra-ên.
Tiên tri về việc Sau-lơ bị từ bỏ làm vua (I Sa-mu-ên 13:13-14; 15:23, 28):
Lời tiên tri: Vì Sau-lơ đã không vâng lời Đức Chúa Trời (dâng của lễ mà không chờ Sa-mu-ên và không tiêu diệt hoàn toàn dân A-ma-léc), Đức Chúa Trời đã phán qua Sa-mu-ên rằng vương quốc của Sau-lơ sẽ không bền vững. Đức Chúa Trời đã tìm một người khác theo lòng Ngài để làm vua trên dân Ngài.
Ứng nghiệm: Đức Chúa Trời đã từ bỏ Sau-lơ, và quyền cai trị của ông dần suy yếu. Sau-lơ cuối cùng đã chết trong trận chiến với người Phi-li-tin (I Sa-mu-ên 31).
Tiên tri về việc Đa-vít được chọn làm vua (I Sa-mu-ên 16:1-13):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời sai Sa-mu-ên đến nhà Gie-sê ở Bết-lê-hem để xức dầu cho một trong các con trai ông làm vua, vì Ngài đã chọn một người trong số họ. Sa-mu-ên đã xức dầu cho Đa-vít, người con út.
Ứng nghiệm: Đa-vít sau này đã trở thành vua của Y-sơ-ra-ên, thay thế Sau-lơ, và thiết lập một triều đại vững bền (II Sa-mu-ên 5).
III. Tiên Tri Về Sự Thắng Lợi Của Đa-vít
Tiên tri về sự chiến thắng Gô-li-át (I Sa-mu-ên 17:45-47):
Lời tiên tri (của Đa-vít): Đa-vít tuyên bố với Gô-li-át rằng anh ta đến nhân danh Đức Giê-hô-va vạn quân, và Đức Chúa Trời sẽ phó Gô-li-át vào tay Đa-vít, để toàn thế gian biết rằng có một Đức Chúa Trời trong Y-sơ-ra-ên.
Ứng nghiệm: Đa-vít đã đánh bại Gô-li-át chỉ bằng một cái ném đá và một thanh gươm, đúng như lời anh ta đã tuyên bố (I Sa-mu-ên 17:49-51).
Tiên tri về sự chết của Sau-lơ và các con trai ông (I Sa-mu-ên 28:19):
Lời tiên tri (qua linh của Sa-mu-ên): Khi Sau-lơ tìm đến bà đồng Ên-đô để hỏi ý kiến, linh của Sa-mu-ên hiện ra và nói với Sau-lơ: "Ngày mai, ngươi và các con trai ngươi sẽ ở với ta; Đức Giê-hô-va cũng sẽ phó quân Y-sơ-ra-ên vào tay người Phi-li-tin."
Ứng nghiệm: Ngày hôm sau, Sau-lơ và ba con trai của ông (trong đó có Giô-na-than) đã chết trong trận chiến trên núi Ghin-bô-a với người Phi-li-tin (I Sa-mu-ên 31:1-6).
IV. Hình Bóng về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Mặc dù không có lời tiên tri trực tiếp về Chúa Giê-su, các nhân vật và sự kiện trong I Sa-mu-ên lại là những hình bóng quan trọng.
Sa-mu-ên là hình bóng của Đấng Tiên Tri và Thầy Tế Lễ:
Sa-mu-ên là một tiên tri, thầy tế lễ, và quan xét. Ông là người trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân sự.
Hình bóng: Sa-mu-ên tiền chỉ về Chúa Giê-su, Đấng là Tiên Tri tối thượng, Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời, và Vua của muôn vua.
Đa-vít là hình bóng của Đấng Mê-si-a:
Người được Đức Chúa Trời chọn: Đa-vít được Đức Chúa Trời chọn và xức dầu làm vua khi còn trẻ, dù bị con người khinh thường.
Người chăn dân: Đa-vít là một người chăn chiên trước khi trở thành người chăn dân Y-sơ-ra-ên.
Người chiến thắng kẻ thù: Đa-vít là một chiến binh vĩ đại, đánh bại Gô-li-át và nhiều kẻ thù khác của Y-sơ-ra-ên.
Chịu khổ trước khi được vinh hiển: Đa-vít phải chịu đựng sự săn đuổi và áp bức của Sau-lơ trong nhiều năm trước khi lên ngôi.
Hình bóng: Đa-vít là hình bóng mạnh mẽ nhất của Chúa Giê-su trong Cựu Ước.
Chúa Giê-su cũng được Đức Chúa Trời chọn và xức dầu (bởi Đức Thánh Linh) làm Vua.
Ngài là Người Chăn Lành, Đấng hy sinh mạng sống mình cho chiên.
Ngài là Đấng chiến thắng tội lỗi, sự chết và Sa-tan.
Ngài đã chịu khổ hình và bị từ chối trước khi được vinh hiển và thiết lập vương quốc đời đời của Ngài.
Giao ước của Đức Chúa Trời với Đa-vít (II Sa-mu-ên 7) về một dòng dõi vua không bao giờ chấm dứt là lời tiên tri trực tiếp về vương quyền đời đời của Chúa Giê-su.
Sách II Sa-mu-ên (2 Samuel) tiếp tục câu chuyện về Vương quốc Y-sơ-ra-ên, tập trung hoàn toàn vào triều đại của Vua Đa-vít. Đây là một trong những sách lịch sử quan trọng nhất trong Kinh Thánh, vì nó ghi lại sự thiết lập vương quyền Đa-vít, và đặc biệt là chứa đựng lời tiên tri trung tâm về một Đấng Mê-si-a đời đời sẽ đến từ dòng dõi của Đa-vít.
Mặc dù sách này chủ yếu là tường thuật lịch sử, nhưng nó lại chứa đựng những lời tiên tri vô cùng ý nghĩa và có ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ Kinh Thánh.
I. Lời Tiên Tri Về Giao Ước Với Đa-vít (II Sa-mu-ên 7:1-16)
Đây là lời tiên tri quan trọng nhất trong sách II Sa-mu-ên và là một trong những giao ước then chốt trong Kinh Thánh, thường được gọi là Giao Ước Đa-vít. Đức Chúa Trời phán lời này qua tiên tri Na-than cho Đa-vít.
Lời tiên tri:
Về việc xây nhà cho Chúa: Khi Đa-vít muốn xây đền thờ cho Đức Chúa Trời, Ngài phán rằng Ngài sẽ không để Đa-vít xây nhà cho Ngài, nhưng Ngài sẽ xây một "nhà" (dòng dõi, vương triều) cho Đa-vít.
Về dòng dõi đời đời: "Khi ngày của ngươi [Đa-vít] mãn, và ngươi an nghỉ với tổ phụ ngươi, Ta sẽ dấy lên một dòng dõi ngươi, là kẻ do chính thân thể ngươi sinh ra, và Ta sẽ làm cho vương quốc người bền vững. Người ấy sẽ xây nhà cho danh Ta, và Ta sẽ làm cho ngai vàng của vương quốc người bền vững mãi mãi. Ta sẽ là cha người, và người sẽ là con Ta. Nếu người làm điều sai trái, Ta sẽ sửa phạt người bằng roi của loài người, bằng đòn của con cái loài người. Nhưng lòng nhân từ của Ta sẽ không lìa khỏi người, như Ta đã cất khỏi Sau-lơ, kẻ mà Ta đã cất khỏi trước mặt ngươi. Nhà ngươi và vương quốc ngươi sẽ vững bền mãi mãi trước mặt Ta; ngai vàng ngươi sẽ được thiết lập đời đời." (II Sa-mu-ên 7:12-16)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Ứng nghiệm ban đầu (cận kề): Lời tiên tri này được ứng nghiệm một phần qua con trai của Đa-vít là Sa-lô-môn, người đã xây Đền thờ cho Đức Chúa Trời và trị vì trên ngai vàng của Đa-vít. Tuy nhiên, vương quốc của Sa-lô-môn không bền vững mãi mãi, và lòng nhân từ của Chúa đã không hoàn toàn "không lìa" theo nghĩa là vương quốc đã bị chia cắt và cuối cùng là bị lưu đày.
Ứng nghiệm cuối cùng (xa xôi): Ý nghĩa sâu xa và hoàn hảo của lời tiên tri này là nói về Chúa Giê-su Christ. Ngài là "dòng dõi" vĩ đại nhất của Đa-vít. Ngài không chỉ là một vị vua trần gian mà là Vua đời đời, người sẽ xây dựng một "nhà" thuộc linh (Hội Thánh) và thiết lập một vương quốc không bao giờ tàn tạ. Các sách Tin Lành và Khải Huyền đều nhấn mạnh Chúa Giê-su là Đấng "sinh ra từ dòng dõi Đa-vít" và sẽ "cai trị đời đời trên ngai Đa-vít" (Lu-ca 1:32-33; Khải Huyền 5:5, 22:16). Giao ước Đa-vít là nền tảng cho sự trông cậy vào Đấng Mê-si-a sẽ đến.
II. Các Lời Tiên Tri Về Hậu Quả của Tội Lỗi Đa-vít (II Sa-mu-ên 12)
Sau khi Đa-vít phạm tội ngoại tình với Bát-Sê-ba và giết U-ri, tiên tri Na-than đã đến báo cho ông những lời tiên tri về hậu quả.
Lời tiên tri (của Na-than cho Đa-vít):
Về sự chết của đứa bé: "Vậy, thanh gươm sẽ chẳng lìa khỏi nhà ngươi đời đời, vì ngươi đã khinh Ta, và đã lấy vợ của U-ri, người Hê-tít, làm vợ mình. Đức Giê-hô-va phán như vầy: Này, Ta sẽ khiến tai họa phát sinh từ chính nhà ngươi để giáng trên ngươi; Ta sẽ lấy vợ ngươi ngay trước mắt ngươi mà ban cho kẻ lân cận ngươi, kẻ ấy sẽ nằm với các bà vợ ngươi giữa ban ngày. Vì ngươi đã làm kín đáo, nhưng Ta sẽ làm điều nầy giữa ban ngày trước mặt cả Y-sơ-ra-ên." (II Sa-mu-ên 12:10-12)
Về sự chết của đứa bé sơ sinh: Con của Đa-vít và Bát-Sê-ba sẽ chết.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Cái chết của đứa bé: Đứa con trai đầu lòng của Đa-vít và Bát-Sê-ba đã chết sau 7 ngày (II Sa-mu-ên 12:18).
Tai họa trong nhà Đa-vít: Điều này đã ứng nghiệm bi thảm qua những sự kiện sau này trong gia đình Đa-vít:
Con trai ông là Am-nôn cưỡng hiếp em gái mình là Ta-ma (II Sa-mu-ên 13).
Áp-sa-lôm (con trai khác của Đa-vít) giết Am-nôn (II Sa-mu-ên 13).
Áp-sa-lôm nổi loạn chống lại Đa-vít và nằm cùng các phi tần của Đa-vít ngay giữa ban ngày, công khai trên mái nhà, đúng như lời tiên tri (II Sa-mu-ên 16:20-22).
Áp-sa-lôm cuối cùng bị giết trong cuộc nổi loạn (II Sa-mu-ên 18). Những sự kiện này cho thấy sự chính xác của lời tiên tri và rằng tội lỗi luôn mang lại hậu quả, ngay cả đối với người được Đức Chúa Trời chọn.
III. Lời Ca Tụng Cuối Cùng của Đa-vít (II Sa-mu-ên 23:1-7)
Đây là những lời cuối cùng của Đa-vít, không hẳn là tiên tri về tương lai xa mà là sự tổng kết về cuộc đời và sự hiểu biết của ông về giao ước của Đức Chúa Trời.
Lời tiên tri/Tuyên bố: Đa-vít nói về "người cai trị công chính" và "giao ước đời đời" mà Đức Chúa Trời đã lập với ông, một giao ước "được sắp đặt và bảo đảm trong mọi sự." Ông cũng nói về "những kẻ bất lương sẽ như gai góc bị ném đi."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Lời này nhắc lại và củng cố lời tiên tri về giao ước Đa-vít trong Chương 7, nhấn mạnh tính chất vĩnh cửu của vương quốc Mê-si-a sẽ đến từ ông. Đó là lời tiên tri về một Đấng cai trị công chính tuyệt đối, mà Đa-vít biết ông không thể hoàn thành hoàn toàn, nhưng một Đấng sẽ đến.
IV. Đa-vít là Hình Bóng của Đấng Mê-si-a
Toàn bộ cuộc đời Đa-vít trong II Sa-mu-ên được xem là một hình bóng mạnh mẽ của Chúa Giê-su Christ.
Vua được Đức Chúa Trời chọn: Đa-vít được Đức Chúa Trời chọn để làm vua trên Y-sơ-ra-ên, và ông thiết lập một vương quốc mạnh mẽ.
Người chiến thắng kẻ thù: Đa-vít là một chiến binh vĩ đại, thống nhất vương quốc và đánh bại mọi kẻ thù.
Mục tử (người chăn chiên) của dân: Đa-vít là một người chăn chiên trước khi trở thành vua, thể hiện vai trò mục tử của ông đối với dân tộc.
Hình bóng: Chúa Giê-su Christ được gọi là "Con của Đa-vít" (Ma-thi-ơ 1:1, 9:27). Ngài là Vua đời đời, Đấng chiến thắng tội lỗi, sự chết và Sa-tan. Ngài là Người Chăn Lành, Đấng hy sinh mạng sống mình cho chiên. Vương quốc của Ngài không có hồi kết, ứng nghiệm hoàn hảo lời tiên tri về giao ước Đa-vít.
Sách I Các Vua tiếp nối câu chuyện lịch sử của Y-sơ-ra-ên, bắt đầu từ những ngày cuối cùng của Đa-vít, trị vì của Sa-lô-môn, và sau đó là sự chia cắt vương quốc cùng sự trỗi dậy của các vị vua cả ở phía Bắc (Israel) và phía Nam (Giu-đa).
Trong sách này, các lời tiên tri thường tập trung vào:
Hậu quả của sự vâng lời hoặc bất tuân đối với Giao Ước Đa-vít và Luật pháp của Chúa.
Sự trỗi dậy và sụp đổ của các triều đại.
Vai trò của các tiên tri trong việc công bố ý muốn của Đức Chúa Trời.
I. Tiên Tri Về Triều Đại Sa-lô-môn
Tiên tri về sự xây dựng Đền Thờ (I Các Vua 5:5; 6:11-13; 8:15-20):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời đã phán với Đa-vít (và sau này nhắc lại với Sa-lô-môn) rằng con trai ông (Sa-lô-môn) sẽ là người xây Đền thờ cho danh Ngài (II Sa-mu-ên 7:13). Trong I Các Vua, Đức Chúa Trời cũng hứa rằng nếu Sa-lô-môn vâng lời các điều răn của Ngài, Ngài sẽ giữ lời hứa với Đa-vít về việc ngự giữa dân Israel và không bỏ rơi họ.
Ứng nghiệm: Sa-lô-môn đã hoàn thành việc xây dựng Đền thờ lộng lẫy ở Giê-ru-sa-lem, đúng theo ý muốn của Chúa (I Các Vua 6-8). Đây là một công trình kiến trúc đồ sộ và là trung tâm thờ phượng của Israel.
Tiên tri về sự khôn ngoan và giàu có của Sa-lô-môn (I Các Vua 3:11-13; 4:29-34):
Lời tiên tri: Khi Sa-lô-môn cầu xin sự khôn ngoan để cai trị dân Chúa, Đức Chúa Trời đã hứa không chỉ ban cho ông sự khôn ngoan vượt trội mà còn ban cả sự giàu có và vinh quang, đến nỗi không có vua nào khác sánh bằng ông.
Ứng nghiệm: Triều đại của Sa-lô-môn được đánh dấu bởi sự thịnh vượng chưa từng có, sự khôn ngoan huyền thoại (đến từ Đức Chúa Trời), và danh tiếng lẫy lừng khắp các nước (I Các Vua 10).
Tiên tri về sự chia cắt vương quốc do tội lỗi Sa-lô-môn (I Các Vua 11:9-13, 29-39):
Lời tiên tri: Vì Sa-lô-môn đã không trung thành với Đức Giê-hô-va và đã đi theo các thần của các vợ ngoại bang, Đức Chúa Trời đã phán rằng Ngài sẽ xé vương quốc khỏi tay ông và ban cho đầy tớ của ông (Giê-rô-bô-am). Tuy nhiên, vì cớ Đa-vít, Ngài sẽ để lại một chi phái (Giu-đa) cho con trai Sa-lô-môn. Tiên tri A-hi-gia cũng đã xé áo choàng của mình thành 12 mảnh và trao 10 mảnh cho Giê-rô-bô-am, tượng trưng cho 10 chi phái.
Ứng nghiệm: Sau cái chết của Sa-lô-môn, vương quốc đã bị chia cắt thành hai: Vương quốc phía Bắc (Israel) với Giê-rô-bô-am làm vua, và Vương quốc phía Nam (Giu-đa) với Rê-hô-bô-am (con trai Sa-lô-môn) làm vua, đúng như lời tiên tri (I Các Vua 12).
II. Tiên Tri Về Các Triều Đại ở Israel (Vương Quốc Phương Bắc)
Các lời tiên tri trong I Các Vua thường báo trước sự sụp đổ của các triều đại do tội lỗi, đặc biệt là sự thờ thần tượng.
Tiên tri về sự hủy diệt bàn thờ ở Bết-ên và nhà Giê-rô-bô-am (I Các Vua 13:1-3; 14:7-16):
Lời tiên tri: Một người của Đức Chúa Trời đến từ Giu-đa đã tiên tri về một vị vua tương lai (Giô-si-a) sẽ sinh ra trong nhà Đa-vít và sẽ đốt xương các thầy tế lễ trên bàn thờ mà Giê-rô-bô-am đã dựng tại Bết-ên. Sau đó, tiên tri A-hi-gia cũng báo trước rằng vì Giê-rô-bô-am đã lập các bò con bằng vàng, Đức Chúa Trời sẽ cất nhà ông đi, giống như rác rưởi bị cuốn đi, và sẽ đánh Israel đến nỗi họ bị tản lạc ra khỏi đất mình.
Ứng nghiệm:
Nhà của Giê-rô-bô-am đã bị hủy diệt hoàn toàn bởi Ba-ê-sa (I Các Vua 15:29-30).
Lời tiên tri về bàn thờ Bết-ên và Giô-si-a đã ứng nghiệm hàng trăm năm sau, trong II Các Vua 23:15-18, khi Vua Giô-si-a phá hủy bàn thờ và đốt xương trên đó.
Tiên tri về sự hủy diệt nhà Ba-ê-sa (I Các Vua 16:1-4):
Lời tiên tri: Vì Ba-ê-sa cũng làm điều ác trước mặt Chúa, Ngài sẽ hủy diệt nhà ông, giống như nhà Giê-rô-bô-am.
Ứng nghiệm: Zim-ri đã nổi loạn và giết chết toàn bộ nhà Ba-ê-sa (I Các Vua 16:11-13).
Tiên tri về sự hủy diệt nhà A-háp (I Các Vua 21:20-24; 22:17-23):
Lời tiên tri: Tiên tri Ê-li-gia đã tiên tri với Vua A-háp rằng vì ông và vợ là Giê-sa-bên đã làm điều ác, nhà ông sẽ bị hủy diệt hoàn toàn, chó sẽ ăn xác Giê-sa-bên và những người thuộc nhà A-háp sẽ bị ăn thịt hoặc bị chó ăn. Tiên tri Mi-chê cũng tiên tri về sự chết của A-háp trong trận chiến.
Ứng nghiệm: A-háp đã chết trong trận chiến (I Các Vua 22:34-38). Tuy nhiên, phần lớn lời tiên tri về nhà A-háp và Giê-sa-bên đã ứng nghiệm trong II Các Vua 9-10, khi Giê-hu tiêu diệt toàn bộ dòng dõi A-háp và Giê-sa-bên bị chó ăn thịt.
III. Tiên Tri Về Các Tiên Tri (Ê-li-gia và Ê-li-sa)
Tiên tri về hạn hán và mưa (I Các Vua 17:1; 18:41):
Lời tiên tri (của Ê-li-gia): Ê-li-gia tuyên bố sẽ không có sương hay mưa trong mấy năm nữa, cho đến khi ông nói ra. Sau đó, ông cũng tiên tri về việc mưa sẽ đến.
Ứng nghiệm: Một trận hạn hán kéo dài ba năm rưỡi đã xảy ra, và sau đó mưa đã đến đúng như lời Ê-li-gia nói, chứng tỏ quyền năng của Đức Chúa Trời thật và làm bẽ mặt thần Ba-anh (I Các Vua 18).
Tiên tri về quyền năng của lời Đức Chúa Trời (I Các Vua 17:14; 18:36-38):
Lời tiên tri: Ê-li-gia nói rằng bình bột của bà góa sẽ không hết và hũ dầu sẽ không cạn cho đến ngày Đức Giê-hô-va ban mưa. Sau đó, ông cầu nguyện và lửa từ trời đã giáng xuống thiêu rụi của lễ trên núi Ca-mên.
Ứng nghiệm: Cả hai lời tiên tri đều ứng nghiệm, chứng tỏ Đức Chúa Trời là Đấng Hằng Sống, Đấng chu cấp và Đấng làm phép lạ.
IV. Hình Bóng về Đấng Mê-si-a và Kế Hoạch Cứu Rỗi
Sa-lô-môn là hình bóng của Đấng Mê-si-a:
Vua Hòa Bình: Tên "Sa-lô-môn" (Solomon) có nghĩa là "hòa bình." Triều đại của ông được đánh dấu bởi sự hòa bình và thịnh vượng.
Người xây Đền thờ: Sa-lô-môn xây Đền thờ vật lý, nơi Đức Chúa Trời ngự giữa dân Ngài.
Sự khôn ngoan: Sa-lô-môn nổi tiếng với sự khôn ngoan vượt trội.
Hình bóng: Sa-lô-môn là hình bóng của Chúa Giê-su Christ, Đấng là "Vua Hòa Bình" thực sự (Ê-sai 9:6), Đấng xây dựng "Đền thờ" thuộc linh là Hội Thánh của Ngài (Ê-phê-sô 2:19-22), và là sự khôn ngoan trọn vẹn của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 1:24, 30). Tuy nhiên, Sa-lô-môn cũng cho thấy sự thất bại của con người (qua tội lỗi của ông), nhấn mạnh sự cần thiết của một Đấng Mê-si-a hoàn hảo.
Ê-li-gia là hình bóng của Tiên Tri Chuẩn Bị cho Đấng Mê-si-a:
Ê-li-gia là một tiên tri đầy quyền năng, đấu tranh chống lại sự thờ thần tượng và chuẩn bị đường cho Đức Giê-hô-va. Sách Ma-la-chi tiên tri rằng Ê-li-gia sẽ trở lại trước ngày của Chúa (Ma-la-chi 4:5).
Hình bóng: Tiên tri Ê-li-gia là hình bóng của Giăng Báp-tít, người đã đến trong "thần linh và quyền năng của Ê-li-gia" để chuẩn bị đường cho Chúa Giê-su Christ (Lu-ca 1:17, Ma-thi-ơ 11:13-14).
Sách II Các Vua tiếp tục câu chuyện về các vị vua của Israel và Giu-đa sau sự chia cắt vương quốc, và kết thúc bằng sự sụp đổ của cả hai vương quốc: Israel bị A-si-ri chinh phục và Giu-đa bị Ba-bi-lôn lưu đày.
Trong sách này, các lời tiên tri thường liên quan đến:
Sự ứng nghiệm của các lời cảnh báo về hậu quả của tội lỗi và sự bất tuân giao ước.
Sự sụp đổ của các triều đại và vương quốc.
Vai trò tiếp nối của các tiên tri (đặc biệt là Ê-li-sa) trong việc công bố ý muốn của Đức Chúa Trời.
Sự duy trì dòng dõi Đa-vít, dù trong hoàn cảnh khó khăn.
I. Tiên Tri Về Sự Tiếp Nối Chức Vụ Tiên Tri
Tiên tri về việc Ê-li-sa nhận được gấp đôi thần linh của Ê-li-gia (II Các Vua 2:9-10):
Lời tiên tri: Khi Ê-li-gia sắp được cất lên trời, Ê-li-sa đã cầu xin được nhận "hai phần thần linh" của Ê-li-gia. Ê-li-gia đáp rằng nếu Ê-li-sa thấy ông được cất đi, thì điều đó sẽ được ban cho.
Ứng nghiệm: Ê-li-sa đã thấy Ê-li-gia được cất lên trời trong xe lửa và ngựa lửa (II Các Vua 2:11-12). Sau đó, Ê-li-sa đã thực hiện số phép lạ gấp đôi Ê-li-gia (Ê-li-gia làm 7 phép lạ được ghi lại, Ê-li-sa làm 14 phép lạ), chứng tỏ ông đã nhận được gấp đôi thần linh của Ê-li-gia.
II. Tiên Tri Về Sự Sụp Đổ Của Các Triều Đại và Vương Quốc
Tiên tri về sự hủy diệt nhà A-háp và Giê-sa-bên (II Các Vua 9:6-10, 36-37; 10:10-11, 30):
Lời tiên tri: Trong I Các Vua, Ê-li-gia đã tiên tri về sự hủy diệt nhà A-háp và việc chó sẽ ăn thịt Giê-sa-bên. Trong II Các Vua, một tiên tri trẻ được Ê-li-sa sai đến xức dầu cho Giê-hu làm vua Israel, và truyền cho Giê-hu nhiệm vụ tiêu diệt toàn bộ nhà A-háp, và chó sẽ ăn thịt Giê-sa-bên tại Giết-rê-ên. Đức Chúa Trời cũng hứa với Giê-hu rằng con cháu ông sẽ ngồi trên ngai Israel đến đời thứ tư nếu ông vâng lời.
Ứng nghiệm: Giê-hu đã thực hiện một cuộc thanh trừng đẫm máu, giết chết Vua Giô-ram (con trai A-háp), A-cha-xia (vua Giu-đa, cháu A-háp), và toàn bộ 70 người con trai của A-háp. Giê-sa-bên bị ném từ cửa sổ xuống và bị chó ăn thịt, chỉ còn lại xương và sọ, đúng như lời tiên tri (II Các Vua 9:30-37; 10:1-11). Dòng dõi Giê-hu đã trị vì đến đời thứ tư (II Các Vua 15:12), sau đó cũng bị hủy diệt, ứng nghiệm lời tiên tri có điều kiện.
Tiên tri về sự sụp đổ của Israel (Vương quốc phương Bắc) (II Các Vua 17:7-23):
Lời tiên tri: Sách II Các Vua giải thích lý do Israel bị lưu đày là vì họ đã phạm tội chống lại Đức Giê-hô-va, thờ thần tượng, đi theo các phong tục của các dân ngoại, và không vâng giữ các điều răn của Ngài. Đức Chúa Trời đã cảnh báo họ qua các tiên tri, nhưng họ không nghe. Vì thế, Ngài sẽ cất họ khỏi mặt Ngài và phó họ vào tay A-si-ri.
Ứng nghiệm: Vào năm 722 TCN, Vua San-man-ê-se V của A-si-ri đã vây hãm Sa-ma-ri, và sau đó Vua Xác-ma-na-sa đã chinh phục Israel, lưu đày dân chúng đến A-si-ri và đưa các dân tộc khác đến định cư ở Sa-ma-ri (II Các Vua 17:5-6, 23-24). Đây là sự ứng nghiệm thảm khốc của các lời tiên tri về rủa sả trong Đệ Nhị Luật.
Tiên tri về sự sụp đổ của Giu-đa (Vương quốc phương Nam) và việc lưu đày đến Ba-bi-lôn (II Các Vua 20:16-18; 21:10-15; 24:1-4; 25:1-21):
Lời tiên tri: Tiên tri Ê-sai đã báo trước với Vua Ê-xê-chia rằng mọi thứ trong cung điện ông và mọi thứ tổ phụ ông đã tích trữ sẽ bị mang sang Ba-bi-lôn, và con trai ông sẽ bị bắt làm thái giám trong cung vua Ba-bi-lôn. Sau đó, Đức Chúa Trời phán qua các tiên tri rằng vì tội lỗi của Ma-na-se và việc Giu-đa đã làm điều ác, Ngài sẽ giáng tai họa xuống Giê-ru-sa-lem và Giu-đa, và phó họ vào tay kẻ thù.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm chính xác.
Vua Nê-bu-cát-nết-sa của Ba-bi-lôn đã đến vây hãm Giê-ru-sa-lem nhiều lần.
Vào năm 586 TCN, thành Giê-ru-sa-lem và Đền thờ bị phá hủy hoàn toàn, dân Giu-đa bị lưu đày đến Ba-bi-lôn, và các vật báu trong Đền thờ bị mang đi (II Các Vua 25).
III. Tiên Tri Về Sự Duy Trì Dòng Dõi Đa-vít
Sự bảo tồn dòng dõi Đa-vít qua Giô-át (II Các Vua 11:1-3):
Lời tiên tri (ngụ ý từ Giao Ước Đa-vít): Mặc dù A-tha-li, mẹ của A-cha-xia, đã cố gắng tiêu diệt toàn bộ dòng dõi hoàng gia của Giu-đa, nhưng Giê-hô-sa-bát (chị của A-cha-xia) đã giấu được Giô-át, con trai của A-cha-xia, và giữ cho dòng dõi Đa-vít không bị tuyệt diệt.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là sự ứng nghiệm của lời hứa trong Giao Ước Đa-vít (II Sa-mu-ên 7:16) rằng dòng dõi Đa-vít sẽ bền vững mãi mãi. Dù gặp nguy hiểm, Đức Chúa Trời vẫn bảo vệ dòng dõi mà từ đó Đấng Mê-si-a sẽ ra đời.
Sự phục hồi vị thế của Giê-hô-gia-kin (II Các Vua 25:27-30):
Lời tiên tri (ngụ ý): Cuốn sách kết thúc với việc Vua Ê-vin Mê-rô-đác của Ba-bi-lôn đã phóng thích Giê-hô-gia-kin, vua của Giu-đa, khỏi nhà tù và ban cho ông một vị trí danh dự trong cung điện.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Mặc dù Giu-đa đã bị lưu đày, sự kiện này là một tia hy vọng nhỏ, cho thấy Đức Chúa Trời vẫn giữ lời hứa của Ngài với Đa-vít. Nó là một dấu hiệu rằng dòng dõi Đa-vít vẫn còn tồn tại và một ngày nào đó sẽ được phục hồi, dẫn đến sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a.
IV. Các Tiên Tri Ê-li-sa và Các Phép Lạ
Sách II Các Vua ghi lại nhiều phép lạ của Ê-li-sa, chứng tỏ quyền năng của Đức Chúa Trời và xác nhận lời tiên tri về việc ông nhận được gấp đôi thần linh của Ê-li-gia. Mỗi phép lạ là một lời tiên tri bằng hành động về sự can thiệp của Đức Chúa Trời.
Chữa lành nước ở Giê-ri-cô (II Các Vua 2:19-22): Ê-li-sa chữa lành nước độc, biến nó thành nước ngọt.
Làm cho dầu không cạn (II Các Vua 4:1-7): Ê-li-sa làm phép lạ để bà góa có đủ dầu trả nợ.
Làm cho người chết sống lại (II Các Vua 4:32-37): Ê-li-sa làm cho con trai của người phụ nữ Su-nem sống lại.
Chữa lành Na-a-man khỏi bệnh phung (II Các Vua 5:1-14): Ê-li-sa chữa lành bệnh phung cho Na-a-man, một tướng quân ngoại bang.
Làm cho rìu nổi lên (II Các Vua 6:1-7): Ê-li-sa làm cho cái rìu bị chìm nổi lên.
Mở mắt kẻ thù (II Các Vua 6:18-20): Ê-li-sa làm cho quân A-ram bị mù và sau đó mở mắt họ.
Tiên tri về sự giải vây Sa-ma-ri (II Các Vua 7:1-2): Ê-li-sa tiên tri rằng nạn đói ở Sa-ma-ri sẽ chấm dứt nhanh chóng.
Ứng nghiệm: Nạn đói đã chấm dứt vào ngày hôm sau, và tiên tri cũng báo trước rằng người hầu cận vua đã nghi ngờ lời ông sẽ không được ăn thức ăn đó, điều đã ứng nghiệm (II Các Vua 7:17-20).
Hai sách Sử Ký thường được coi là một tác phẩm thống nhất trong Kinh Thánh Do Thái, tập trung vào lịch sử của vương quốc Giu-đa (đặc biệt là dòng dõi Đa-vít) và Đền thờ Giê-ru-sa-lem, từ A-đam cho đến khi dân Do Thái trở về sau cuộc lưu đày Ba-bi-lôn. Chúng thường lặp lại nhiều sự kiện và lời tiên tri đã được đề cập trong Sách Sa-mu-ên và Các Vua, nhưng với một góc nhìn thần học nhấn mạnh giao ước của Đức Chúa Trời với Đa-vít, vai trò trung tâm của Đền thờ, và sự cần thiết của việc vâng lời Chúa.
Trong Sử Ký, các lời tiên tri không phải lúc nào cũng là những dự báo mới, mà thường là sự nhắc lại và nhấn mạnh tính ứng nghiệm của các lời hứa và cảnh báo đã có từ trước.
I. Tiên Tri Về Giao Ước Đa-vít và Đấng Mê-si-a (I Sử Ký 17)
Đây là lời tiên tri quan trọng nhất trong cả hai sách Sử Ký, là sự lặp lại của Giao Ước Đa-vít trong II Sa-mu-ên 7, nhưng được kể lại từ góc nhìn của người viết Sử Ký.
Lời tiên tri (qua tiên tri Na-than cho Đa-vít):
Giống như II Sa-mu-ên 7, Đức Chúa Trời hứa sẽ không để Đa-vít xây đền thờ vật lý cho Ngài, nhưng Ngài sẽ xây một "nhà" (dòng dõi, vương triều) cho Đa-vít.
"Khi những ngày ngươi [Đa-vít] mãn, và ngươi đi nằm với tổ phụ ngươi, Ta sẽ dấy lên dòng dõi ngươi nối nghiệp ngươi, là kẻ sẽ ra từ ngươi, và Ta sẽ làm cho vương quốc người bền vững. Chính người ấy sẽ xây nhà cho Ta, và Ta sẽ làm cho ngai vàng người vững bền mãi mãi. Ta sẽ là Cha người, và người sẽ là con Ta... Ta sẽ không cất lòng nhân từ của Ta khỏi người, như Ta đã cất khỏi kẻ trước ngươi. Nhưng Ta sẽ lập người vào nhà Ta và trong vương quốc Ta mãi mãi; ngai vàng người sẽ được thiết lập đời đời." (I Sử Ký 17:11-14)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Ứng nghiệm ban đầu (cận kề): Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, đã xây Đền thờ và trị vì trên ngai vàng của cha mình.
Ứng nghiệm cuối cùng (xa xôi): Lời tiên tri này đỉnh điểm là sự ra đời của Chúa Giê-su Christ, Đấng là "Con của Đa-vít" vĩ đại nhất. Ngài là Đấng có vương quốc sẽ "bền vững mãi mãi" và "ngai vàng được thiết lập đời đời". Toàn bộ lịch sử vương quốc Giu-đa trong Sử Ký được kể để nhấn mạnh rằng, dù các vị vua có thất bại, lời hứa của Đức Chúa Trời về một Đấng Mê-si-a đời đời vẫn sẽ thành tựu.
II. Tiên Tri Về Việc Xây Dựng Đền Thờ (I Sử Ký 22:7-10; 28:2-7)
Lời tiên tri: Đa-vít được Đức Chúa Trời báo cho biết rằng ông sẽ không được phép xây Đền thờ vì ông là người của chiến tranh, nhưng Sa-lô-môn, con trai ông, sẽ là người xây Đền thờ, vì ông sẽ là người của hòa bình. Đức Chúa Trời hứa sẽ thiết lập ngai vàng của Sa-lô-môn mãi mãi nếu ông vâng lời.
Ứng nghiệm: Sa-lô-môn đã hoàn thành việc xây dựng Đền thờ ở Giê-ru-sa-lem một cách tráng lệ, đúng như lời tiên tri và theo chỉ dẫn mà Đa-vít đã nhận được từ Chúa (II Sử Ký 3-5).
III. Tiên Tri Về Các Phước Lành và Rủa Sả Điều Kiện
Giống như Đệ Nhị Luật và Các Vua, các sách Sử Ký liên tục nhấn mạnh mối liên hệ giữa sự vâng lời và phước lành, bất tuân và tai họa. Đây là các lời tiên tri mang tính điều kiện được ứng nghiệm lặp đi lặp lại.
Lời cảnh báo của Đức Chúa Trời cho Sa-lô-môn (II Sử Ký 7:17-22):
Lời tiên tri: Sau khi Đền thờ được khánh thành, Đức Chúa Trời xuất hiện với Sa-lô-môn và nhắc lại giao ước Đa-vít. Ngài hứa sẽ giữ ngai vàng của ông nếu ông vâng lời. Tuy nhiên, Ngài cũng cảnh báo rằng nếu Sa-lô-môn và con cháu ông từ bỏ Ngài và thờ các thần khác, Đức Chúa Trời sẽ "nhổ họ khỏi đất mà Ngài đã ban cho họ," Đền thờ sẽ bị hủy hoại, và Israel sẽ trở thành "câu chuyện cười" giữa muôn dân.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm bi thảm khi Sa-lô-môn sa ngã vào sự thờ thần tượng (I Các Vua 11). Hậu quả là vương quốc bị chia cắt, và cuối cùng, Giê-ru-sa-lem và Đền thờ bị phá hủy, dân Giu-đa bị lưu đày đến Ba-bi-lôn, đúng như lời cảnh báo.
Các lời tiên tri về sự trỗi dậy và sụp đổ của các vị vua:
Xuyên suốt II Sử Ký, các tiên tri như Sê-ma-gia (II Sử Ký 12:5), A-hi-gia (II Sử Ký 10:15, nhắc lại), Ha-na-ni (II Sử Ký 16:7), Gia-ha-xi-ên (II Sử Ký 20:14-17), và Huân-đa (II Sử Ký 34:23-28) đã đưa ra các lời tiên tri cụ thể cho các vị vua khác nhau về số phận của họ và của vương quốc, tùy thuộc vào sự vâng lời hay bất tuân của họ.
Ứng nghiệm: Sách Sử Ký ghi lại chi tiết việc các lời tiên tri này đã ứng nghiệm chính xác: các vị vua trung tín được ban phước và chiến thắng (ví dụ: Giô-sa-phát, Ê-xê-chia, Giô-si-a), trong khi các vị vua gian ác và dân tộc bất tuân phải đối mặt với thất bại, dịch bệnh, và cuối cùng là sự hủy diệt và lưu đày.
IV. Tiên Tri Về Cuộc Lưu Đày và Hồi Hương (II Sử Ký 36:20-23)
Lời tiên tri: Sách II Sử Ký kết thúc bằng việc ghi lại sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem và việc dân Giu-đa bị Nê-bu-cát-nết-sa lưu đày đến Ba-bi-lôn. Tuy nhiên, phần kết thúc cũng nhắc lại lời tiên tri của Giê-rê-mi và Ê-sai về việc sau 70 năm, dân sẽ được trở về. Cụ thể, nó ghi lại chiếu chỉ của Vua Si-ru của Ba-tư cho phép dân Do Thái trở về Giê-ru-sa-lem để xây lại Đền thờ.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri về 70 năm lưu đày đã được ứng nghiệm chính xác (Giê-rê-mi 25:11-12, 29:10). Việc Vua Si-ru ra chiếu chỉ cho phép dân Do Thái trở về sau khi Ba-tư chinh phục Ba-bi-lôn là sự ứng nghiệm trực tiếp lời tiên tri này, mở ra một chương mới trong lịch sử dân Israel.
V. Hình Bóng về Đấng Mê-si-a
Mặc dù Sử Ký tập trung vào lịch sử và gia phả, nó vẫn củng cố các hình bóng đã có:
Đa-vít và Dòng Dõi Đa-vít: Toàn bộ Sử Ký xoay quanh Đa-vít và lời hứa về một vương quốc đời đời qua dòng dõi ông. Điều này liên tục chỉ điểm về Chúa Giê-su Christ là Vua đời đời từ dòng dõi Đa-vít.
Đền Thờ: Đền thờ là nơi Đức Chúa Trời ngự giữa dân Ngài và là trung tâm của sự thờ phượng. Đây là hình bóng về Chúa Giê-su Christ là Đền thờ thật (Giăng 2:19-21) và về Hội Thánh của Ngài (I Cô-rinh-tô 3:16).
Chúng ta hãy cùng khám phá những lời tiên tri trong Sách Ê-xơ-ra (Ezra) và Nê-hê-mi (Nehemiah).
Hai sách này được coi là một bộ tác phẩm, ghi lại sự trở về của dân Do Thái từ cuộc lưu đày Ba-bi-lôn và công cuộc tái thiết Giê-ru-sa-lem, đặc biệt là việc xây lại Đền thờ và bức tường thành. Đây là những sách lịch sử tập trung vào sự ứng nghiệm của các lời tiên tri trước đó về việc dân Israel sẽ được hồi hương sau thời gian lưu đày. Chúng không chứa nhiều lời tiên tri mới về tương lai xa, mà là bằng chứng sống động về sự thành tín của Đức Chúa Trời.
I. Tiên Tri Về Sự Hồi Hương Sau Lưu Đày (Ê-xơ-ra 1:1-4)
Đây là lời tiên tri quan trọng nhất được ứng nghiệm trong sách Ê-xơ-ra.
Lời tiên tri: Sách Ê-xơ-ra mở đầu bằng việc Vua Si-ru của Ba-tư ra chiếu chỉ cho phép dân Do Thái trở về Giê-ru-sa-lem để xây lại Đền thờ. Chiếu chỉ này trực tiếp nhắc đến sự ứng nghiệm của lời Đức Chúa Trời đã phán qua Giê-rê-mi.
Giê-rê-mi 25:11-12 và 29:10-14: Tiên tri Giê-rê-mi đã báo trước rằng dân Do Thái sẽ phải chịu lưu đày 70 năm tại Ba-bi-lôn, và sau đó Đức Chúa Trời sẽ thăm viếng họ, đem họ trở về đất của mình.
Ê-sai 44:28 và 45:13: Tiên tri Ê-sai, sống trước Giê-rê-mi hàng thế kỷ, thậm chí còn đích danh tiên tri về một vị vua tên là Si-ru sẽ là người cho phép Giê-ru-sa-lem được xây lại và Đền thờ được đặt nền móng.
Ứng nghiệm trong Ê-xơ-ra: Vua Si-ru đã ra chiếu chỉ vào năm 538 TCN, khoảng 70 năm sau khi cuộc lưu đày chính bắt đầu. Chiếu chỉ này không chỉ cho phép dân Do Thái trở về mà còn ra lệnh trả lại các vật dụng của Đền thờ đã bị Nê-bu-cát-nết-sa lấy đi. Điều này chứng tỏ sự chính xác đáng kinh ngạc của các lời tiên tri của Giê-rê-mi và Ê-sai. Ê-xơ-ra ghi lại sự trở về của nhóm người đầu tiên dưới sự lãnh đạo của Xô-rô-ba-bên và việc đặt nền móng Đền thờ.
II. Tiên Tri Về Việc Xây Dựng Lại Đền Thờ và Thành Giê-ru-sa-lem
Tiên tri về việc hoàn tất Đền thờ (Ê-xơ-ra 5:1-2; 6:14-15):
Lời tiên tri (qua Ha-gai và Xa-cha-ri): Sau một thời gian gián đoạn, các tiên tri Ha-gai và Xa-cha-ri đã được Đức Chúa Trời dấy lên để khích lệ dân chúng tiếp tục công việc xây dựng Đền thờ.
Ha-gai đã tiên tri rằng vinh quang của Đền thờ sau này sẽ lớn hơn Đền thờ trước (Ha-gai 2:9), và Đức Chúa Trời sẽ chấn động các nước để vàng bạc đổ về Đền thờ của Ngài.
Xa-cha-ri cũng đã tiên tri về việc Đền thờ sẽ được hoàn tất và Xô-rô-ba-bên sẽ đặt viên đá cuối cùng (Xa-cha-ri 4:6-10).
Ứng nghiệm trong Ê-xơ-ra: Dưới sự thúc giục của Ha-gai và Xa-cha-ri, dân chúng đã tiếp tục công việc và Đền thờ được hoàn thành vào năm 516 TCN, khoảng 20 năm sau khi nền móng được đặt.
Tiên tri về việc xây lại tường thành Giê-ru-sa-lem (Nê-hê-mi):
Lời tiên tri: Mặc dù không có một lời tiên tri cụ thể về việc "tường thành sẽ được xây lại," nhưng việc xây lại tường thành là một phần thiết yếu của lời hứa về sự phục hồi thành Giê-ru-sa-lem. Tiên tri Đa-ni-ên trong "70 tuần lễ" của mình đã tiên tri về thời gian từ khi có "lệnh để xây dựng lại Giê-ru-sa-lem" (Đa-ni-ên 9:25).
Ứng nghiệm trong Nê-hê-mi: Nê-hê-mi đã nhận được chiếu chỉ từ Vua Ác-tác-xe-xét của Ba-tư (năm 445 TCN) để trở về Giê-ru-sa-lem và xây lại tường thành. Dưới sự lãnh đạo của Nê-hê-mi, bức tường thành đã được hoàn tất trong vòng 52 ngày, bất chấp sự chống đối gay gắt. Điều này là một phần quan trọng của sự phục hồi của Giê-ru-sa-lem và dân Do Thái.
III. Tiên Tri Mang Tính Hình Bóng
Mặc dù không phải là những lời tiên tri bằng lời nói, các nhân vật và sự kiện trong Ê-xơ-ra và Nê-hê-mi có thể được coi là những hình bóng về các nguyên tắc thiêng liêng và công tác của Đức Chúa Trời.
Ê-xơ-ra và Nê-hê-mi là hình bóng của những người phục hồi:
Ê-xơ-ra: Là thầy tế lễ và nhà văn luật pháp, tập trung vào việc khôi phục luật pháp của Đức Chúa Trời và đời sống tâm linh của dân tộc.
Nê-hê-mi: Là nhà lãnh đạo chính trị, tập trung vào việc xây dựng lại thành phố và thiết lập trật tự xã hội.
Hình bóng: Họ là hình bóng về những người được Đức Chúa Trời dấy lên để phục hồi những gì đã bị đổ nát, cả về mặt thuộc linh lẫn thuộc thể. Điều này cũng chỉ về Chúa Giê-su Christ, Đấng đến để phục hồi mối quan hệ của con người với Đức Chúa Trời và xây dựng Vương quốc Ngài.
Việc xây dựng lại Đền thờ và tường thành:
Hình bóng: Việc xây lại Đền thờ tượng trưng cho sự tái lập sự thờ phượng và mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Việc xây lại tường thành tượng trưng cho sự bảo vệ, an ninh và bản sắc của dân Đức Chúa Trời. Trong Tân Ước, Hội Thánh được gọi là "Đền thờ của Đức Chúa Trời hằng sống" (I Cô-rinh-tô 3:16), và người tin được "xây dựng thành một đền thờ thánh trong Chúa" (Ê-phê-sô 2:21-22).
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu những lời tiên tri trong Sách Ê-xơ-tê (Esther).
Sách Ê-xơ-tê là một câu chuyện độc đáo trong Kinh Thánh. Nó không nhắc đến danh Thiên Chúa trực tiếp một lần nào, cũng không có tiên tri hay giao ước nào được công bố một cách rõ ràng. Sách này tập trung vào sự can thiệp của Đức Chúa Trời một cách kín đáo nhưng đầy quyền năng, bảo vệ dân Ngài khỏi một âm mưu diệt chủng.
Vì vậy, Sách Ê-xơ-tê không chứa các lời tiên tri trực tiếp hay các bản tuyên bố tiên tri cụ thể về tương lai xa xôi như các sách khác. Tuy nhiên, nó minh họa sự ứng nghiệm liên tục của lời hứa và giao ước của Đức Chúa Trời về việc bảo tồn dân Y-sơ-ra-ên, và là một hình bóng về sự bảo vệ thiêng liêng.
I. Sự Ứng Nghiệm Của Các Lời Tiên Tri Về Sự Bảo Tồn Dân Israel
Mặc dù không được nhắc đến rõ ràng, toàn bộ câu chuyện trong Ê-xơ-tê là một minh chứng hùng hồn cho sự ứng nghiệm của các lời tiên tri và giao ước từ các sách trước đó, đặc biệt là:
Giao ước của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham (Sáng Thế Ký 12:3):
Lời tiên tri: "Ta sẽ ban phước cho những ai chúc phước ngươi, rủa sả kẻ nào rủa sả ngươi; và nhờ ngươi mà mọi chi tộc trên đất sẽ được phước."
Ứng nghiệm trong Ê-xơ-tê: Âm mưu của Ha-man là nhằm "hủy diệt, giết chết và làm cho tiêu vong" tất cả người Do Thái trong Đế quốc Ba-tư (Ê-xơ-tê 3:13). Đây là một nỗ lực trực tiếp để "rủa sả" và tiêu diệt dân Israel. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời đã can thiệp một cách kỳ diệu qua Ê-xơ-tê và Mạc-đô-chê, không chỉ cứu dân Ngài khỏi sự diệt vong mà còn khiến kẻ thù của họ bị hủy diệt thay vào đó. Điều này cho thấy sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc bảo vệ dân Ngài và thực hiện lời rủa sả trên những kẻ cố gắng tiêu diệt họ.
Lời hứa về việc bảo tồn dân tộc (Lê-vi 26:44-45; Phục Truyền Luật Lệ Ký 4:31):
Lời tiên tri: Ngay cả khi dân Israel bị lưu đày và tản lạc vì tội lỗi, Đức Chúa Trời hứa sẽ không hoàn toàn bỏ rơi hay hủy diệt họ, Ngài sẽ nhớ đến giao ước của Ngài.
Ứng nghiệm trong Ê-xơ-tê: Vào thời điểm câu chuyện Ê-xơ-tê diễn ra, dân Do Thái đang ở trong tình trạng lưu đày và tản lạc khắp Đế quốc Ba-tư. Họ dễ dàng trở thành nạn nhân của một sắc lệnh diệt chủng. Tuy nhiên, sự can thiệp của Chúa, thông qua việc Ê-xơ-tê trở thành hoàng hậu và sự khôn ngoan của Mạc-đô-chê, đã cứu họ khỏi sự hủy diệt hoàn toàn. Đây là một minh chứng rõ ràng rằng Đức Chúa Trời vẫn giữ lời hứa của Ngài để bảo tồn dân giao ước của Ngài, bất kể hoàn cảnh dường như vô vọng đến đâu.
II. Tiên Tri Mang Tính Hình Bóng (Types)
Mặc dù không có lời tiên tri bằng lời nói, một số nhân vật và sự kiện trong Ê-xơ-tê có thể được xem là hình bóng của các nguyên tắc hoặc cá nhân trong kế hoạch của Đức Chúa Trời.
Ê-xơ-tê là hình bóng của một người trung gian/cứu rỗi:
Ê-xơ-tê, một phụ nữ Do Thái bình thường, được đặt vào vị trí hoàng hậu "vì một thời điểm như thế này" (Ê-xơ-tê 4:14). Cô đã mạo hiểm mạng sống mình để cứu dân tộc.
Hình bóng: Ê-xơ-tê có thể được xem là một hình bóng về Chúa Giê-su Christ, Đấng đã mạo hiểm mạng sống mình (chính là hy sinh mạng sống) để cứu dân của Ngài khỏi sự diệt vong. Cô cũng là hình bóng của Hội Thánh (những người tin), được đặt vào vị trí chiến lược để thực hiện ý muốn của Đức Chúa Trời.
Mạc-đô-chê là hình bóng của Đấng bảo vệ và hướng dẫn:
Mạc-đô-chê là người đã hướng dẫn Ê-xơ-tê, vạch trần âm mưu của Ha-man, và cuối cùng được tôn vinh.
Hình bóng: Mạc-đô-chê đại diện cho một người lãnh đạo khôn ngoan, được Đức Chúa Trời dùng để bảo vệ dân Ngài. Trong một khía cạnh nào đó, ông cũng có thể là hình bóng về vai trò của Đức Chúa Trời trong việc hướng dẫn và bảo vệ dân Ngài một cách kín đáo nhưng quyền năng.
Lễ Pu-rim (Purim):
Sự kiện cứu rỗi được ghi lại trong sách Ê-xơ-tê đã dẫn đến việc thiết lập Lễ Pu-rim, một lễ hội được tổ chức hàng năm để kỷ niệm sự giải cứu của Đức Chúa Trời (Ê-xơ-tê 9:20-32).
Hình bóng: Lễ Pu-rim là một lời nhắc nhở liên tục về sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc bảo vệ dân Ngài. Nó tiền chỉ về sự giải cứu lớn lao hơn mà Đức Chúa Trời đã thực hiện qua Chúa Giê-su Christ, dẫn đến sự ăn mừng và thờ phượng vĩnh cửu.
Sách Ma-ca-bê 1 và 2 (1 & 2 Maccabees) là những cuốn sách Deuterocanonical/Apocryphal, không được hầu hết các giáo hội Tin Lành coi là một phần của Kinh Thánh được thần linh soi dẫn (kinh điển), nhưng chúng lại được các giáo hội Công giáo La Mã và Chính thống giáo Đông phương công nhận. Các sách này ghi lại lịch sử của dân Do Thái từ khoảng năm 175 TCN đến năm 134 TCN, tập trung vào cuộc nổi dậy của gia đình Ma-ca-bê chống lại sự cai trị của người Sy-ri (đế quốc Seleucid) dưới quyền vua Antiochus IV Epiphanes.
Vì chúng là sách lịch sử ghi lại các sự kiện đã diễn ra, nên Sách Ma-ca-bê 1 và 2 không chứa các lời tiên tri mới về tương lai xa xôi theo cách mà chúng ta thấy trong các sách tiên tri của Kinh Thánh Cựu Ước (ví dụ: Ê-sai, Giê-rê-mi, Đa-ni-ên). Tuy nhiên, chúng là những cuốn sách quan trọng vì chúng minh họa sự ứng nghiệm của các lời tiên tri trước đó và cho thấy sự can thiệp của Đức Chúa Trời trong lịch sử để bảo vệ dân Ngài.
I. Sự Ứng Nghiệm Của Các Lời Tiên Tri Đã Có Từ Trước
Các sách Ma-ca-bê chủ yếu làm nổi bật sự ứng nghiệm của các lời tiên tri từ sách Đa-ni-ên:
Tiên tri về "cái sừng nhỏ" và sự báng bổ của Antiochus IV Epiphanes (Đa-ni-ên 8:9-14, 23-25; 11:21-35):
Lời tiên tri: Sách Đa-ni-ên đã tiên tri về một thế lực mạnh mẽ (được gọi là "cái sừng nhỏ" hoặc "vua phương Bắc") sẽ nổi lên, gây ra sự tàn phá khủng khiếp và báng bổ Đền thờ Đức Chúa Trời. Vị vua này sẽ xóa bỏ của lễ dâng hằng ngày và đặt "sự gớm ghiếc gây ra cảnh hoang tàn" trong Đền thờ.
Ứng nghiệm trong Ma-ca-bê: Sách Ma-ca-bê 1 và 2 mô tả chi tiết sự ứng nghiệm của lời tiên tri này qua các hành động của Antiochus IV Epiphanes.
I Ma-ca-bê 1:20-24, 41-50, 54-64: Mô tả Antiochus cướp bóc Đền thờ, cấm các của lễ dâng, cấm giữ ngày Sa-bát và cắt bì, buộc người Do Thái thờ các thần tượng, và cuối cùng dựng một bàn thờ ngoại giáo trên bàn thờ thiêu tại Đền thờ Giê-ru-sa-lem (đây chính là "sự gớm ghiếc gây ra cảnh hoang tàn"). Ông đã hành quyết những người trung thành với Luật pháp.
II Ma-ca-bê 6:1-9: Cung cấp thêm chi tiết về việc ép buộc người Do Thái ăn thịt lợn và uống rượu dâng cho thần Bacchus, báng bổ Đền thờ bằng các nghi lễ ngoại giáo.
Ý nghĩa: Sự kiện này là một ví dụ rõ ràng về cách các lời tiên tri cụ thể trong Đa-ni-ên đã được ứng nghiệm trong lịch sử Do Thái sau này.
Tiên tri về sự bảo tồn và chiến thắng cuối cùng của dân Chúa (Đa-ni-ên 7:26-27; 11:32-34):
Lời tiên tri: Mặc dù dân Chúa sẽ bị áp bức trong một thời gian, nhưng những người trung tín sẽ đứng lên và được giúp đỡ, và cuối cùng, vương quốc của Đức Chúa Trời sẽ được thiết lập, và "các thánh của Đấng Tối Cao sẽ nhận vương quốc".
Ứng nghiệm trong Ma-ca-bê: Cuộc nổi dậy của gia đình Ma-ca-bê (Mattathias và các con trai ông, đặc biệt là Giu-đa Ma-ca-bê) chống lại Antiochus là một minh chứng cho điều này.
Họ, những người "nhận biết Đức Chúa Trời của mình, sẽ trở nên mạnh mẽ và làm việc vĩ đại" (Đa-ni-ên 11:32).
Cuộc chiến đấu của họ cuối cùng đã dẫn đến việc giành lại Đền thờ, thanh tẩy và tái cung hiến nó (Lễ Hanukkah, I Ma-ca-bê 4:36-61), và sau đó là giành được độc lập chính trị dưới triều đại Hasmonean. Đây là một sự giải cứu đáng kinh ngạc, cho thấy Đức Chúa Trời vẫn hành động để bảo vệ và phục hồi dân Ngài.
II. Lời Cảnh Báo Lặp Lại Về Hậu Quả Của Sự Bất Tuân
Mặc dù không phải là lời tiên tri mới, nhưng các sách Ma-ca-bê liên tục giải thích rằng những đau khổ và áp bức mà dân Do Thái phải chịu đựng là do tội lỗi và sự bất tuân của họ đối với luật pháp Đức Chúa Trời (ví dụ: II Ma-ca-bê 5:17-20; 6:12-16). Điều này củng cố các lời tiên tri có điều kiện về phước lành và rủa sả từ Sách Đệ Nhị Luật.
III. Tiên Tri Về Phép Lạ và Sự Can Thiệp Của Chúa
II Ma-ca-bê 2:4-8: Có một truyền thuyết về việc tiên tri Giê-rê-mi đã giấu Hòm Giao Ước và bàn thờ hương trên núi Nê-bô, và tiên tri rằng chúng sẽ không được tìm thấy cho đến khi Đức Chúa Trời tập hợp lại dân Ngài và thể hiện lòng thương xót của Ngài.
Lưu ý: Đây là một truyền thuyết, không phải một lời tiên tri trực tiếp được ghi lại là do Giê-rê-mi nói, và nó chưa được ứng nghiệm. Tuy nhiên, nó phản ánh niềm tin của người Do Thái vào sự phục hồi cuối cùng và sự hiện diện của Đức Chúa Trời.
Các Sự Kiện Thần Kỳ: II Ma-ca-bê đặc biệt ghi lại nhiều sự kiện được coi là phép lạ hoặc sự can thiệp trực tiếp của Đức Chúa Trời, chẳng hạn như sự xuất hiện của các kỵ sĩ thiên thần chiến đấu bên cạnh người Do Thái (II Ma-ca-bê 10:29-30; 11:8; 15:27). Mặc dù không phải là tiên tri theo nghĩa thông thường, chúng là sự thể hiện quyền năng của Đức Chúa Trời ứng nghiệm lời hứa Ngài sẽ chiến đấu cho dân Ngài.
IV. Hình Bóng về Đấng Mê-si-a (Gián tiếp)
Mặc dù Ma-ca-bê không trực tiếp nói về Đấng Mê-si-a, nhưng cuộc đấu tranh và chiến thắng của họ lại củng cố niềm hy vọng của người Do Thái về một vị Cứu Chúa trong tương lai.
Giu-đa Ma-ca-bê: Là một chiến binh vĩ đại, người lãnh đạo dân tộc trong cuộc chiến đấu để giành tự do và thanh tẩy Đền thờ. Ông có thể được xem là một hình bóng mờ nhạt của một vị vua Mê-si-a chiến thắng, người sẽ giải phóng dân Ngài khỏi mọi áp bức.
Sách Gióp (Job) là một trong những sách thi ca và khôn ngoan của Kinh Thánh, tập trung vào vấn đề đau khổ của người công chính và bản chất của công lý thiêng liêng. Khác với các sách lịch sử hay tiên tri, Sách Gióp không chứa đựng các lời tiên tri về các sự kiện lịch sử cụ thể hay các triều đại trong tương lai.
Tuy nhiên, Sách Gióp lại chứa đựng một số lời tiên tri sâu sắc về Đấng Cứu Chuộc, sự phục sinh, và sự mặc khải của Đức Chúa Trời, cũng như các lẽ thật vĩnh cửu về mối quan hệ giữa con người và Thiên Chúa. Những lời tiên tri này thường được thốt ra từ chính miệng Gióp trong lúc ông đau khổ cùng cực, bày tỏ niềm hy vọng và đức tin của ông.
I. Tiên Tri Về Đấng Cứu Chuộc và Sự Phục Sinh (Gióp 19:25-27)
Đây là một trong những lời tuyên bố tiên tri nổi tiếng và mạnh mẽ nhất trong sách Gióp, và cũng là một trong những đoạn được trích dẫn nhiều nhất trong Kinh Thánh.
Lời tiên tri: "Tôi biết rằng Đấng Cứu Chuộc tôi hằng sống, Cuối cùng Ngài sẽ đứng trên đất. Dù sau khi da tôi bị hủy hoại, Nhưng trong thân thể tôi, tôi sẽ thấy Đức Chúa Trời. Tôi sẽ thấy Ngài vì chính tôi, Mắt tôi sẽ nhìn thấy Ngài, chứ không phải một người lạ. Lòng tôi khao khát trong tôi!"
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
"Đấng Cứu Chuộc tôi hằng sống" (My Redeemer lives): Gióp tin chắc vào một Đấng Cứu Chuộc (tiếng Hê-bơ-rơ là Goel), một người bà con gần gũi có quyền và trách nhiệm chuộc lại, báo thù, hoặc biện hộ cho người thân bị áp bức. Lời này là một lời tiên tri về Chúa Giê-su Christ, Đấng Cứu Chuộc tối thượng của nhân loại. Ngài hằng sống và có quyền năng chuộc chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết.
"Cuối cùng Ngài sẽ đứng trên đất": Điều này có thể ám chỉ sự xuất hiện lần thứ nhất của Đấng Mê-si-a (khi Chúa Giê-su giáng sinh và bước đi trên đất) hoặc sự quang lâm lần thứ hai của Ngài để phán xét và thiết lập vương quốc đời đời.
"Trong thân thể tôi, tôi sẽ thấy Đức Chúa Trời... Mắt tôi sẽ nhìn thấy Ngài": Đây là một lời tiên tri rõ ràng về sự phục sinh thân thể. Gióp tin rằng dù thân thể ông có bị hủy hoại (do bệnh tật và sự chết), ông sẽ được sống lại trong thân thể và được thấy Đức Chúa Trời. Đây là một niềm hy vọng mạnh mẽ vào sự sống lại của thân xác, một giáo lý nền tảng trong Cơ Đốc giáo.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này được ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-su Christ. Ngài là Đấng Cứu Chuộc hằng sống, đã sống lại từ cõi chết trong thân thể vinh hiển, và những người tin Ngài cũng sẽ được sống lại trong thân thể vào ngày sau cùng (I Cô-rinh-tô 15).
II. Tiên Tri Về Sự Bất Lực Của Con Người Trước Sự Công Chính Của Đức Chúa Trời (Gióp 40:6-9; 42:1-6)
Mặc dù không phải là tiên tri về sự kiện, những phần này chứa đựng lời tiên tri về sự mặc khải cá nhân của Gióp và sự hiểu biết của ông về Đức Chúa Trời.
Lời tiên tri (qua việc Đức Chúa Trời mặc khải chính Ngài cho Gióp): Đức Chúa Trời phán từ cơn lốc xoáy và chất vấn Gióp về sự khôn ngoan và quyền năng của Ngài trong công trình sáng tạo. Ngài thách thức Gióp (và ngụ ý là bất cứ con người nào) có thể cai trị vũ trụ với công lý và quyền năng như Ngài. Điều này ngụ ý rằng con người không thể hiểu hết hay thách thức sự công chính của Đức Chúa Trời.
Ứng nghiệm: Gióp, khi đối diện với sự vĩ đại và khôn ngoan vô hạn của Đức Chúa Trời, đã nhận ra sự nhỏ bé và thiếu hiểu biết của mình. Ông nói: "Tôi biết Chúa có thể làm mọi sự, và không một ý định nào của Chúa có thể bị cản trở... Tôi đã nói những điều tôi không hiểu, những việc quá kỳ diệu đối với tôi mà tôi không biết... Bây giờ mắt tôi đã thấy Chúa. Vì thế, tôi ghê tởm mình, và ăn năn trong bụi đất và tro tàn." (Gióp 42:2-6). Đây là lời tiên tri về sự mặc khải cá nhân và sự hạ mình mà mỗi người phải trải qua khi thực sự đối diện với sự cao cả của Đức Chúa Trời.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Của Gióp (Gióp 42:10-17)
Lời tiên tri (ngụ ý từ sự can thiệp của Đức Chúa Trời): Sau khi Gióp cầu nguyện cho các bạn hữu mình, Đức Chúa Trời đã phục hồi Gióp, và ban cho ông gấp đôi những gì ông đã có trước đây.
Ứng nghiệm: Gióp đã được chữa lành, có lại tài sản gấp đôi, và có thêm mười người con khác (bảy trai và ba gái), và sống một cuộc đời lâu dài, đầy phước hạnh. Đây là sự ứng nghiệm của một "lời tiên tri" về lòng thương xót và sự phục hồi của Đức Chúa Trời dành cho người công chính kiên trì.
Sách Thi Thiên (Psalms), hay còn gọi là Thánh Vịnh, là một tập hợp các bài ca, lời cầu nguyện, và thơ ca trong Kinh Thánh, bày tỏ đủ mọi cung bậc cảm xúc và kinh nghiệm của con người đối với Đức Chúa Trời. Mặc dù không phải là sách tiên tri theo nghĩa truyền thống như các sách của Ê-sai hay Giê-rê-mi, Sách Thi Thiên lại chứa đựng rất nhiều lời tiên tri về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ), về vương quốc của Ngài, và về các sự kiện trong tương lai.
Những lời tiên tri này thường được gọi là thi thiên tiên tri hoặc lời tiên tri Mê-si-a. Chúng không được trình bày như những dự đoán trực tiếp về các sự kiện sắp tới, nhưng là những lời tuyên bố đầy cảm hứng về Đấng được xức dầu của Đức Chúa Trời, Đấng sẽ đến. Tân Ước thường xuyên trích dẫn các Thi Thiên để chứng minh về Chúa Giê-su.
I. Các Lời Tiên Tri Trực Tiếp Về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Đây là những Thi Thiên mà Tân Ước trích dẫn rõ ràng và áp dụng cho Chúa Giê-su.
Thi Thiên 2: Vua Mê-si-a của Đức Chúa Trời:
Lời tiên tri: "Tại sao các nước lại náo động, và các dân tộc mưu tính những điều hư không? Các vua thế gian nổi dậy, các nhà cai trị cùng nhau lập mưu chống lại Đức Giê-hô-va và Đấng được xức dầu của Ngài... Ngươi là con Ta, hôm nay Ta đã sinh ra ngươi... Ta sẽ ban các nước làm sản nghiệp cho ngươi, và các đầu cùng đất làm cơ nghiệp cho ngươi. Ngươi sẽ đập vỡ chúng bằng gậy sắt, làm tan nát chúng như đồ gốm." (Thi Thiên 2:1-2, 7-9)
Ứng nghiệm: Thi Thiên này được trích dẫn trong Công Vụ Các Sứ Đồ (4:25-27; 13:33) và Hê-bơ-rơ (1:5; 5:5) để chỉ về Chúa Giê-su là Con độc nhất của Đức Chúa Trời, Đấng được xức dầu (Mê-si-a) và là Đấng sẽ cai trị muôn dân.
Thi Thiên 8: Con Người được vinh hiển:
Lời tiên tri: "Loài người là gì mà Chúa nhớ đến? Con người là chi mà Chúa viếng thăm? Chúa dựng nên người kém Đức Chúa Trời một chút, đội trên người mão triều vinh hiển và tôn trọng. Chúa ban cho người quyền trên các công việc của tay Chúa làm ra; Chúa đã đặt muôn vật dưới chân người." (Thi Thiên 8:4-6)
Ứng nghiệm: Hê-bơ-rơ 2:6-9 áp dụng Thi Thiên này cho Chúa Giê-su, Đấng đã hạ mình làm người trong một thời gian ngắn, chịu chết, và sau đó được đội mão vinh hiển và tôn trọng, được ban cho quyền trên muôn vật.
Thi Thiên 16: Sự phục sinh của Đấng Mê-si-a:
Lời tiên tri: "Vì Chúa sẽ chẳng bỏ linh hồn con nơi âm phủ, cũng không để Đấng Thánh của Chúa thấy sự hư nát." (Thi Thiên 16:10)
Ứng nghiệm: Phi-e-rơ đã trích dẫn Thi Thiên này trong bài giảng Ngũ Tuần của mình (Công Vụ Các Sứ Đồ 2:25-31) để chứng minh sự phục sinh của Chúa Giê-su Christ. Đa-vít không thấy sự hư nát (nghĩa là xác thịt ông phân hủy), nhưng Chúa Giê-su đã không thấy sự hư nát vì Ngài đã sống lại.
Thi Thiên 22: Sự đau khổ và cái chết của Đấng Mê-si-a:
Lời tiên tri: "Đức Chúa Trời tôi ôi, Đức Chúa Trời tôi ôi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?... Con chó vây quanh tôi; một lũ ác nhân bao bọc tôi; chúng nó đâm thủng tay và chân tôi. Tôi có thể đếm hết xương cốt tôi... Chúng chia áo xống tôi, bắt thăm áo dài của tôi." (Thi Thiên 22:1, 16-18)
Ứng nghiệm: Đây là một trong những Thi Thiên tiên tri chi tiết nhất về sự đóng đinh của Chúa Giê-su. Lời Ngài kêu lên trên thập giá "Đức Chúa Trời tôi ôi, Đức Chúa Trời tôi ôi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46) là lời mở đầu của Thi Thiên này. Các chi tiết về việc đâm thủng tay và chân (thể hiện sự đóng đinh) và việc chia áo xống đều được ứng nghiệm chính xác tại sự kiện thập giá (Giăng 19:23-24).
Thi Thiên 69: Sự từ chối và lòng ghen ghét đối với Đấng Mê-si-a:
Lời tiên tri: "Vì cớ Ngài, tôi phải chịu sỉ nhục, sự hổ thẹn bao phủ mặt tôi... Vì lòng sốt sắng đối với nhà Chúa đã tiêu hao con; những lời sỉ nhục kẻ sỉ nhục Chúa đã giáng trên con." (Thi Thiên 69:7, 9) "Chúng nó bỏ mật đắng vào thức ăn tôi, và cho tôi uống giấm khi tôi khát." (Thi Thiên 69:21)
Ứng nghiệm: Rô-ma 15:3 và Giăng 2:17 áp dụng phần này cho Chúa Giê-su. Việc Ngài bị cho uống giấm trên thập giá (Ma-thi-ơ 27:34, 48) là sự ứng nghiệm trực tiếp.
Thi Thiên 110: Chức tế lễ và vương quyền của Đấng Mê-si-a:
Lời tiên tri: "Đức Giê-hô-va phán cùng Chúa tôi rằng: 'Hãy ngồi bên hữu Ta, cho đến khi Ta đặt kẻ thù ngươi làm bệ kê chân ngươi.' Đức Giê-hô-va đã thề, Ngài sẽ không thay đổi: 'Ngươi là thầy tế lễ đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc.'" (Thi Thiên 110:1, 4)
Ứng nghiệm: Đây là một trong những Thi Thiên được trích dẫn nhiều nhất trong Tân Ương (Ma-thi-ơ 22:44; Công Vụ Các Sứ Đồ 2:34-35; Hê-bơ-rơ 5:6, 10; 7:17, 21). Nó chỉ về Chúa Giê-su Christ là Đấng Mê-si-a, người vừa là Vua vừa là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời, ngồi bên hữu Đức Chúa Trời Cha.
II. Các Lời Tiên Tri Khác Về Đấng Mê-si-a và Vương Quốc Ngài
Thi Thiên 40: Vâng lời Cha (Thi Thiên 40:6-8): Hê-bơ-rơ 10:5-7 áp dụng Thi Thiên này cho Chúa Giê-su, Đấng đến để thực hiện ý muốn của Đức Chúa Trời Cha thay vì của lễ.
Thi Thiên 41: Bị người thân phản bội (Thi Thiên 41:9): "Ngay cả bạn thân của con, người mà con tin cậy, kẻ đã ăn bánh của con, cũng đã giơ gót chống lại con." Giăng 13:18 áp dụng điều này cho sự phản bội của Giu-đa Ích-ca-ri-ốt.
Thi Thiên 45: Vua Mê-si-a và cô dâu của Ngài (Thi Thiên 45:6-7): "Ngai Chúa, ôi Đức Chúa Trời, còn đến đời đời; gậy công chính là cây gậy của vương quốc Chúa." Hê-bơ-rơ 1:8-9 áp dụng điều này cho Chúa Giê-su.
Thi Thiên 72: Triều đại công bình của Đấng Mê-si-a: Thi Thiên này mô tả một vị vua công chính, sẽ cai trị công bằng, giải cứu người nghèo, và có một vương quốc bao la từ biển này đến biển khác. Điều này tiền chỉ về vương quốc công bình và phổ quát của Chúa Giê-su.
Thi Thiên 118: Viên đá bị thợ xây loại bỏ (Thi Thiên 118:22-23): "Hòn đá mà thợ xây loại bỏ, nay trở nên đá góc nhà." Ma-thi-ơ 21:42 và Công Vụ Các Sứ Đồ 4:11 áp dụng điều này cho Chúa Giê-su, Đấng đã bị giới lãnh đạo Do Thái loại bỏ nhưng lại trở thành nền tảng của Hội Thánh.
Kết Luận
Sách Thi Thiên là một kho tàng phong phú của các lời tiên tri về Đấng Mê-si-a. Chúng vẽ nên một bức chân dung toàn diện về Chúa Giê-su Christ, từ sự giáng sinh và chức vụ làm con của Đức Chúa Trời, cho đến sự đau khổ, cái chết, sự phục sinh, sự thăng thiên, và cuối cùng là vương quyền đời đời của Ngài.
Những lời tiên tri này không chỉ là những dự đoán đơn thuần mà còn là sự bày tỏ tấm lòng của Đức Chúa Trời về Đấng Cứu Chuộc của Ngài. Việc chúng được ứng nghiệm chi tiết trong Chúa Giê-su chứng minh tính xác thực và nguồn gốc thiêng liêng của Kinh Thánh, đồng thời củng cố đức tin vào Ngài là Đấng Mê-si-a được hứa.
Sách Châm Ngôn (Proverbs) là một trong những sách khôn ngoan của Kinh Thánh, khác biệt đáng kể so với các sách tiên tri hay lịch sử. Nó không chứa đựng các lời tiên tri về các sự kiện lịch sử cụ thể, các triều đại, hay sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a theo cách trực tiếp như Sách Thi Thiên hay Ê-sai.
Thay vào đó, Sách Châm Ngôn tập trung vào sự khôn ngoan thực tiễn cho cuộc sống hàng ngày, hướng dẫn về cách sống một đời sống đẹp lòng Chúa và thành công. Tuy nhiên, trong Châm Ngôn vẫn có những "lời tiên tri" theo một nghĩa rộng hơn, đó là các nguyên tắc thiêng liêng có tính tiên tri về hậu quả của hành động, về bản chất của sự khôn ngoan, và một số hình bóng về Chúa Giê-su Christ.
I. Các Nguyên Tắc Tiên Tri Về Hậu Quả Của Hành Động
Phần lớn Châm Ngôn là những lời tiên tri có điều kiện, hoặc những nguyên tắc tiên tri về "nhân quả" thuộc linh và tự nhiên.
Tiên tri về hậu quả của sự khôn ngoan và sự dại dột (Châm Ngôn 1:32-33; 10:1-32; 11:1-31; v.v.):
Lời tiên tri: Sách Châm Ngôn liên tục tuyên bố rằng những ai tìm kiếm và vâng theo sự khôn ngoan (là kính sợ Đức Giê-hô-va và sống theo đường lối Ngài) sẽ nhận được phước lành, sự sống, thịnh vượng, an ninh và danh dự. Ngược lại, những kẻ dại dột, kiêu ngạo, lười biếng, hay làm điều ác sẽ phải gánh chịu hậu quả là nghèo khó, sỉ nhục, bệnh tật, hoạn nạn, và cuối cùng là sự chết.
Ứng nghiệm: Đây là những nguyên tắc phổ quát, được ứng nghiệm liên tục trong đời sống cá nhân và xã hội. Dù không phải lúc nào cũng tức thời hay tuyệt đối (vì thế giới này vẫn có tội lỗi và sự bất công), nhưng về cơ bản, Châm Ngôn tiên tri về quy luật cơ bản của Đức Chúa Trời: gieo gì gặt nấy.
"Tay lười biếng làm cho nghèo khó, nhưng tay siêng năng làm cho giàu có." (Châm Ngôn 10:4)
"Phước lành của Đức Giê-hô-va làm cho giàu có, Ngài không thêm sự đau khổ nào vào đó." (Châm Ngôn 10:22)
"Người công chính được giải cứu khỏi tai họa, nhưng kẻ ác sẽ sa vào đó thay." (Châm Ngôn 11:8)
Tiên tri về quyền năng của lời nói (Châm Ngôn 18:21; 12:18):
Lời tiên tri: "Sự sống và sự chết đều trong quyền của lưỡi; kẻ nào ưa thích nó sẽ ăn bông trái của nó." (Châm Ngôn 18:21) "Lời nói vô ý như đâm dao, nhưng lưỡi người khôn ngoan chữa lành." (Châm Ngôn 12:18)
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri về hệ quả không thể tránh khỏi của lời nói. Lời nói có khả năng gây dựng hoặc phá hủy, mang lại sự sống hoặc cái chết cho người khác và cho chính người nói.
Tiên tri về tính chất của con người và số phận (Châm Ngôn 22:6):
Lời tiên tri: "Hãy dạy con trẻ con đường nó phải theo, dù khi nó về già cũng không lìa khỏi." (Châm Ngôn 22:6)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây không phải là một lời tiên tri tuyệt đối (vì con người có ý chí tự do), nhưng là một nguyên tắc tiên tri về tầm quan trọng của việc giáo dục và rèn luyện đạo đức từ nhỏ. Nó dự đoán rằng việc nuôi dạy con cái đúng đắn sẽ có ảnh hưởng sâu sắc và lâu dài đến cuộc đời chúng.
II. Tiên Tri Về "Sự Khôn Ngoan" Là Một Ngôi Vị (Châm Ngôn 8)
Đây là một trong những phần quan trọng nhất của Châm Ngôn về khía cạnh tiên tri và thần học, đặc biệt là trong ánh sáng của Tân Ước.
Lời tiên tri/Khải thị: "Sự Khôn Ngoan" được nhân cách hóa như một ngôi vị, đã hiện hữu từ trước khi tạo hóa: "Đức Giê-hô-va đã dựng nên tôi như là công việc đầu tiên của Ngài, Trước mọi công trình của Ngài từ xưa. Tôi đã được lập từ thuở đời đời, từ ban đầu, Trước khi trái đất này có. Khi Ngài chưa dựng nên vực sâu, tôi đã hiện hữu... Khi Ngài đóng khung các nền của trái đất, Bấy giờ tôi ở bên Ngài như một thợ cả; Tôi là sự vui thích của Ngài hằng ngày, Luôn vui vẻ trước mặt Ngài." (Châm Ngôn 8:22-30)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Trong thần học Cơ Đốc, đoạn này thường được hiểu là một lời tiên tri về Chúa Giê-su Christ trước khi Ngài nhập thể. Chúa Giê-su được Tân Ước xác nhận là "sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" (I Cô-rinh-tô 1:24, 30) và là Đấng đã hiện hữu từ ban đầu, là Đấng đồng sáng tạo với Đức Chúa Trời Cha (Giăng 1:1-3; Cô-lô-se 1:15-17).
Như vậy, Châm Ngôn 8 không chỉ là một ẩn dụ về sự khôn ngoan trừu tượng, mà là một lời tiên tri hình bóng, tiên chỉ về một ngôi vị thiêng liêng và đời đời sẽ nhập thể thành người.
III. Hình Bóng Về Chúa Giê-su Christ
Bên cạnh "Sự Khôn Ngoan" được nhân cách hóa, các nguyên tắc và phẩm chất được ca ngợi trong Châm Ngôn cũng phản ánh hình ảnh của Chúa Giê-su.
Vua Công Bình: Châm Ngôn nói rất nhiều về vai trò của một vị vua công bình và khôn ngoan (ví dụ: Châm Ngôn 16:12; 20:28; 25:5; 29:4).
Hình bóng: Điều này chỉ về Chúa Giê-su, Đấng là Vua công bình tuyệt đối, Đấng cai trị bằng sự khôn ngoan và chính trực.
Đấng Hiểu Biết và Ban Sự Sống: Sự khôn ngoan trong Châm Ngôn là nguồn của sự sống và sự hiểu biết.
Hình bóng: Chúa Giê-su tuyên bố Ngài là "con đường, lẽ thật và sự sống" (Giăng 14:6) và trong Ngài có "mọi kho tàng về sự khôn ngoan và hiểu biết" (Cô-lô-se 2:3).
Tóm lại, Sách Châm Ngôn không phải là một sách tiên tri theo nghĩa dự báo các sự kiện lịch sử cụ thể. Tuy nhiên, nó chứa đựng:
Những lời tiên tri về các nguyên tắc thiêng liêng về nhân quả và hậu quả của các lựa chọn đạo đức.
Lời tiên tri về "Sự Khôn Ngoan" được nhân cách hóa trong Châm Ngôn 8, điều mà thần học Cơ Đốc giải thích là một sự tiên chỉ về Chúa Giê-su Christ trước khi nhập thể.
Những hình bóng về phẩm chất của Đấng Mê-si-a.
Do đó, Châm Ngôn đóng một vai trò độc đáo trong kinh điển, không phải để nói "điều gì sẽ xảy ra" mà để nói "điều gì là đúng đắn và hậu quả của nó là gì," đồng thời cung cấp một cái nhìn sâu sắc về bản chất của Đấng Cứu Chuộc.
Sách Truyền Đạo (Ecclesiastes), còn được gọi là Sách Giảng Viên, là một tác phẩm khôn ngoan sâu sắc trong Kinh Thánh, khám phá ý nghĩa của cuộc sống dưới ánh mặt trời. Không giống như các sách tiên tri theo nghĩa truyền thống, sách Truyền Đạo không chứa các lời tiên tri về các sự kiện lịch sử cụ thể, sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a, hay số phận của các quốc gia.
Thay vào đó, "lời tiên tri" trong Sách Truyền Đạo mang tính chất triết lý và quan sát về bản chất cuộc sống con người và số phận chung của mọi người từ một góc nhìn dưới thế. Nó tiên đoán về sự vô thường, hư không của những nỗ lực thế gian không có Chúa, và cuối cùng là sự thật về Đức Chúa Trời và ngày phán xét.
I. Tiên Tri Về Sự Hư Không Của Mọi Sự Dưới Ánh Mặt Trời (Truyền Đạo 1:2-11; 2:11, 17; 12:8)
Lời tiên tri/Tuyên bố: "Hư không của sự hư không, hư không của sự hư không, mọi sự đều hư không!" (Truyền Đạo 1:2) Toàn bộ sách Giảng Viên là một chuỗi các quan sát và "tiên đoán" về sự vô nghĩa của mọi nỗ lực, công việc, sự giàu có, khoái lạc, và khôn ngoan khi chúng được theo đuổi mà không có một mục đích cao hơn hay một quan điểm đời đời.
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri triết học về bản chất cuộc sống mà con người trải nghiệm liên tục. Con người luôn tìm kiếm ý nghĩa và sự thỏa mãn trong những điều tạm bợ dưới thế gian, nhưng rồi nhận ra chúng không mang lại sự mãn nguyện vĩnh cửu. Sự lặp lại các chu kỳ của tự nhiên và lịch sử, sự biến mất của ký ức, và sự vô ích của việc tích lũy của cải đều chứng minh cho sự "hư không" này. Lời tiên tri này được ứng nghiệm trong kinh nghiệm sống của mỗi cá nhân và của cả nhân loại.
II. Tiên Tri Về Số Phận Chung Của Mọi Người: Cái Chết (Truyền Đạo 3:19-20; 9:2-3; 12:7)
Lời tiên tri/Quan sát: "Số phận của loài người và số phận của thú vật đều như nhau: cả hai đều thở ra hơi cuối cùng; con người không hơn gì con vật. Vì mọi sự đều hư không. Mọi vật đều đi về một chỗ: mọi vật đều từ bụi đất mà ra, và mọi vật sẽ trở về bụi đất." (Truyền Đạo 3:19-20) "Hơi thở sẽ trở về Đức Chúa Trời, Đấng đã ban nó." (Truyền Đạo 12:7)
Ứng nghiệm: Đây là một sự thật không thể chối cãi và đã được ứng nghiệm qua mọi thế hệ của nhân loại: mọi người đều phải chết. Sách Giảng Viên "tiên đoán" một cách chắc chắn về cái chết như là số phận chung của mọi sinh vật, bất kể địa vị hay của cải. Tuy nhiên, nó cũng tiên đoán rằng linh hồn (hơi thở) sẽ trở về Đức Chúa Trời.
III. Tiên Tri Về Ngày Phán Xét và Sự Công Bằng Của Đức Chúa Trời (Truyền Đạo 3:17; 11:9; 12:13-14)
Lời tiên tri/Kết luận: "Tôi cũng tự nhủ: 'Đức Chúa Trời sẽ phán xét người công chính và kẻ ác, vì mỗi việc làm và mỗi ý định đều có thời điểm.'" (Truyền Đạo 3:17) "Hỡi chàng thanh niên, hãy vui vẻ trong tuổi trẻ của ngươi... Nhưng hãy biết rằng về mọi điều đó, Đức Chúa Trời sẽ đưa ngươi ra xét xử." (Truyền Đạo 11:9) "Đầu cùng của mọi lời, khi đã nghe tất cả, là: Hãy kính sợ Đức Chúa Trời và giữ các điều răn Ngài; vì đây là toàn bộ bổn phận của loài người. Vì Đức Chúa Trời sẽ đem mọi việc ra phán xét, cả những điều kín nhiệm, dù là thiện hay ác." (Truyền Đạo 12:13-14)
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri quan trọng nhất và mang tính hy vọng nhất trong sách Truyền Đạo. Nó tiên đoán một cách chắc chắn rằng sẽ có một ngày phán xét cuối cùng, nơi mọi hành động của con người, dù công khai hay kín nhiệm, đều sẽ được Đức Chúa Trời phán xét công minh. Điều này mang lại ý nghĩa cho cuộc sống và giải quyết vấn đề về sự bất công dưới ánh mặt trời. Mặc dù ngày phán xét chưa ứng nghiệm trọn vẹn (theo quan điểm của người Cơ Đốc), nhưng đây là một lời tiên tri về một sự kiện chắc chắn sẽ xảy ra trong tương lai.
IV. Hình Bóng về Mục đích Tối Thượng
Mặc dù không có lời tiên tri trực tiếp về Chúa Giê-su, Sách Truyền Đạo gián tiếp chỉ điểm đến Ngài bằng cách mô tả sự bất mãn sâu sắc của con người khi tìm kiếm ý nghĩa trong mọi thứ trừ Chúa.
Khao khát ý nghĩa: Sách chỉ ra rằng không có gì dưới ánh mặt trời có thể thực sự thỏa mãn linh hồn con người.
Hình bóng: Điều này gợi mở về Chúa Giê-su Christ là Đấng duy nhất có thể lấp đầy khoảng trống đó, mang lại ý nghĩa, mục đích và sự sống đời đời (Giăng 10:10; Cô-lô-se 2:3, 9-10). Ngài là "sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" mà Châm Ngôn nói đến, và là Đấng duy nhất vượt lên trên sự "hư không" của thế gian.
Tóm lại, Sách Truyền Đạo không phải là một sách tiên tri theo kiểu dự báo sự kiện lịch sử hay sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a. Thay vào đó, nó là một tác phẩm "tiên tri" về:
Bản chất hư không của cuộc sống không có Chúa.
Sự chắc chắn của cái chết đối với mọi người.
Sự chắc chắn của ngày phán xét cuối cùng, nơi Đức Chúa Trời sẽ thiết lập sự công bằng tuyệt đối.
Sách này phục vụ như một lời nhắc nhở sâu sắc rằng ý nghĩa thực sự và sự thỏa mãn duy nhất không đến từ những gì dưới ánh mặt trời, mà từ mối quan hệ với Đấng Tạo Hóa và sự vâng lời Ngài.
Sách Nhã Ca (Song of Songs), còn được gọi là Diễm Ca hoặc Ca khúc của Sa-lô-môn, là một trong những sách thi ca và khôn ngoan của Kinh Thánh. Đây là một bài thơ tình yêu trữ tình, mô tả mối quan hệ nồng nàn giữa một chú rể và cô dâu.
Khác với các sách tiên tri hay lịch sử, Sách Nhã Ca không chứa đựng các lời tiên tri trực tiếp về các sự kiện lịch sử cụ thể, các triều đại, hay sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a theo cách rõ ràng. Sách này tập trung hoàn toàn vào chủ đề tình yêu và sự lãng mạn.
Tuy nhiên, trong truyền thống giải kinh của Do Thái giáo và Cơ Đốc giáo, Sách Nhã Ca thường được hiểu theo nghĩa ngụ ngôn hoặc hình bóng (allegory/type), qua đó nó được coi là chứa đựng những "lời tiên tri" về các mối quan hệ thiêng liêng.
I. Tiên Tri Mang Tính Ngụ Ngôn/Hình Bóng Về Mối Quan Hệ Thiêng Liêng
Phần lớn các nhà giải kinh tin rằng Sách Nhã Ca mô tả một bức tranh đẹp về các mối quan hệ sau:
Tình Yêu Giữa Đức Chúa Trời và Dân Israel (Trong Do Thái Giáo):
Lời tiên tri (ngụ ngôn): Trong truyền thống Do Thái giáo, Sách Nhã Ca được hiểu là một ngụ ngôn về tình yêu và giao ước giữa Đức Giê-hô-va và dân tộc Israel của Ngài. Cô dâu tượng trưng cho Israel, và chú rể tượng trưng cho Đức Chúa Trời. Những lời ca ngợi tình yêu, sự khao khát và sự hiệp nhất phản ánh mối quan hệ độc đáo và thân mật của Đức Chúa Trời với dân Ngài.
Ý nghĩa: Điều này khẳng định lời tiên tri về sự thành tín của Đức Chúa Trời đối với giao ước Ngài đã lập với Israel, và tình yêu sâu sắc mà Ngài dành cho họ bất chấp sự thất bại của họ.
Tình Yêu Giữa Chúa Giê-su Christ và Hội Thánh Ngài (Trong Cơ Đốc Giáo):
Lời tiên tri (hình bóng): Trong Cơ Đốc giáo, Sách Nhã Ca được giải thích như một hình bóng về tình yêu sâu sắc và thân mật giữa Chúa Giê-su Christ (Chú Rể) và Hội Thánh của Ngài (Cô Dâu).
Sự khao khát: Những lời bày tỏ sự khao khát giữa hai người yêu nhau phản ánh sự khao khát thuộc linh của người tin Chúa đối với Đấng Christ, và tình yêu của Đấng Christ dành cho Hội Thánh Ngài.
Sự hiệp nhất: Tình yêu và sự hiệp nhất được mô tả trong sách tượng trưng cho sự hiệp nhất của người tin Chúa với Đấng Christ và sự kết hiệp của Hội Thánh với Ngài.
Vẻ đẹp của Hội Thánh: Những mô tả về vẻ đẹp của cô dâu được xem là phản ánh vẻ đẹp thuộc linh của Hội Thánh trong Đấng Christ, được làm sạch và hoàn hảo bởi huyết Ngài.
Ngày cưới: Sách cũng có thể được xem là một cái nhìn thoáng qua về mối quan hệ thân mật sẽ được trọn vẹn trong tương lai, khi "tiệc cưới Chiên Con" diễn ra (Khải Huyền 19:7-9).
Ý nghĩa: Theo cách hiểu này, Sách Nhã Ca là một lời tiên tri bằng hình ảnh về mối quan hệ giao ước tuyệt vời nhất, mối quan hệ giữa Đấng Cứu Chuộc và những người được Ngài cứu chuộc. Nó làm nổi bật khía cạnh lãng mạn và thân mật của tình yêu thiêng liêng, điều thường bị bỏ qua trong các bản văn thần học khô khan.
II. Tiên Tri Về Tình Yêu Vĩnh Cửu và Không Thể Đánh Bại (Nhã Ca 8:6-7)
Lời tiên tri/Tuyên bố: "Hãy đặt tôi như một ấn tín trên lòng anh, như một ấn tín trên cánh tay anh; Vì tình yêu mạnh mẽ như sự chết, Lòng ghen tương mãnh liệt như âm phủ; Lửa của nó là ngọn lửa cháy bừng, là ngọn lửa của Đức Giê-hô-va. Nước lũ không thể dập tắt tình yêu, Sông ngòi không thể cuốn trôi nó đi. Nếu ai dâng mọi của cải trong nhà mình để đổi lấy tình yêu, Người ấy chắc chắn sẽ bị khinh dể."
Ý nghĩa: Đoạn này là một lời tiên tri về bản chất bất diệt và quyền năng tuyệt đối của tình yêu chân thật. Nếu được hiểu trong bối cảnh thiêng liêng, nó tiên tri về:
Tình yêu không suy chuyển của Đức Chúa Trời: Ngài yêu dân Ngài bằng một tình yêu mạnh mẽ hơn sự chết, không gì có thể dập tắt hay chia cắt được (so sánh với Rô-ma 8:38-39).
Tình yêu vĩnh cửu của Đấng Christ: Tình yêu của Chúa Giê-su dành cho Hội Thánh Ngài là không gì sánh bằng và không thể đánh bại. Nó là một "ngọn lửa của Đức Giê-hô-va" (ngọn lửa thiêng liêng).
Tóm lại, Sách Nhã Ca không cung cấp những lời tiên tri theo kiểu dự báo sự kiện lịch sử hay sự xuất hiện của nhân vật cụ thể. Tuy nhiên, nó là một tác phẩm "tiên tri" theo nghĩa hình bóng và ngụ ngôn, mô tả:
Mối quan hệ yêu thương sâu sắc giữa Đức Chúa Trời và dân Israel.
Mối quan hệ thân mật và vĩnh cửu giữa Chúa Giê-su Christ và Hội Thánh Ngài.
Bản chất bất diệt và quyền năng của tình yêu chân thật, phản ánh tình yêu thiêng liêng.
Đây là một sách độc đáo, mời gọi người đọc chiêm nghiệm về vẻ đẹp và sự sâu sắc của tình yêu ở cả hai cấp độ: con người và thiêng liêng.
Sách Khôn Ngoan (Wisdom of Solomon), còn được gọi là Huấn Ca hoặc Sách Khôn Ngoan của Sa-lô-môn, là một tác phẩm được xếp vào nhóm Deuterocanonical/Apocryphal, nghĩa là không được hầu hết các giáo hội Tin Lành coi là một phần của Kinh Thánh được thần linh soi dẫn (kinh điển). Tuy nhiên, nó được các giáo hội Công giáo La Mã và Chính thống giáo Đông phương công nhận. Sách này được viết bằng tiếng Hy Lạp, có lẽ vào thế kỷ thứ 1 TCN hoặc thế kỷ 1 SCN.
Giống như các sách khôn ngoan khác trong Kinh Thánh chính điển (Châm Ngôn, Truyền Đạo, Gióp), Sách Khôn Ngoan chủ yếu không chứa các lời tiên tri về sự kiện lịch sử cụ thể hay sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a. Thay vào đó, "lời tiên tri" trong sách này thường mang tính thần học, triết học, và đạo đức, tập trung vào bản chất của Sự Khôn Ngoan (được nhân cách hóa), số phận của người công chính và kẻ ác, và sự công chính của Đức Chúa Trời.
I. Tiên Tri Về Bản Chất và Vai Trò của Sự Khôn Ngoan
Đây là một trong những chủ đề trung tâm và mang tính "tiên tri" nhất của Sách Khôn Ngoan, tương tự như Châm Ngôn 8 nhưng được phát triển sâu hơn theo hướng triết học Hy Lạp.
Lời tiên tri/Khải thị về Sự Khôn Ngoan: Sách Khôn Ngoan mô tả Sự Khôn Ngoan như một thực thể thiêng liêng, hiện hữu từ trước khi tạo hóa, là hơi thở của quyền năng Đức Chúa Trời, là sự tỏa rạng của vinh quang Đấng Toàn Năng, trong sạch, vô nhiễm. Sự Khôn Ngoan là "người tạo hình mọi vật" (Khôn Ngoan 7:22-26). Nó là người hướng dẫn và giúp đỡ con người (Khôn Ngoan 7:27-28; 8:4).
Ý nghĩa/Ứng nghiệm (theo quan điểm Cơ Đốc): Trong thần học Cơ Đốc, mô tả về Sự Khôn Ngoan này được coi là một lời tiên tri hay hình bóng mạnh mẽ về Chúa Giê-su Christ. Tân Ước xác nhận Chúa Giê-su là:
Ngôi Lời của Đức Chúa Trời đã hiện hữu từ ban đầu và là Đấng đồng sáng tạo (Giăng 1:1-3; Cô-lô-se 1:15-17).
Sự Khôn Ngoan của Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 1:24, 30).
Ánh sáng vinh quang Đức Chúa Trời và hình ảnh bản thể Ngài (Hê-bơ-rơ 1:3). Do đó, các phần mô tả về Sự Khôn Ngoan trong sách này được xem là tiên đoán về bản tính thần linh và vai trò của Chúa Giê-su Christ trước khi Ngài nhập thể.
II. Tiên Tri Về Số Phận Của Người Công Chính và Kẻ Ác (Khôn Ngoan 2-5)
Sách Khôn Ngoan đưa ra một lời tiên tri rõ ràng về số phận trái ngược của người công chính và kẻ ác sau khi chết, đặc biệt là trong bối cảnh phán xét.
Lời tiên tri:
Quan điểm của kẻ ác: Sách mô tả cách những kẻ ác mưu toan chống lại người công chính, tin rằng cái chết là chấm hết và không có sự phán xét nào cả (Khôn Ngoan 2:1-20). Chúng thậm chí còn tìm cách hành hạ và giết hại người công chính.
Thực tế thiêng liêng: Sách tiên tri rằng quan điểm của kẻ ác là sai lầm. Dù người công chính có thể chịu khổ trong đời này và chết sớm, "họ ở trong tay Đức Chúa Trời, và không một sự đau đớn nào chạm đến họ" (Khôn Ngoan 3:1). linh hồn người công chính sẽ được Đức Chúa Trời chăm sóc và họ sẽ sống trong bình an. Ngược lại, kẻ ác sẽ phải đối mặt với sự trừng phạt và hư mất đời đời.
Phán xét: "Trong ngày phán xét, kẻ ác sẽ run rẩy kinh hoàng khi thấy những người công chính mà chúng đã từng áp bức được tôn vinh" (Khôn Ngoan 5:1-5).
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự công chính cuối cùng của Đức Chúa Trời và phán xét sau sự chết. Nó khẳng định rằng dù sự bất công có vẻ thịnh hành trong đời này, cuối cùng sẽ có một sự trả công công bằng. Điều này ứng nghiệm với giáo lý về sự phán xét cuối cùng và sự sống đời đời trong cả Do Thái giáo và Cơ Đốc giáo.
III. Tiên Tri Về Thần Tính và Quyền Năng Của Đức Chúa Trời Qua Sáng Tạo (Khôn Ngoan 13:1-9)
Lời tiên tri/Tuyên bố: Sách Khôn Ngoan tuyên bố rằng ngay cả những người không có Luật pháp hay lời tiên tri trực tiếp cũng có thể "nhận biết Đấng Hiện Hữu" và các thuộc tính của Ngài qua việc quan sát công trình sáng tạo của Ngài. "Vì từ vẻ đẹp và sự vĩ đại của các tạo vật, người ta có thể nhận biết tác giả của chúng một cách tương ứng." (Khôn Ngoan 13:5)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri về sự mặc khải chung (general revelation) của Đức Chúa Trời. Nó tiên đoán rằng con người có thể và sẽ nhận biết có một Đấng Tạo Hóa, và một phần quyền năng và thần tính của Ngài, chỉ qua việc quan sát thế giới tự nhiên. Điều này được ứng nghiệm liên tục trong mọi thời đại và được Kinh Thánh chính điển khẳng định (Rô-ma 1:19-20).
IV. Tiên Tri Về Sự Hư Mất của Thờ Tượng Thần (Khôn Ngoan 14:1-11)
Lời tiên tri/Tuyên bố: Sách lên án việc thờ hình tượng, chỉ ra sự vô ích và ngu xuẩn của việc thờ phượng những thứ do tay con người tạo ra. Nó tiên tri rằng những thần tượng này không có quyền năng cứu rỗi, và những kẻ thờ chúng sẽ bị hổ thẹn.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Điều này là sự tiếp nối của các lời tiên tri và cảnh báo trong Cựu Ước về sự suy đồi và hậu quả của việc thờ hình tượng. Nó tiên đoán sự vô hiệu của các thần tượng và sự phán xét đối với những kẻ dựa vào chúng, điều đã và đang tiếp tục ứng nghiệm trong lịch sử.
Tóm lại, Sách Khôn Ngoan không phải là một sách tiên tri theo kiểu dự báo sự kiện hay các nhân vật lịch sử cụ thể. Tuy nhiên, nó chứa đựng những "lời tiên tri" mang tính chất:
Thần học: Về bản tính và vai trò tiền hữu của Sự Khôn Ngoan (được hiểu là Chúa Giê-su Christ).
Đạo đức/Triết học: Về số phận cuối cùng của người công chính và kẻ ác (ngày phán xét và sự công chính của Đức Chúa Trời).
Mặc khải: Về khả năng con người nhận biết Đức Chúa Trời qua công trình sáng tạo và sự vô ích của việc thờ thần tượng.
Các lời tiên tri này góp phần làm phong phú thêm hiểu biết của người đọc về bản tính của Đức Chúa Trời, kế hoạch của Ngài, và số phận của nhân loại.
Sách Huấn Ca (Sirach), còn được gọi là Huấn Ca của Giê-su, Con Trai Si-rắc (Ecclesiasticus), là một cuốn sách khác thuộc nhóm Deuterocanonical/Apocryphal. Tương tự như Sách Khôn Ngoan, nó không được hầu hết các giáo hội Tin Lành coi là một phần của Kinh Thánh chính điển, nhưng được chấp nhận bởi Công giáo La Mã và Chính thống giáo Đông phương. Sách này được viết bằng tiếng Hê-bơ-rơ vào khoảng đầu thế kỷ 2 TCN.
Giống như các sách khôn ngoan khác, Sách Huấn Ca chủ yếu là một bộ sưu tập các lời khuyên đạo đức, hướng dẫn sống khôn ngoan và kính sợ Đức Chúa Trời. Do đó, nó không chứa các lời tiên tri cụ thể về các sự kiện lịch sử trong tương lai, sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a, hay số phận của các quốc gia theo nghĩa truyền thống.
Tuy nhiên, Sách Huấn Ca vẫn có những đoạn có thể được hiểu là "tiên tri" theo một nghĩa rộng hơn, bao gồm:
Tiên tri về hậu quả của hành động (có điều kiện).
Khẳng định và nhắc lại các lời tiên tri và hứa nguyện đã có từ trước.
Những đoạn có thể được xem là hình bóng hoặc tiên chỉ về Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Các Nguyên Tắc Đạo Đức và Hậu Quả (Huấn Ca 1-43)
Phần lớn Sách Huấn Ca là những lời tiên tri mang tính nguyên tắc và có điều kiện, tương tự như Châm Ngôn. Nó tuyên bố rằng sự khôn ngoan và vâng lời Chúa sẽ dẫn đến phước lành, còn sự dại dột và bất tuân sẽ dẫn đến hậu quả tiêu cực.
Lời tiên tri: Sách này đầy rẫy những lời khuyên về cách sống khôn ngoan trong nhiều lĩnh vực: quan hệ gia đình, bạn bè, kinh doanh, kiểm soát lời nói, khiêm nhường, công bằng, v.v. Mỗi lời khuyên thường đi kèm với một lời "tiên đoán" về kết quả.
"Kẻ nào tin cậy Chúa sẽ không bao giờ thất bại." (Huấn Ca 2:10)
"Con cái bất hiếu là nỗi ô nhục cho cha mình." (Huấn Ca 3:16)
"Kẻ nào tích lũy sự công chính sẽ tìm thấy sự sống, nhưng kẻ nào theo đuổi sự ác sẽ gặp cái chết." (Huấn Ca 7:3)
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này được ứng nghiệm liên tục trong đời sống hàng ngày của con người. Chúng là những lẽ thật phổ quát về cách thế giới vận hành dưới sự cai trị của Đức Chúa Trời, nơi hành động của con người thường mang lại hậu quả tương ứng.
II. Tiên Tri Về Lòng Thành Tín Của Đức Chúa Trời Đối Với Giao Ước (Huấn Ca 44-50)
Phần này, được gọi là "Ca ngợi những người nổi tiếng" hay "Ca ngợi tổ phụ," điểm lại lịch sử các anh hùng đức tin của Israel. Khi làm vậy, nó nhắc lại và khẳng định các lời hứa và giao ước quan trọng của Đức Chúa Trời, mang ý nghĩa tiên tri.
Nhắc lại Giao Ước Đa-vít:
Lời tiên tri (nhắc lại): Sách Huấn Ca ca ngợi Vua Đa-vít và nhắc lại lời hứa của Đức Chúa Trời về một "giao ước vĩnh cửu" với dòng dõi ông (Huấn Ca 47:11). Nó nói rằng Đức Chúa Trời sẽ không bao giờ cất lòng nhân từ của Ngài khỏi dòng dõi Đa-vít.
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là sự củng cố niềm tin vào lời tiên tri về Đấng Mê-si-a sẽ đến từ dòng dõi Đa-vít, Đấng sẽ thiết lập một vương quốc đời đời. Sách tái khẳng định sự thành tín của Đức Chúa Trời đối với lời hứa của Ngài, điều cuối cùng sẽ được ứng nghiệm hoàn hảo trong Chúa Giê-su Christ.
Nhắc lại về Ê-li-gia và sự trở lại của ông:
Lời tiên tri (nhắc lại và thêm): Sách Huấn Ca ca ngợi tiên tri Ê-li-gia và nói rằng ông được cất lên trời trong cơn lốc xoáy (Huấn Ca 48:9). Sau đó, nó tuyên bố một cách mạnh mẽ: "Ngươi [Ê-li-gia] được chọn cho những lời cảnh báo trong tương lai, để xoa dịu cơn thịnh nộ trước khi nó bùng lên, để quay lòng cha về với con và khôi phục các chi phái của Gia-cốp." (Huấn Ca 48:10). Lời này tương tự như Ma-la-chi 4:5-6.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri về việc Ê-li-gia "quay lòng cha về với con" được Chúa Giê-su và các sứ đồ áp dụng cho Giăng Báp-tít, người đã đến trong thần linh và quyền năng của Ê-li-gia để chuẩn bị đường cho Đấng Mê-si-a (Ma-thi-ơ 11:14; Lu-ca 1:17).
III. Hình Bóng về Đấng Mê-si-a (Gián tiếp)
Mặc dù không trực tiếp nói về Đấng Mê-si-a, nhưng Sách Huấn Ca vẫn có những điểm chỉ về Ngài:
Sự Khôn Ngoan Nhân Cách Hóa: Giống như Châm Ngôn và Sách Khôn Ngoan, Huấn Ca ca ngợi và nhân cách hóa Sự Khôn Ngoan như một thực thể thiêng liêng và là nguồn gốc của mọi sự tốt lành (ví dụ: Huấn Ca 1:1-10; 24:1-34).
Hình bóng: Trong Cơ Đốc giáo, Sự Khôn Ngoan này được hiểu là một hình bóng hoặc tiên chỉ về Chúa Giê-su Christ, Đấng là "Sự Khôn Ngoan của Đức Chúa Trời" (I Cô-rinh-tô 1:24, 30).
Mô tả về Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Si-môn (Huấn Ca 50:1-21):
Phần này mô tả sự vinh hiển và phẩm giá của Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Si-môn, khi ông thực hiện các nghi thức trong Đền thờ. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của chức tế lễ.
Hình bóng: Có thể được xem là một hình bóng về Chúa Giê-su Christ, Đấng là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm tối thượng và đời đời, dâng chính mình làm của lễ một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 7-10).
Tóm lại, Sách Huấn Ca không phải là một sách tiên tri theo nghĩa dự báo các sự kiện cụ thể trong tương lai. Tuy nhiên, nó là một tác phẩm "tiên tri" theo các cách sau:
Nó đưa ra các nguyên tắc đạo đức có tính tiên tri về hậu quả tự nhiên của hành động con người.
Nó nhắc lại và củng cố các lời tiên tri và hứa nguyện đã có từ trước trong Kinh Thánh (ví dụ: Giao Ước Đa-vít và lời tiên tri về Ê-li-gia), nhấn mạnh sự thành tín của Đức Chúa Trời.
Nó chứa đựng những đoạn có thể được xem là hình bóng hoặc tiên chỉ về Chúa Giê-su Christ (đặc biệt là qua Sự Khôn Ngoan nhân cách hóa và vai trò Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm).
Các sách khôn ngoan như Huấn Ca đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ ra con đường sống công bình trong hiện tại và củng cố niềm tin vào các lẽ thật vĩnh cửu của Đức Chúa Trời.
Sách Tiên Tri I-sai-a (Isaiah) là một trong những sách tiên tri quan trọng và vĩ đại nhất trong Kinh Thánh Cựu Ước. Nó được mệnh danh là "Phúc Âm của Cựu Ước" vì chứa đựng rất nhiều lời tiên tri chi tiết và sâu sắc về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ), vương quốc của Ngài, và kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
Tiên tri I-sai-a sống vào thế kỷ 8 TCN, phục vụ dưới thời các vua U-xia, Giô-tham, A-cha, và Ê-xê-chia của Giu-đa. Các lời tiên tri của ông bao gồm cả những lời cảnh báo về sự phán xét sắp tới đối với Israel và các dân tộc xung quanh, cũng như những lời hứa về sự phục hồi và hy vọng trong tương lai.
Chúng ta sẽ chia các lời tiên tri trong sách I-sai-a thành các chủ đề chính:
I. Tiên Tri Về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Đây là trọng tâm của sách I-sai-a, với nhiều chi tiết đáng kinh ngạc.
Tiên tri về sự giáng sinh của Đấng Mê-si-a (I-sai-a 7:14):
Lời tiên tri: "Này, một trinh nữ sẽ thụ thai, sinh một con trai, và đặt tên là Em-ma-nu-ên." (Em-ma-nu-ên nghĩa là "Đức Chúa Trời ở cùng chúng ta.")
Ứng nghiệm: Ma-thi-ơ 1:22-23 trích dẫn lời tiên tri này để chỉ về sự giáng sinh đồng trinh của Chúa Giê-su Christ.
Tiên tri về bản tính và vương quyền của Đấng Mê-si-a (I-sai-a 9:6-7):
Lời tiên tri: "Vì một con trẻ đã sinh cho chúng ta, một con trai đã ban cho chúng ta; quyền cai trị sẽ đặt trên vai Ngài. Tên Ngài sẽ được gọi là Cố Vấn Kỳ Diệu, Đức Chúa Trời Quyền Năng, Cha Đời Đời, Hoàng Tử Hòa Bình. Quyền cai trị của Ngài sẽ gia tăng không ngừng, và hòa bình sẽ vô tận trên ngai Đa-vít và trên vương quốc Ngài, để thiết lập và củng cố nó bằng sự công bình và chính trực, từ nay cho đến đời đời. Lòng nhiệt thành của Đức Giê-hô-va Vạn Quân sẽ thực hiện điều này."
Ứng nghiệm: Đây là một trong những lời tiên tri rõ ràng nhất về thần tính và vương quyền của Chúa Giê-su. Ngài là Đấng Mê-si-a, Con của Đức Chúa Trời, Đấng sẽ cai trị một vương quốc công bình và hòa bình đời đời.
Tiên tri về sự xuất thân của Đấng Mê-si-a (I-sai-a 11:1-5):
Lời tiên tri: "Một chồi sẽ nảy ra từ gốc Y-sai, và một nhánh từ rễ người sẽ sinh hoa trái. Thần của Đức Giê-hô-va sẽ ngự trên người, thần khôn ngoan và thông sáng, thần mưu lược và năng lực, thần tri thức và kính sợ Đức Giê-hô-va. Người sẽ vui thích trong sự kính sợ Đức Giê-hô-va. Người sẽ không phán xét theo điều mắt thấy, cũng không xét đoán theo điều tai nghe; nhưng sẽ phán xét người nghèo bằng sự công bình, và xét xử công bằng cho những kẻ khiêm nhường trên đất."
Ứng nghiệm: Chỉ về Chúa Giê-su là Đấng Mê-si-a, xuất thân từ dòng dõi Đa-vít (con trai của Y-sai), đầy dẫy Thánh Linh và cai trị bằng sự công bình tuyệt đối.
Tiên tri về chức vụ của Đấng Mê-si-a (I-sai-a 42:1-4; 61:1-3):
Lời tiên tri (Đầy tớ của Đức Giê-hô-va): "Này, Đầy Tớ Ta, Đấng Ta nâng đỡ; Kẻ Ta chọn, Đấng lòng Ta vui thích. Ta đã đặt Thần Ta trên người; người sẽ đem công lý ra cho các dân tộc... Người sẽ không kêu la, không lớn tiếng, không cho ai nghe tiếng mình ngoài phố. Cây sậy bị dập nát, người sẽ không bẻ; tim đèn còn khói, người sẽ không dập tắt. Người sẽ đem công lý ra cách trung tín." (I-sai-a 42:1-3)
Lời tiên tri (Chức vụ): "Thần của Chúa Giê-hô-va ngự trên tôi, vì Đức Giê-hô-va đã xức dầu cho tôi để rao tin mừng cho người nghèo; Ngài đã sai tôi băng bó những tấm lòng tan vỡ, rao sự tự do cho kẻ bị giam cầm, sự phóng thích cho những người bị trói buộc; rao năm ân điển của Đức Giê-hô-va và ngày báo thù của Đức Chúa Trời chúng ta; an ủi tất cả những người than khóc." (I-sai-a 61:1-2)
Ứng nghiệm: Ma-thi-ơ 12:17-21 trích dẫn I-sai-a 42 để mô tả chức vụ khiêm nhường và đầy quyền năng của Chúa Giê-su. Chúa Giê-su đã tự mình đọc và áp dụng I-sai-a 61:1-2 cho chính Ngài trong Lu-ca 4:18-19, khi Ngài bắt đầu chức vụ công khai.
Tiên tri về sự đau khổ của Đấng Mê-si-a (I-sai-a 53):
Lời tiên tri: Đây là một trong những đoạn tiên tri chi tiết và cảm động nhất về sự đau khổ của Đấng Mê-si-a, thường được gọi là "Bài ca về Đầy Tớ Đau Khổ."
"Người bị khinh miệt và bị loài người từ chối, một người đầy đau khổ và quen với bệnh tật; chúng ta đã che mặt khỏi người, người bị khinh miệt, và chúng ta không coi trọng người." (53:3)
"Chắc chắn người đã mang lấy bệnh tật của chúng ta, gánh lấy đau khổ của chúng ta; nhưng chúng ta lại nghĩ người bị Đức Chúa Trời đánh đập, bị hành hạ và làm cho đau khổ." (53:4)
"Nhưng người bị đâm vì tội lỗi chúng ta, bị nghiền nát vì sự gian ác chúng ta; sự sửa phạt đem lại bình an cho chúng ta đã đổ trên người, và bởi lằn roi của người mà chúng ta được chữa lành." (53:5)
"Chúng ta thảy đều như chiên đi lạc, mỗi người chúng ta đi theo đường riêng mình; và Đức Giê-hô-va đã đặt trên người tội lỗi của tất cả chúng ta." (53:6)
"Người bị áp bức và bị hành hạ, nhưng người không mở miệng; người như chiên con bị dẫn đến lò sát sinh, như chiên câm trước mặt kẻ hớt lông, người không mở miệng." (53:7)
"Người bị cắt khỏi đất của kẻ sống; vì tội lỗi của dân Ta mà người bị đánh." (53:8)
"Người ta đã định cho người một nấm mồ với kẻ ác, và ở với người giàu khi người chết; dù người không làm điều hung bạo nào, cũng không có sự dối trá nào trong miệng người." (53:9)
"Nhưng Đức Giê-hô-va vui lòng nghiền nát người, khiến người chịu đau khổ; khi người dâng mạng sống mình làm của lễ chuộc tội, người sẽ thấy dòng dõi mình, kéo dài ngày tháng mình, và ý muốn của Đức Giê-hô-va sẽ thành công trong tay người." (53:10)
Ứng nghiệm: Toàn bộ chương này được ứng nghiệm một cách hoàn hảo trong sự đóng đinh, cái chết và sự phục sinh của Chúa Giê-su Christ. Ngài đã chịu khổ thay cho tội lỗi của nhân loại, và nhờ sự hy sinh của Ngài mà chúng ta được cứu rỗi.
II. Tiên Tri Về Sự Phán Xét và Phục Hồi Của Israel và Giu-đa
I-sai-a cũng chứa đựng nhiều lời tiên tri về số phận của dân Israel và Giu-đa.
Tiên tri về sự lưu đày và phục hồi (I-sai-a 39:5-7; 40:1-5; 43:5-7):
Lời tiên tri: I-sai-a đã tiên tri với Vua Ê-xê-chia rằng mọi thứ trong cung điện ông sẽ bị mang sang Ba-bi-lôn, và con trai ông sẽ bị bắt làm thái giám. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời cũng hứa sẽ an ủi dân Ngài và dẫn họ trở về từ mọi nơi.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri về lưu đày đã ứng nghiệm khi Giu-đa bị Ba-bi-lôn chinh phục (II Các Vua 25). Lời tiên tri về sự phục hồi đã ứng nghiệm một phần khi dân Do Thái được trở về dưới thời Si-ru (Ê-xơ-ra).
Tiên tri về sự khô hạn và sa mạc nở hoa (I-sai-a 35:1-7):
Lời tiên tri: "Sa mạc và đất khô cằn sẽ vui mừng; đồng hoang sẽ hớn hở và nở hoa như hoa huệ. Nó sẽ nở hoa rực rỡ và reo mừng với tiếng reo hò và ca hát... Nước sẽ vọt ra trong sa mạc, và suối trong đồng hoang."
Ứng nghiệm: Điều này có thể được hiểu theo nghĩa đen (sự phục hồi đất đai sau lưu đày) và theo nghĩa thuộc linh (sự biến đổi tâm linh của dân tộc và thế giới dưới vương quốc Mê-si-a).
III. Tiên Tri Về Các Dân Tộc và Vương Quốc Khác
I-sai-a cũng tiên tri về số phận của nhiều dân tộc và đế chế xung quanh Israel.
Tiên tri về sự sụp đổ của Ba-bi-lôn (I-sai-a 13-14):
Lời tiên tri: I-sai-a tiên tri về sự sụp đổ hoàn toàn của Ba-bi-lôn, một thành phố hùng mạnh sẽ bị hủy diệt và không bao giờ được xây dựng lại.
Ứng nghiệm: Ba-bi-lôn đã bị Ba-tư chinh phục dưới thời Si-ru, và cuối cùng đã trở thành một đống đổ nát, không bao giờ phục hồi lại vinh quang trước đây.
Tiên tri về sự sụp đổ của A-si-ri (I-sai-a 10:5-34):
Lời tiên tri: A-si-ri, kẻ đã được Đức Chúa Trời dùng làm công cụ để trừng phạt Israel, cuối cùng cũng sẽ bị phán xét và hủy diệt.
Ứng nghiệm: Đế quốc A-si-ri hùng mạnh đã sụp đổ vào cuối thế kỷ 7 TCN.
Tiên tri về Si-ru (I-sai-a 44:28; 45:1-4):
Lời tiên tri: Đáng kinh ngạc, I-sai-a đã tiên tri đích danh về Vua Si-ru của Ba-tư, người sẽ cho phép dân Do Thái trở về Giê-ru-sa-lem để xây lại Đền thờ, khoảng 150 năm trước khi Si-ru ra đời.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm chính xác khi Vua Si-ru ra chiếu chỉ cho phép dân Do Thái trở về và xây lại Đền thờ (Ê-xơ-ra 1).
IV. Tiên Tri Về Thời Kỳ Cuối Cùng và Vương Quốc Thiên Niên (I-sai-a 2:2-4; 65:17-25)
Tiên tri về sự hòa bình toàn cầu:
Lời tiên tri: "Trong những ngày sau rốt, núi của nhà Đức Giê-hô-va sẽ được lập vững trên các đỉnh núi, và sẽ được tôn cao hơn các đồi; mọi dân tộc sẽ tuôn về đó. Nhiều dân sẽ đến và nói: 'Hãy đến, chúng ta hãy lên núi Đức Giê-hô-va, đến nhà của Đức Chúa Trời Gia-cốp; Ngài sẽ dạy chúng ta về đường lối Ngài, và chúng ta sẽ bước đi trong các nẻo đường Ngài.' Vì luật pháp sẽ ra từ Si-ôn, và lời của Đức Giê-hô-va từ Giê-ru-sa-lem. Ngài sẽ phán xét giữa các dân tộc, và phân xử cho nhiều dân; họ sẽ rèn gươm thành lưỡi cày, giáo thành liềm cắt cỏ. Dân tộc này sẽ không giơ gươm lên chống dân tộc khác, và họ sẽ không học chiến tranh nữa." (I-sai-a 2:2-4)
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về Vương quốc Thiên Niên của Đấng Mê-si-a, nơi Chúa Giê-su sẽ cai trị trên đất, mang lại hòa bình và công lý tuyệt đối.
Tiên tri về Trời Mới và Đất Mới (I-sai-a 65:17-25):
Lời tiên tri: "Vì này, Ta sẽ tạo trời mới và đất mới; những điều cũ sẽ không còn được nhớ đến, cũng không còn được nghĩ đến trong lòng. Nhưng các ngươi hãy vui mừng và hớn hở mãi mãi trong điều Ta tạo ra; vì này, Ta tạo Giê-ru-sa-lem thành sự hớn hở, và dân cư của nó thành sự vui mừng... Sẽ không còn trẻ con chết yểu ở đó, cũng không còn người già không sống đủ ngày; vì người chết lúc trăm tuổi vẫn còn là thanh niên, và kẻ không đạt trăm tuổi sẽ bị rủa sả."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự sáng tạo mới cuối cùng của Đức Chúa Trời, khi Ngài thiết lập trời mới và đất mới, nơi công bình ngự trị và không còn sự chết, đau khổ (Khải Huyền 21:1-4).
Tóm lại, Sách Tiên Tri I-sai-a là một kho tàng phong phú của các lời tiên tri, bao gồm:
Các lời tiên tri chi tiết và cụ thể về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ): sự giáng sinh, bản tính, chức vụ, sự đau khổ, cái chết và sự phục sinh của Ngài.
Các lời tiên tri về sự phán xét và phục hồi của Israel, Giu-đa và các dân tộc xung quanh.
Các lời tiên tri về thời kỳ cuối cùng, bao gồm Vương quốc Thiên Niên và Trời Mới Đất Mới, nơi hòa bình và công lý sẽ ngự trị.
Sự ứng nghiệm chính xác của nhiều lời tiên tri trong I-sai-a (đặc biệt là về Chúa Giê-su và các sự kiện lịch sử) là một bằng chứng hùng hồn về nguồn gốc thiêng liêng của Kinh Thánh.
Sách Tiên Tri Giê-rê-mi (Jeremiah) là một trong những sách tiên tri quan trọng nhất trong Kinh Thánh Cựu Ước, thường được gọi là "tiên tri than khóc" vì những lời cảnh báo nghiêm khắc về sự phán xét sắp xảy ra và sự đau khổ mà Giê-rê-mi phải trải qua khi công bố chúng. Giê-rê-mi hoạt động trong những năm tháng cuối cùng của vương quốc Giu-đa, trước và trong thời kỳ bị Ba-bi-lôn lưu đày.
Các lời tiên tri của Giê-rê-mi bao gồm:
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Và Lưu Đày Của Giu-đa
Đây là chủ đề xuyên suốt và nổi bật nhất trong sách Giê-rê-mi, vì ông là tiên tri của sự sụp đổ.
Tiên tri về sự hủy diệt sắp tới từ phương Bắc (Giê-rê-mi 1:13-16; 4:5-8; 5:15-17; 6:22-26):
Lời tiên tri: Giê-rê-mi liên tục cảnh báo rằng một kẻ thù từ phương Bắc sẽ đến để trừng phạt Giu-đa vì tội thờ thần tượng và bất tuân của họ. Mặc dù không nêu đích danh Ba-bi-lôn ngay từ đầu, nhưng bối cảnh cho thấy đó là thế lực đang lên này.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc Ba-bi-lôn dưới quyền Vua Nê-bu-cát-nết-sa đã đến xâm lược Giu-đa, vây hãm Giê-ru-sa-lem và cuối cùng phá hủy thành phố cùng Đền thờ (II Các Vua 24-25; Giê-rê-mi 39, 52).
Tiên tri về việc phục vụ Ba-bi-lôn 70 năm (Giê-rê-mi 25:11-12; 29:10):
Lời tiên tri: Giê-rê-mi tuyên bố rằng cả xứ sở sẽ trở thành đống đổ nát, và dân chúng sẽ phục vụ vua Ba-bi-lôn 70 năm. Sau 70 năm, Đức Giê-hô-va sẽ trừng phạt vua Ba-bi-lôn và dân tộc đó.
Ứng nghiệm: Đây là một trong những lời tiên tri thời gian cụ thể nhất trong Kinh Thánh và đã ứng nghiệm chính xác. Cuộc lưu đày kéo dài khoảng 70 năm, từ khi Giê-ru-sa-lem bị phá hủy cho đến khi Vua Si-ru của Ba-tư ra chiếu chỉ cho phép dân Do Thái trở về (Ê-xơ-ra 1:1-4). Đế quốc Ba-bi-lôn cũng đã sụp đổ dưới tay Ba-tư đúng như lời tiên tri.
Tiên tri về sự sụp đổ của các vua Giu-đa (Giê-rê-mi 22:1-30):
Lời tiên tri: Giê-rê-mi đã đưa ra những lời tiên tri cụ thể về số phận của các vị vua Giu-đa như Giê-hô-gia-kim (sẽ chết và không được chôn cất tử tế) và Giê-cô-ni (sẽ bị lưu đày và không có con cháu nào ngồi trên ngai Đa-vít).
Ứng nghiệm: Giê-hô-gia-kim đã chết và bị vứt xác bên ngoài Giê-ru-sa-lem (Giê-rê-mi 22:18-19; 36:30). Giê-cô-ni bị lưu đày đến Ba-bi-lôn và các con trai ông đã không cai trị Giu-đa (Giê-rê-mi 23:30; 52:31-34; Ma-thi-ơ 1:11).
II. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Và Hy Vọng
Mặc dù chủ yếu là một tiên tri về phán xét, Giê-rê-mi cũng truyền tải những thông điệp mạnh mẽ về hy vọng và sự phục hồi.
Tiên tri về sự trở về của những người bị lưu đày (Giê-rê-mi 29:10-14; 30:3; 31:1-6):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời hứa rằng sau 70 năm lưu đày, Ngài sẽ viếng thăm dân Ngài, lắng nghe lời cầu nguyện của họ, và đem họ trở về đất của tổ phụ họ với sự thịnh vượng và an ninh.
Ứng nghiệm: Điều này đã ứng nghiệm khi dân Do Thái được trở về từ Ba-bi-lôn dưới sự lãnh đạo của Xô-rô-ba-bên và sau đó là Ê-xơ-ra và Nê-hê-mi.
Tiên tri về Giao Ước Mới (Giê-rê-mi 31:31-34):
Lời tiên tri: "Này, những ngày sắp đến, Đức Giê-hô-va phán, Ta sẽ lập một Giao Ước Mới với nhà Y-sơ-ra-ên và nhà Giu-đa... Ta sẽ đặt luật pháp Ta trong tâm trí chúng và ghi vào lòng chúng; Ta sẽ là Đức Chúa Trời của chúng, và chúng sẽ là dân Ta. Sẽ không ai còn dạy người lân cận hay anh em mình, rằng: 'Hãy biết Đức Giê-hô-va,' vì tất cả, từ người nhỏ nhất đến người lớn nhất, đều sẽ biết Ta."
Ứng nghiệm: Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong Cựu Ước về Chúa Giê-su Christ và kỷ nguyên của Tân Ước. Hê-bơ-rơ 8:8-12 trích dẫn đầy đủ lời tiên tri này và áp dụng nó cho Giao Ước Mới được thiết lập qua sự chết và phục sinh của Chúa Giê-su. Trong Giao Ước Mới, luật pháp của Đức Chúa Trời được ghi vào lòng người bởi Thánh Linh, và mối quan hệ với Ngài trở nên cá nhân và sâu sắc hơn.
Tiên tri về Chồi Công Chính (Giê-rê-mi 23:5-6; 33:15-16):
Lời tiên tri: "Này, những ngày sắp đến, Đức Giê-hô-va phán, Ta sẽ dấy lên cho Đa-vít một Chồi Công Chính; Ngài sẽ làm Vua và trị vì cách khôn ngoan, thực hiện công lý và sự công bình trong đất. Trong những ngày của Ngài, Giu-đa sẽ được cứu, và Y-sơ-ra-ên sẽ sống yên ổn; và đây là tên người sẽ được gọi: 'Đức Giê-hô-va là sự công bình chúng ta.'" (Giê-rê-mi 23:5-6)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này trực tiếp chỉ về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ), Đấng sẽ đến từ dòng dõi Đa-vít, trị vì cách công bình, và mang lại sự cứu rỗi cho dân Ngài. Danh hiệu "Đức Giê-hô-va là sự công bình chúng ta" là một tuyên bố mạnh mẽ về bản tính thần linh và vai trò cứu chuộc của Ngài.
III. Tiên Tri Về Các Dân Tộc Ngoại Bang
Giê-rê-mi cũng tiên tri về số phận của các dân tộc và quốc gia xung quanh Giu-đa (Giê-rê-mi 46-51).
Tiên tri về Ai Cập, Phi-li-tin, Mô-áp, Am-môn, Ê-đôm, Đa-mách, Ê-lam, và Ba-bi-lôn:
Lời tiên tri: Giê-rê-mi công bố sự phán xét và hủy diệt sắp đến cho những quốc gia này do tội lỗi và sự kiêu ngạo của chúng.
Ứng nghiệm: Nhiều lời tiên tri này đã ứng nghiệm trong lịch sử khi các đế chế này lần lượt sụp đổ hoặc bị chinh phục bởi các thế lực mạnh hơn (như Ba-bi-lôn hoặc Ba-tư). Đặc biệt, lời tiên tri về sự sụp đổ của Ba-bi-lôn (Giê-rê-mi 50-51) là một lời tiên tri dài và chi tiết, đã ứng nghiệm khi Ba-bi-lôn bị Ba-tư chinh phục.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Giê-rê-mi là một minh chứng mạnh mẽ về sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện lời phán của Ngài, dù đó là lời cảnh báo về phán xét hay lời hứa về hy vọng. Những lời tiên tri của ông không chỉ báo trước sự hủy diệt của Giu-đa và cuộc lưu đày kéo dài 70 năm, mà còn nhìn xa hơn đến:
Sự phục hồi của dân Israel.
Thiết lập Giao Ước Mới qua Đấng Mê-si-a.
Sự xuất hiện của Chồi Công Chính từ dòng dõi Đa-vít, là Chúa Giê-su Christ, Đấng sẽ mang lại sự công bình và cứu rỗi.
Số phận của các dân tộc trong khu vực.
Sự ứng nghiệm của các lời tiên tri này xác nhận Giê-rê-mi là một tiên tri chân thật của Đức Chúa Trời và củng cố niềm tin vào quyền năng và kế hoạch của Ngài.
Sách Ai Ca là một bộ sưu tập năm bài thơ than vãn, than khóc về sự tàn phá của Giê-ru-sa-lem và Đền thờ của nó bởi quân Ba-bi-lôn vào năm 586 TCN. Sách này được cho là do chính tiên tri Giê-rê-mi viết, người đã chứng kiến những sự kiện đau thương này.
Khác với các sách tiên tri theo nghĩa truyền thống thường công bố lời Chúa về tương lai, Sách Ai Ca là một tác phẩm phản ánh sự ứng nghiệm bi thảm của các lời tiên tri về phán xét đã được công bố từ lâu bởi chính Giê-rê-mi và các tiên tri khác (như I-sai-a, Mi-chê). Do đó, nó không chứa các lời tiên tri mới về tương lai xa xôi, mà là một bằng chứng đau lòng về sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện lời cảnh báo của Ngài.
I. Sự Ứng Nghiệm Của Các Lời Tiên Tri Về Phán Xét Và Hủy Diệt
Toàn bộ Sách Ai Ca là một minh chứng cho sự ứng nghiệm của vô số lời tiên tri về tai họa đã được công bố trong suốt lịch sử Israel, đặc biệt là trong sách Giê-rê-mi và Đệ Nhị Luật.
Sự Hủy Diệt Của Giê-ru-sa-lem Và Đền Thờ:
Lời tiên tri đã có: Các tiên tri đã cảnh báo rằng nếu Giu-đa tiếp tục bất tuân, thờ thần tượng và bỏ bê giao ước của Đức Chúa Trời, Giê-ru-sa-lem sẽ bị phá hủy, Đền thờ sẽ bị biến thành đống đổ nát, và dân chúng sẽ bị lưu đày. (Ví dụ: Giê-rê-mi 7:1-15; 26:1-6; II Các Vua 21:10-15; Đệ Nhị Luật 28:49-57).
Sự ứng nghiệm trong Ai Ca: Sách Ai Ca mô tả chi tiết và sống động sự ứng nghiệm của những lời tiên tri này:
Ai Ca 1: Giê-ru-sa-lem (con gái Si-ôn) bị bỏ hoang, không ai an ủi, bạn bè trở thành kẻ thù. "Đức Giê-hô-va đã làm cho nó đau khổ vì vô số tội lỗi của nó" (Ai Ca 1:5).
Ai Ca 2: Sự giận dữ của Đức Chúa Trời đổ xuống thành Giê-ru-sa-lem và Đền thờ như một đám cháy. Đức Chúa Trời đã "phá hủy thành trì của con gái Giu-đa, hạ thấp xuống đất và báng bổ vương quốc và các quan trưởng của nó" (Ai Ca 2:2). Ngài đã "hủy hoại nơi ngự của Ngài" (Ai Ca 2:6).
Ai Ca 4: Mô tả thảm cảnh đói kém tột độ, đến mức cha mẹ phải ăn thịt con cái mình (Ai Ca 4:10), một lời tiên tri kinh hoàng đã được báo trước trong Đệ Nhị Luật 28:53.
Ai Ca 5: Kêu than về tình trạng nô lệ, bị sỉ nhục, và không có vua.
Ý nghĩa: Sách Ai Ca là một bằng chứng không thể chối cãi về sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện lời cảnh báo của Ngài. Ngài là Đấng công bình và thánh khiết, không dung thứ tội lỗi dai dẳng của dân Ngài.
Sự Lưu Đày Và Tản Lạc:
Lời tiên tri đã có: Giê-rê-mi đã nhiều lần tiên tri rằng dân chúng sẽ bị lưu đày đến một đất lạ (Giê-rê-mi 20:4; 25:11-12).
Sự ứng nghiệm trong Ai Ca: Ai Ca mô tả dân Giu-đa bị lưu đày, tản lạc và trở thành vật chế giễu giữa các dân tộc. "Dân của nó đi lưu đày, bị dẫn đi làm phu tù." (Ai Ca 1:3). "Những vua của nó và các quan trưởng của nó đều ở giữa các dân ngoại; luật pháp không còn nữa" (Ai Ca 2:9).
Ý nghĩa: Điều này khẳng định sự ứng nghiệm của lời tiên tri về hình phạt của việc bất tuân giao ước.
II. Lời Tiên Tri Về Hy Vọng Và Sự Phục Hồi (Gián Tiếp)
Mặc dù chủ yếu là một sách than khóc, Ai Ca vẫn chứa đựng một tia hy vọng, phù hợp với lời tiên tri về sự phục hồi của Giê-rê-mi.
Lòng Thương Xót Không Cạn Của Đức Chúa Trời (Ai Ca 3:21-23):
Lời tuyên bố: "Nhưng điều này tôi hồi tưởng trong lòng, nên tôi có hy vọng: Là do lòng nhân từ Đức Giê-hô-va mà chúng ta không bị tiêu diệt, vì lòng thương xót của Ngài không hề dứt. Mỗi buổi sáng, lòng thành tín của Ngài là lớn lắm."
Ý nghĩa: Đoạn này không phải là một lời tiên tri về một sự kiện cụ thể, nhưng là một tuyên bố mang tính tiên tri về bản tính không thay đổi của Đức Chúa Trời – Ngài là Đấng có lòng thương xót và thành tín vô hạn. Đây là nền tảng cho niềm hy vọng về sự phục hồi trong tương lai, như đã được tiên tri trong Giê-rê-mi 29:10-14 và 31:31-34. Sách Ai Ca ngụ ý rằng vì Đức Chúa Trời thành tín và nhân từ, Ngài sẽ không để dân Ngài bị hủy diệt hoàn toàn và sẽ thực hiện lời hứa về sự phục hồi.
Lời Hứa Về Sự Phán Xét Kẻ Thù (Ai Ca 3:64-66):
Lời cầu nguyện/Tiên tri: Giê-rê-mi cầu xin Đức Chúa Trời báo trả kẻ thù đã làm hại Giu-đa. "Lạy Giê-hô-va, xin báo trả chúng theo công việc tay chúng làm ra. Xin cho chúng nó tấm lòng chai đá, và lời rủa sả của Ngài giáng trên chúng nó. Xin dùng cơn giận mà đuổi theo chúng nó, và diệt chúng nó khỏi dưới trời Giê-hô-va!"
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây là một lời cầu nguyện có tính tiên tri về sự công bằng thiêng liêng. Lịch sử đã chứng minh rằng Ba-bi-lôn, kẻ đã tàn phá Giu-đa, cuối cùng cũng bị sụp đổ (như đã được Giê-rê-mi tiên tri trong Giê-rê-mi 50-51). Điều này củng cố niềm tin rằng Đức Chúa Trời sẽ luôn làm điều công chính, trừng phạt kẻ ác và giải cứu dân Ngài vào thời điểm của Ngài.
Kết Luận
Sách Ai Ca không phải là một sách tiên tri theo nghĩa công bố những điều mới mẻ về tương lai. Thay vào đó, giá trị "tiên tri" của nó nằm ở việc nó là một bằng chứng đau thương và hùng hồn về sự ứng nghiệm của các lời tiên tri về phán xét đã được công bố từ lâu. Nó cho thấy Đức Chúa Trời thực hiện lời Ngài cách chính xác, dù đó là lời cảnh báo về tai họa.
Đồng thời, giữa những lời than khóc, Ai Ca vẫn giữ lại một tia hy vọng dựa trên bản tính bất biến của Đức Chúa Trời về lòng thương xót và thành tín của Ngài, tiên chỉ về sự phục hồi đã được Giê-rê-mi và các tiên tri khác báo trước.
Sách Ba-rúc là một cuốn sách Deuterocanonical/Apocryphal, giống như Sách Khôn Ngoan và Huấn Ca. Điều này có nghĩa là sách này được các giáo hội Công giáo La Mã và Chính thống giáo Đông phương coi là một phần của Kinh Thánh, nhưng không được hầu hết các giáo hội Tin Lành chấp nhận là kinh điển được thần linh soi dẫn.
Sách Ba-rúc được cho là do Ba-rúc, thư ký của tiên tri Giê-rê-mi, viết trong thời gian dân Do Thái bị lưu đày ở Ba-bi-lôn hoặc ngay sau đó. Cuốn sách này là một tập hợp các bài cầu nguyện, xưng tội, bài giảng và lời hứa.
Vì bối cảnh và thể loại của nó, Sách Ba-rúc không chứa các lời tiên tri mới về tương lai xa xôi hay các sự kiện lịch sử cụ thể theo cách các tiên tri lớn như I-sai-a hay Giê-rê-mi đã làm. Thay vào đó, nó chủ yếu tập trung vào:
Sự ứng nghiệm của các lời tiên tri về phán xét và lưu đày.
Lời cầu nguyện xưng tội và kêu gọi ăn năn.
Lời tiên tri về sự phục hồi và hy vọng dựa trên các lời hứa và giao ước đã có từ trước.
I. Sự Ứng Nghiệm Của Các Lời Tiên Tri Về Phán Xét và Lưu Đày
Sách Ba-rúc bắt đầu bằng việc thừa nhận sự ứng nghiệm của những lời tiên tri về tai họa và lưu đày đã được công bố bởi các tiên tri trước đó.
Lời cầu nguyện xưng tội (Ba-rúc 1:15-2:26):
Nội dung: Phần này là lời cầu nguyện chung của những người Do Thái bị lưu đày ở Ba-bi-lôn. Họ công khai thừa nhận rằng mọi tai họa và sự sỉ nhục mà họ phải gánh chịu đều là do họ đã không vâng lời Đức Chúa Trời và không lắng nghe tiếng các tiên tri.
Ý nghĩa: Điều này khẳng định rằng các lời tiên tri của Môi-se (trong Đệ Nhị Luật 28) và các tiên tri sau này (như I-sai-a và Giê-rê-mi) về hậu quả của sự bất tuân đã ứng nghiệm một cách chính xác. Cuộc lưu đày không phải là một sự kiện ngẫu nhiên mà là sự trừng phạt công bằng từ Đức Chúa Trời, đúng như những gì Ngài đã báo trước.
Ví dụ: "Đức Giê-hô-va đã giữ lời Ngài đã phán chống lại chúng tôi, chống lại các thẩm phán đã cai trị Y-sơ-ra-ên, và chống lại các vua, các quan trưởng của chúng tôi, và những người dân của Y-sơ-ra-ên và Giu-đa, để giáng xuống chúng tôi một tai họa lớn chưa từng xảy ra dưới cả trời." (Ba-rúc 2:1-2)
II. Lời Tiên Tri Về Sự Phục Hồi và Hy Vọng
Mặc dù Ba-rúc là một cuốn sách của sự hối lỗi, nó cũng chứa đựng những lời hứa về sự phục hồi, dựa trên lòng thương xót và thành tín của Đức Chúa Trời. Những lời này lặp lại và củng cố các lời tiên tri về phục hồi đã có từ sách Giê-rê-mi.
Lời hứa về sự trở về từ lưu đày (Ba-rúc 2:34-35; 4:5-5:9):
Nội dung: Đức Chúa Trời hứa rằng Ngài sẽ nhớ đến giao ước của Ngài và sẽ tập hợp dân Ngài lại từ khắp nơi mà Ngài đã tản lạc họ. Ngài sẽ dẫn họ trở về Giê-ru-sa-lem với sự vinh hiển và lòng thương xót.
"Ta sẽ đem chúng trở lại Giê-ru-sa-lem... và ta sẽ thiết lập với chúng một giao ước đời đời." (Ba-rúc 2:35)
"Hãy lấy lại lòng dũng cảm, hỡi dân Ta, những người kỷ niệm Y-sơ-ra-ên! Các ngươi đã bị bán cho các dân tộc, không phải để bị hủy diệt; nhưng vì các ngươi đã chọc giận Đức Chúa Trời, nên các ngươi đã bị trao cho kẻ thù." (Ba-rúc 4:5-7)
"Hãy đứng dậy, hỡi Giê-ru-sa-lem, và đứng trên cao, và nhìn về phương Đông! Hãy nhìn những con cái ngươi đang từ Đông sang Tây được tập hợp lại bởi Lời của Đấng Thánh." (Ba-rúc 5:5)
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi dân Do Thái được phép trở về từ Ba-bi-lôn dưới thời Vua Si-ru của Ba-tư (như đã được ghi lại trong Sách Ê-xơ-ra và Nê-hê-mi). Tuy nhiên, một số nhà thần học cũng nhìn thấy đây là lời tiên tri về sự quy tụ lớn hơn trong thời kỳ cuối cùng.
Tiên tri về sự vinh hiển của Giê-ru-sa-lem được phục hồi (Ba-rúc 5:1-9):
Nội dung: "Hãy cởi bỏ áo tang và thống khổ của ngươi, hỡi Giê-ru-sa-lem, và hãy mặc sự vinh hiển từ Đức Chúa Trời dành cho ngươi mãi mãi. Vì Đức Chúa Trời sẽ bày tỏ vinh quang của ngươi cho mọi vương quốc dưới trời... Vì Đức Chúa Trời sẽ dẫn ngươi đi với niềm vui mừng trong ánh sáng vinh quang của Ngài, với lòng thương xót và công chính từ Ngài." (Ba-rúc 5:1-2, 9)
Ý nghĩa: Đây là lời tiên tri về sự phục hồi vinh quang cho Giê-ru-sa-lem và dân tộc Do Thái, vượt xa khỏi sự trở về vật lý. Điều này có thể được hiểu là sự phục hồi thuộc linh và vai trò quan trọng của Giê-ru-sa-lem trong kế hoạch của Đức Chúa Trời, cuối cùng đạt đến đỉnh điểm trong Giê-ru-sa-lem Mới (Khải Huyền 21).
III. Tiên Tri Về Sự Khôn Ngoan và Luật Pháp (Ba-rúc 3:9-4:4)
Nội dung: Phần này tập trung vào việc ca ngợi Sự Khôn Ngoan, nói rằng nó đã được tìm thấy bởi Israel thông qua Luật pháp. Nó than vãn rằng Israel đã bỏ đi nguồn sự khôn ngoan này và vì thế mà chịu khổ.
"Hãy học nơi Sự Khôn Ngoan, hãy học nơi sự hiểu biết, hãy học nơi sự thông sáng... Ai đã tìm thấy nơi ở của nàng, ai đã bước vào kho tàng của nàng?" (Ba-rúc 3:14-15)
"Đức Chúa Trời chúng ta là vĩ đại, không ai có thể sánh kịp. Ngài đã tìm thấy mọi con đường của sự hiểu biết, và đã ban nó cho đầy tớ của Ngài là Gia-cốp, và cho Y-sơ-ra-ên, người mà Ngài yêu mến. Sau đó, nàng [Sự Khôn Ngoan] xuất hiện trên đất và sống giữa loài người." (Ba-rúc 3:35-37)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm:
Đoạn này là một lời nhắc nhở tiên tri về tầm quan trọng của việc vâng giữ Luật pháp Đức Chúa Trời như nguồn gốc của sự khôn ngoan và sự sống.
Đáng chú ý, câu "Sau đó, nàng xuất hiện trên đất và sống giữa loài người" (Ba-rúc 3:37) thường được các nhà thần học Công giáo và Chính thống giáo xem là một lời tiên tri về sự nhập thể của Ngôi Lời (Chúa Giê-su Christ), Đấng là Sự Khôn Ngoan của Đức Chúa Trời đã đến thế gian làm người. Điều này tương tự như cách Châm Ngôn 8 và Sách Khôn Ngoan nhân cách hóa Sự Khôn Ngoan.
Tóm lại, Sách Ba-rúc không phải là một sách tiên tri theo nghĩa dự báo nhiều sự kiện mới mẻ. Thay vào đó, "lời tiên tri" trong Ba-rúc chủ yếu là:
Sự xác nhận và ứng nghiệm của các lời tiên tri về phán xét và lưu đày đã có từ trước.
Sự tái khẳng định và chi tiết hóa các lời tiên tri về sự phục hồi và trở về của dân Do Thái, dựa trên lòng thương xót và thành tín của Đức Chúa Trời.
Tiên tri về tầm quan trọng của Sự Khôn Ngoan (Luật pháp) và có thể là một hình bóng về sự nhập thể của Chúa Giê-su Christ.
Sách này mang đến một thông điệp mạnh mẽ về sự ăn năn, lòng thương xót của Đức Chúa Trời, và niềm hy vọng vào sự phục hồi của Ngài cho dân tộc.
Ê-xê-ki-ên là một trong ba tiên tri lớn của Cựu Ước (cùng với I-sai-a và Giê-rê-mi). Ông là một thầy tế lễ bị lưu đày đến Ba-bi-lôn vào năm 597 TCN, và chức vụ tiên tri của ông diễn ra trong thời gian lưu đày. Sách Ê-xê-ki-ên nổi tiếng với những khải tượng kỳ vĩ, những lời tiên tri về sự phán xét nghiêm khắc của Đức Chúa Trời, và sau đó là những lời hứa về sự phục hồi và hy vọng trong tương lai cho dân Israel.
Các lời tiên tri của Ê-xê-ki-ên có thể được chia thành các chủ đề chính:
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Và Hủy Diệt Của Giê-ru-sa-lem Và Israel
Đây là phần lớn các lời tiên tri đầu tiên của Ê-xê-ki-ên, nhằm giải thích lý do tại sao Giê-ru-sa-lem bị phá hủy và dân Israel bị lưu đày.
Tiên tri về sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem và Đền thờ (Ê-xê-ki-ên 4-7; 8-11; 24):
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên nhận được nhiều khải tượng và hành động tượng trưng báo hiệu sự hủy diệt sắp tới của Giê-ru-sa-lem. Ông mô tả sự thờ thần tượng ghê tởm trong Đền thờ (Ê-xê-ki-ên 8) và sự ra đi vinh quang của Đức Chúa Trời khỏi Đền thờ (Ê-xê-ki-ên 9-11), cho thấy Giê-ru-sa-lem sẽ không còn được bảo vệ. Ê-xê-ki-ên 24 dùng hình ảnh nồi nấu thịt để minh họa cho sự vây hãm và tàn phá tàn bạo của thành phố.
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi quân đội Ba-bi-lôn dưới quyền Vua Nê-bu-cát-nết-sa vây hãm và phá hủy Giê-ru-sa-lem và Đền thờ vào năm 586 TCN, cùng với việc lưu đày phần lớn dân Giu-đa (II Các Vua 25; Giê-rê-mi 52).
Tiên tri về sự tản lạc của dân Israel (Ê-xê-ki-ên 5:10-12; 12:14-16):
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên cảnh báo rằng dân Israel sẽ bị phân tán khắp các quốc gia do tội lỗi của họ, chịu đựng đói kém, dịch bệnh, và gươm giáo.
Ứng nghiệm: Điều này đã ứng nghiệm khi dân Giu-đa bị lưu đày đến Ba-bi-lôn và nhiều người khác phải chạy trốn đến Ai Cập và các quốc gia khác.
II. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Các Dân Tộc Ngoại Bang
Giống như các tiên tri khác, Ê-xê-ki-ên cũng có những lời tiên tri về sự phán xét các quốc gia láng giềng đã làm hại Israel hoặc vui mừng trước sự sụp đổ của họ.
Tiên tri về Áp-môn, Mô-áp, Ê-đôm, Phi-li-tin (Ê-xê-ki-ên 25):
Lời tiên tri: Các quốc gia này sẽ bị phán xét và hủy diệt vì sự thù địch của họ đối với Israel.
Ứng nghiệm: Lịch sử cho thấy các quốc gia này đã bị các đế chế hùng mạnh như Ba-bi-lôn và sau này là Ba-tư chinh phục và cuối cùng biến mất khỏi lịch sử.
Tiên tri về Ty-rơ và Si-đôn (Ê-xê-ki-ên 26-28):
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên tiên tri chi tiết về sự hủy diệt hoàn toàn của thành phố cảng hùng mạnh Ty-rơ, đến mức nó sẽ trở thành "một tảng đá trơ trụi để phơi lưới" (Ê-xê-ki-ên 26:14). Ông cũng tiên tri về sự kiêu ngạo của vua Ty-rơ.
Ứng nghiệm: Ty-rơ đã bị Nê-bu-cát-nết-sa vây hãm trong 13 năm, sau đó bị A-léc-xan-đơ Đại đế hủy diệt gần như hoàn toàn bằng cách san bằng phần thành phố trên đất liền và dùng đá vụn để xây đắp một con đường dẫn đến thành phố đảo, đúng như lời tiên tri.
Tiên tri về Ai Cập (Ê-xê-ki-ên 29-32):
Lời tiên tri: Ai Cập sẽ bị suy yếu và trở thành một quốc gia tầm thường, không còn là chỗ dựa đáng tin cậy cho Israel.
Ứng nghiệm: Ai Cập đã phải chịu nhiều cuộc xâm lược và cai trị của các cường quốc khác trong lịch sử, không bao giờ lấy lại được vị thế đế quốc vĩ đại như trước.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi, Tái Sinh Và Hy Vọng Cho Israel
Sau những lời tiên tri về phán xét, sách Ê-xê-ki-ên chuyển sang một thông điệp mạnh mẽ về hy vọng và sự phục hồi.
Tiên tri về Bầy Chiên Tốt Lành (Ê-xê-ki-ên 34):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời lên án các kẻ chăn (các lãnh đạo của Israel) đã làm hại bầy chiên của Ngài và hứa rằng Ngài sẽ đích thân làm Đấng Chăn Chiên Tốt Lành cho dân Ngài, tìm kiếm chiên lạc và chăm sóc chúng.
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri về Chúa Giê-su Christ, Đấng tự xưng là "Đấng Chăn Chiên Tốt Lành" (Giăng 10:11-18), Đấng đã đến để tìm kiếm và cứu vớt những kẻ bị hư mất.
Tiên tri về tấm lòng mới và thần linh mới (Ê-xê-ki-ên 36:26-27):
Lời tiên tri: "Ta sẽ ban cho các ngươi một tấm lòng mới và đặt một thần linh mới trong các ngươi; Ta sẽ cất tấm lòng bằng đá khỏi thịt các ngươi và ban cho các ngươi một tấm lòng bằng thịt. Ta sẽ đặt Thần Ta trong các ngươi và khiến các ngươi đi theo các quy định của Ta và cẩn thận giữ các phán quyết của Ta."
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri quan trọng về Giao Ước Mới và vai trò của Đức Thánh Linh. Lời tiên tri này được ứng nghiệm khi Chúa Giê-su thiết lập Giao Ước Mới, và Đức Thánh Linh được ban cho vào ngày Lễ Ngũ Tuần (Công Vụ Các Sứ Đồ 2), ban cho những người tin Chúa một tấm lòng và bản chất mới, cho phép họ sống theo ý muốn Đức Chúa Trời.
Khải tượng về xương khô sống lại (Ê-xê-ki-ên 37:1-14):
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên có khải tượng về một thung lũng đầy xương khô, rồi Đức Chúa Trời truyền cho ông nói lời tiên tri, và các xương khô đó sống lại, trở thành một đạo quân lớn. Đức Chúa Trời giải thích rằng đây là hình ảnh của việc Ngài sẽ hồi sinh và phục hồi dân Israel từ sự lưu đày và tình trạng thuộc linh khô héo của họ.
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần khi dân Do Thái được trở về từ Ba-bi-lôn và tái thiết lại quốc gia. Tuy nhiên, nhiều nhà thần học cũng xem đây là một lời tiên tri về sự phục hồi thuộc linh vĩ đại của Israel trong thời kỳ cuối cùng, và là một biểu tượng của sự phục sinh đời đời.
Tiên tri về sự hiệp nhất của Israel (Ê-xê-ki-ên 37:15-28):
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên được chỉ thị lấy hai cây gậy, một cho Giu-đa và một cho Ê-phra-im (tượng trưng cho hai vương quốc bị chia cắt), rồi nối chúng lại làm một. Đức Chúa Trời hứa rằng Ngài sẽ tập hợp tất cả con cháu Israel từ mọi nơi và làm cho họ thành một dân tộc dưới một vị vua duy nhất, Đa-vít, Đầy Tớ của Ngài (Ê-xê-ki-ên 37:24-25).
Ứng nghiệm: Mặc dù không có vị vua Đa-vít nào trị vì Israel sau cuộc lưu đày theo nghĩa đen, lời tiên tri này trực tiếp chỉ về Chúa Giê-su Christ, Đấng Mê-si-a từ dòng dõi Đa-vít, Đấng sẽ hiệp nhất tất cả dân của Đức Chúa Trời (cả Do Thái và Dân Ngoại) dưới quyền cai trị của Ngài.
IV. Tiên Tri Về Trận Chiến Gót Và Ma-gót (Ê-xê-ki-ên 38-39)
Lời tiên tri: Ê-xê-ki-ên tiên tri về một cuộc tấn công lớn của một liên minh các quốc gia do Gót từ xứ Ma-gót dẫn đầu, chống lại Israel sau khi họ được phục hồi. Đức Chúa Trời sẽ can thiệp và hủy diệt quân đội của Gót một cách ngoạn mục.
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri về thời kỳ cuối cùng, chưa được ứng nghiệm. Có nhiều cách giải thích khác nhau về danh tính của Gót và Ma-gót, nhưng hầu hết các nhà thần học tin rằng đây là một cuộc chiến lớn sẽ diễn ra trước hoặc trong thời kỳ Đấng Mê-si-a tái lâm.
V. Tiên Tri Về Đền Thờ Mới (Ê-xê-ki-ên 40-48)
Lời tiên tri: Phần cuối cùng của sách Ê-xê-ki-ên là một khải tượng chi tiết về một Đền thờ tương lai và một vùng đất được phân chia lại cho các chi phái Israel. Nước sống sẽ chảy ra từ Đền thờ, mang lại sự sống cho những nơi khô cằn.
Ứng nghiệm: Có nhiều cách giải thích cho lời tiên tri này:
Nghĩa đen: Một số người tin rằng đây là lời tiên tri về một Đền thờ được xây dựng theo nghĩa đen trong thời kỳ Thiên Niên Vương của Đấng Mê-si-a.
Nghĩa thuộc linh: Những người khác xem đây là một hình ảnh mang tính biểu tượng về Đền thờ thuộc linh của Đức Chúa Trời – Hội Thánh, nơi Thánh Linh ngự trị và nước sự sống chảy ra. Nó cũng có thể chỉ về Giê-ru-sa-lem Mới trong Khải Huyền (Khải Huyền 21-22), nơi Đức Chúa Trời ngự giữa dân Ngài.
Sự kết hợp: Một số giải thích khác cho rằng nó có thể có cả sự ứng nghiệm theo nghĩa đen và thuộc linh.
Tóm lại, Sách Tiên Tri Ê-xê-ki-ên là một bộ sưu tập phong phú các lời tiên tri bao gồm:
Sự phán xét và hủy diệt của Giê-ru-sa-lem, Israel và các dân tộc xung quanh.
Sự phục hồi, tái sinh thuộc linh và hiệp nhất của Israel, với trọng tâm là Đấng Chăn Chiên Tốt Lành (Chúa Giê-su) và ban tấm lòng mới cùng Thánh Linh.
Các lời tiên tri về thời kỳ cuối cùng như trận chiến Gót và Ma-gót, cùng khải tượng về Đền thờ mới (có thể là Đền thờ thuộc linh hoặc theo nghĩa đen trong tương lai).
Sự ứng nghiệm của nhiều lời tiên tri trong Ê-xê-ki-ên (đặc biệt là về sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem và Ty-rơ, và các khía cạnh của Giao Ước Mới) là bằng chứng mạnh mẽ về nguồn gốc thiêng liêng của Kinh Thánh và sự thành tín của Đức Chúa Trời đối với lời phán của Ngài.
Sách Đa-ni-ên là một trong những sách tiên tri quan trọng nhất trong Kinh Thánh, nổi tiếng với các khải tượng về lịch sử thế giới, sự nổi lên và sụp đổ của các đế quốc, và đặc biệt là những lời tiên tri chi tiết về thời kỳ cuối cùng và sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a. Đa-ni-ên là một người Do Thái bị lưu đày đến Ba-bi-lôn cùng với các bạn của mình vào khoảng năm 605 TCN. Ông phục vụ dưới nhiều đời vua của Ba-bi-lôn và Ba-tư.
Các lời tiên tri trong sách Đa-ni-ên được trình bày dưới hai hình thức chính:
Các giấc mơ và khải tượng mà Đức Chúa Trời ban cho các vua ngoại bang (Nê-bu-cát-nết-sa) và cho chính Đa-ni-ên.
Sự giải thích các khải tượng đó.
Chúng ta sẽ đi sâu vào các chủ đề tiên tri chính:
I. Tiên Tri Về Các Đế Quốc Thế Giới (Đa-ni-ên 2, 7, 8)
Đây là những lời tiên tri vĩ đại về lịch sử thế giới từ thời Đa-ni-ên cho đến thời kỳ cuối cùng.
Tượng Vàng trong Giấc Mơ của Nê-bu-cát-nết-sa (Đa-ni-ên 2):
Lời tiên tri: Nê-bu-cát-nết-sa mơ thấy một pho tượng lớn, đầu bằng vàng, ngực và cánh tay bằng bạc, bụng và đùi bằng đồng, cẳng chân bằng sắt, và bàn chân một phần bằng sắt một phần bằng đất sét. Một hòn đá từ trên núi lăn xuống, đập vào bàn chân pho tượng và làm vỡ tan cả pho tượng, rồi hòn đá đó trở thành một ngọn núi lớn, đầy khắp đất.
Giải thích và Ứng nghiệm: Đa-ni-ên giải thích rằng pho tượng tượng trưng cho các đế quốc thế giới liên tiếp nhau:
Đầu vàng: Đế quốc Ba-bi-lôn (ứng nghiệm: Đa-ni-ên là tiên tri trong thời Ba-bi-lôn).
Ngực và cánh tay bạc: Đế quốc Mê-đi-Ba-tư (ứng nghiệm: Ba-tư đã lật đổ Ba-bi-lôn vào năm 539 TCN).
Bụng và đùi đồng: Đế quốc Hy Lạp (ứng nghiệm: A-léc-xan-đơ Đại đế đã lật đổ Ba-tư vào thế kỷ 4 TCN).
Cẳng chân sắt: Đế quốc La Mã (ứng nghiệm: La Mã đã nổi lên và thống trị thế giới sau Hy Lạp).
Bàn chân sắt và đất sét: Một đế quốc bị chia rẽ và yếu ớt trong thời kỳ cuối cùng, nhưng vẫn giữ một phần sức mạnh của La Mã. Nhiều nhà giải kinh tin rằng đây là lời tiên tri về các quốc gia châu Âu hiện đại hoặc một liên minh quyền lực trong thời kỳ cuối cùng.
Hòn đá đập vỡ pho tượng: Là Vương quốc của Đức Chúa Trời, được thiết lập không bởi tay người, và sẽ tồn tại đời đời. Đây là lời tiên tri về Vương quốc Mê-si-a của Chúa Giê-su Christ.
Bốn Con Thú trong Khải Tượng của Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 7):
Lời tiên tri: Đa-ni-ên thấy bốn con thú lớn xuất hiện từ biển:
Sư tử có cánh đại bàng: Tượng trưng cho Ba-bi-lôn.
Gấu với ba xương sườn trong miệng: Tượng trưng cho Mê-đi-Ba-tư.
Báo có bốn cánh và bốn đầu: Tượng trưng cho Hy Lạp (sau cái chết của A-léc-xan-đơ, đế quốc bị chia thành bốn).
Con thú thứ tư đáng sợ, có răng sắt lớn và mười sừng: Tượng trưng cho La Mã, và mười sừng tượng trưng cho mười vua hoặc các vương quốc tách ra từ đế quốc này.
"Cái sừng nhỏ" và sự phán xét (Đa-ni-ên 7:8, 20-26): Từ giữa mười sừng, một "sừng nhỏ" nổi lên, nhổ ba sừng khác, có mắt như mắt người và miệng nói lời kiêu căng. Cái sừng này sẽ chống lại Đấng Tối Cao, áp bức các thánh của Ngài, và tìm cách thay đổi thời gian và luật pháp trong một thời gian, các thời gian, và nửa thời gian (ba năm rưỡi).
Ứng nghiệm:
Bốn con thú đã ứng nghiệm với các đế quốc Ba-bi-lôn, Mê-đi-Ba-tư, Hy Lạp, và La Mã.
Cái sừng nhỏ: Nhiều nhà giải kinh Cơ Đốc tin rằng "cái sừng nhỏ" này tượng trưng cho một nhân vật trong thời kỳ cuối cùng, được gọi là Kẻ Chống Chúa (Antichrist), người sẽ trỗi dậy từ đế quốc La Mã đã phục hồi hoặc từ một liên minh quyền lực, bách hại dân Đức Chúa Trời và nói lời kiêu căng trước khi bị Đức Chúa Trời phán xét.
Phán xét: Sau đó, tòa án sẽ nhóm họp, và quyền cai trị sẽ được ban cho Đấng Cổ Kính và cho Con Người, Đấng sẽ thiết lập một vương quốc đời đời. Đây là lời tiên tri về Vương quốc của Đấng Mê-si-a và sự phán xét cuối cùng.
Chiên Đực và Dê Đực (Đa-ni-ên 8):
Lời tiên tri: Đa-ni-ên thấy một con chiên đực có hai sừng bị một con dê đực có một sừng lớn ở giữa hai mắt tấn công. Con dê đực phá tan con chiên đực, rồi sừng lớn của nó bị gãy và bốn sừng nhỏ mọc lên thay thế. Từ một trong các sừng nhỏ này, một "sừng nhỏ" khác trỗi dậy, làm cho sự thờ phượng bị hủy hoại và báng bổ Đền thờ.
Giải thích và Ứng nghiệm:
Chiên đực hai sừng: Đế quốc Mê-đi-Ba-tư.
Dê đực có sừng lớn: Đế quốc Hy Lạp do A-léc-xan-đơ Đại đế lãnh đạo.
Bốn sừng nhỏ thay thế: Bốn vương quốc được thành lập bởi các tướng lĩnh của A-léc-xan-đơ sau cái chết của ông (Diadochi).
"Cái sừng nhỏ" sau này (Đa-ni-ên 8:23-25): Vị vua này được xác định là Antiochus IV Epiphanes của đế chế Seleucid, người đã báng bổ Đền thờ Giê-ru-sa-lem vào thế kỷ 2 TCN. Lời tiên tri này đã ứng nghiệm chính xác và được Sách Ma-ca-bê 1 ghi lại chi tiết. Tuy nhiên, nhiều nhà giải kinh cũng tin rằng Antiochus là một hình bóng cho Kẻ Chống Chúa trong thời kỳ cuối cùng.
II. Tiên Tri Về "70 Tuần Lễ" (Đa-ni-ên 9)
Đây là một trong những lời tiên tri phức tạp và quan trọng nhất về Đấng Mê-si-a và thời gian của Ngài.
Lời tiên tri: Một thiên sứ tiết lộ cho Đa-ni-ên rằng có "70 tuần lễ" (70 tuần năm, tức 490 năm) được ấn định cho dân Ngài và thành thánh Giê-ru-sa-lem để chấm dứt sự phạm tội, chuộc lỗi, đem lại công chính đời đời, ấn định khải tượng và lời tiên tri, và xức dầu cho nơi Chí Thánh.
69 tuần lễ (483 năm): Từ khi có "lệnh ban ra để xây dựng lại Giê-ru-sa-lem" cho đến "Đấng Mê-si-a, Hoàng Tử" (Đa-ni-ên 9:25).
Đấng Mê-si-a bị trừ bỏ: Sau 69 tuần lễ, Đấng Mê-si-a sẽ bị trừ bỏ (giết chết), và Ngài sẽ không có gì.
Sự phá hủy thành và Đền thờ: Dân của vị vua sẽ đến và phá hủy thành và nơi thánh.
Tuần lễ cuối cùng (70): Một vị vua sẽ lập giao ước vững chắc với nhiều người trong một tuần lễ. Giữa tuần lễ, người đó sẽ làm ngưng các của lễ và lễ vật. Trên cánh của sự gớm ghiếc sẽ có sự hoang tàn cho đến khi sự hủy diệt định trước đổ xuống kẻ gây ra sự hoang tàn (Đa-ni-ên 9:26-27).
Ứng nghiệm:
69 tuần lễ: Hầu hết các nhà giải kinh tin rằng 69 tuần lễ này đã ứng nghiệm khi Chúa Giê-su Christ xuất hiện công khai và chịu đóng đinh. Lệnh tái thiết Giê-ru-sa-lem được ban ra bởi Ác-tác-xe-xét vào năm 445 TCN (Nê-hê-mi 2:1-8). Tính toán 483 năm từ đó dẫn đến thời điểm Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ của Ngài.
Đấng Mê-si-a bị trừ bỏ: Ứng nghiệm khi Chúa Giê-su bị đóng đinh.
Sự phá hủy thành và Đền thờ: Ứng nghiệm khi La Mã phá hủy Giê-ru-sa-lem và Đền thờ vào năm 70 SCN.
Tuần lễ cuối cùng (thường gọi là "Tuần Lễ Đa-ni-ên"): Nhiều nhà thần học tin rằng tuần lễ cuối cùng này (7 năm) là một lời tiên tri về Đại Hoạn Nạn trong tương lai, nơi Kẻ Chống Chúa sẽ nổi lên, lập giao ước với Israel, rồi phá vỡ nó giữa chừng (sau 3.5 năm), đặt "sự gớm ghiếc gây hoang tàn" trong Đền thờ (được xây dựng lại) và bách hại dân Đức Chúa Trời.
III. Tiên Tri Về Các Vua Phương Bắc và Phương Nam (Đa-ni-ên 11)
Lời tiên tri: Chương này mô tả một chuỗi các cuộc chiến tranh và âm mưu giữa các "vua phương Bắc" (đế chế Seleucid) và "vua phương Nam" (đế chế Ptolemaic) sau khi đế quốc Hy Lạp bị chia cắt. Nó mô tả chi tiết các trận chiến, liên minh, và âm mưu trong nhiều thế kỷ, với đỉnh điểm là sự xuất hiện của một "kẻ đáng khinh bỉ" (Antiochus IV Epiphanes).
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này đã ứng nghiệm với độ chính xác kinh ngạc trong lịch sử các vương quốc Hy Lạp Hellenistic sau A-léc-xan-đơ Đại đế, đặc biệt là các hành động của Antiochus IV Epiphanes. Tuy nhiên, đoạn cuối của Đa-ni-ên 11 dường như chuyển hướng sang một nhân vật trong thời kỳ cuối cùng (Kẻ Chống Chúa), người sẽ làm những điều tương tự nhưng ở quy mô lớn hơn.
IV. Tiên Tri Về Sự Phục Sinh và Thời Kỳ Cuối Cùng (Đa-ni-ên 12)
Lời tiên tri: "Vào thời đó, Mi-ca-ên, quan trưởng lớn, Đấng bảo vệ con cái dân ngươi, sẽ trỗi dậy. Sẽ có một thời kỳ hoạn nạn như chưa từng có từ khi có dân tộc đến giờ. Nhưng vào thời đó, dân ngươi, tức là tất cả những ai có tên ghi trong sách, sẽ được giải cứu. Nhiều người ngủ trong bụi đất sẽ tỉnh dậy, kẻ thì để sống đời đời, kẻ thì để chịu sỉ nhục và khinh bỉ đời đời. Những người khôn ngoan sẽ sáng chói như ánh sáng bầu trời; và những kẻ dẫn dắt nhiều người đến sự công chính sẽ như các vì sao đời đời mãi mãi." (Đa-ni-ên 12:1-3)
Ứng nghiệm:
Thời kỳ hoạn nạn: Lời tiên tri về "thời kỳ hoạn nạn như chưa từng có" được Chúa Giê-su nhắc đến trong Ma-thi-ơ 24:21 để chỉ về Đại Hoạn Nạn trước khi Ngài tái lâm.
Sự phục sinh: Đây là một trong những lời tiên tri rõ ràng nhất trong Cựu Ước về sự phục sinh của người chết, cả cho sự sống đời đời lẫn sự phán xét. Điều này là một giáo lý cốt lõi của Cơ Đốc giáo.
Số phận kẻ công chính: Những người khôn ngoan và công chính sẽ được vinh hiển đời đời.
V. Tiên Tri Về Sự Đến Của Đấng Mê-si-a Là "Con Người" (Đa-ni-ên 7:13-14)
Lời tiên tri: "Tôi nhìn xem trong khải tượng ban đêm, và này, có một Đấng giống như Con Người đến với các đám mây trên trời; Ngài đến gần Đấng Cổ Kính, và được dẫn đến trước mặt Ngài. Quyền cai trị, vinh quang, và vương quốc được ban cho Ngài, để tất cả các dân, các nước, và các ngôn ngữ đều phục vụ Ngài. Quyền cai trị của Ngài là quyền cai trị đời đời, không bao giờ qua đi; và vương quốc của Ngài không bao giờ bị hủy diệt."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri quan trọng về thần tính và vương quyền của Chúa Giê-su Christ. Chúa Giê-su thường xuyên tự gọi mình là "Con Người," và Ngài đã thăng thiên lên trời, ngồi bên hữu Đức Chúa Trời Cha, được ban cho mọi quyền năng và vinh quang để cai trị đời đời (Ma-thi-ơ 24:30; 26:64; Mác 14:62; Công Vụ Các Sứ Đồ 7:56; Khải Huyền 1:7).
Tóm lại, Sách Tiên Tri Đa-ni-ên là một kho tàng phong phú của các lời tiên tri, bao gồm:
Sự trỗi dậy và sụp đổ của các đế quốc thế giới (Ba-bi-lôn, Mê-đi-Ba-tư, Hy Lạp, La Mã).
Các lời tiên tri chi tiết về Đấng Mê-si-a, bao gồm thời điểm Ngài xuất hiện, sự hy sinh của Ngài, và sự thiết lập vương quốc đời đời của Ngài.
Tiên tri về thời kỳ cuối cùng, bao gồm sự xuất hiện của Kẻ Chống Chúa, Đại Hoạn Nạn, sự phục sinh của người chết, và Vương quốc vĩnh cửu của Đức Chúa Trời.
Sự chính xác đáng kinh ngạc của nhiều lời tiên tri trong Đa-ni-ên, đặc biệt là những lời đã ứng nghiệm trong lịch sử (như các đế quốc và Antiochus IV Epiphanes), là một bằng chứng hùng hồn về nguồn gốc thiêng liêng của Kinh Thánh và quyền năng tối thượng của Đức Chúa Trời trong việc kiểm soát lịch sử nhân loại.
Hô-sê là một trong mười hai "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước. Ông đã hoạt động ở Vương quốc phía Bắc Israel (còn gọi là Ê-phra-im) vào khoảng thế kỷ thứ 8 TCN, cùng thời với I-sai-a và Mi-chê. Thông điệp chính của Hô-sê là tình yêu kiên định của Đức Chúa Trời dành cho dân Ngài, ngay cả khi họ đã không chung thủy và chạy theo các thần khác. Sách Hô-sê nổi bật với hình ảnh cuộc hôn nhân đau khổ của tiên tri với một người phụ nữ không chung thủy, Gô-me, như một minh họa sống động cho mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời và Israel.
Mặc dù trọng tâm của Hô-sê là sự thiếu trung thành của Israel và lời kêu gọi ăn năn, sách vẫn chứa đựng những lời tiên tri quan trọng về cả sự phán xét lẫn sự phục hồi và Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Đối Với Israel (Ê-phra-im)
Hô-sê liên tục cảnh báo về sự phán xét sắp tới đối với Vương quốc phía Bắc Israel vì tội thờ thần tượng, bất trung, và lối sống vô đạo đức.
Tiên tri về việc bị chinh phục và lưu đày (Hô-sê 8:7-8; 9:3; 10:5-6; 11:5-7; 13:16):
Lời tiên tri: Hô-sê cảnh báo rằng Israel đã gieo gió thì sẽ gặt bão. Họ sẽ bị kẻ thù chinh phục, bị lưu đày đến một đất lạ (đặc biệt là A-si-ri, sau đó là Ai Cập), và các thần tượng của họ sẽ bị phá hủy.
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc A-si-ri hùng mạnh xâm lược và chinh phục Vương quốc phía Bắc Israel vào năm 722 TCN, tản lạc dân Israel khắp đế chế của họ (II Các Vua 17:1-6).
Tiên tri về sự suy tàn và thiếu vắng vua (Hô-sê 3:4; 10:3):
Lời tiên tri: Hô-sê nói rằng trong một thời gian dài, dân Israel sẽ "sống không vua, không quan trưởng, không có tế lễ, không có trụ thờ, không có Ê-phót hay tượng thần."
Ứng nghiệm: Điều này đã ứng nghiệm sau khi Vương quốc phía Bắc sụp đổ. Israel mất đi sự độc lập chính trị và chức năng thờ phượng công khai theo luật pháp Môi-se trong thời gian bị lưu đày và dưới sự cai trị của các đế quốc ngoại bang.
II. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Và Tái Thiết Lập Quan Hệ
Bên cạnh lời cảnh báo về phán xét, Hô-sê mang đến những thông điệp mạnh mẽ về lòng thương xót, sự tha thứ và phục hồi của Đức Chúa Trời, dựa trên tình yêu giao ước không đổi của Ngài.
Tiên tri về sự trở về và phục hồi trong tương lai (Hô-sê 3:5; 6:1-3; 11:10-11; 14:4-7):
Lời tiên tri: "Sau đó, dân Y-sơ-ra-ên sẽ trở lại và tìm kiếm Đức Giê-hô-va là Đức Chúa Trời của mình và Đa-vít, vua của mình; họ sẽ run sợ đến cùng Đức Giê-hô-va và sự tốt lành của Ngài trong những ngày sau rốt." (Hô-sê 3:5)
Ứng nghiệm:
Điều này đã ứng nghiệm một phần khi một số người Israel từ vương quốc phía Bắc trở về cùng với dân Giu-đa sau cuộc lưu đày Ba-bi-lôn, và khi dân Do Thái nói chung quay về với Chúa sau khi trải qua hoạn nạn.
Tuy nhiên, lời tiên tri này cũng nhìn xa hơn đến một sự phục hồi thuộc linh và hoàn toàn trong thời kỳ cuối cùng, khi dân Israel quay về với Chúa và Đấng Mê-si-a (Đa-vít Vua), Chúa Giê-su Christ.
Hô-sê 14:4-7 mô tả sự phục hồi này bằng hình ảnh Đức Chúa Trời sẽ chữa lành sự bội nghịch của họ, yêu thương họ cách tự do, và họ sẽ trổ rễ như cây trên Li-băng, ra hoa và lan tỏa hương thơm.
Tiên tri về Lời Kêu Gọi Ăn Năn (Hô-sê 6:1-3):
Lời tiên tri: "Hãy đến, chúng ta hãy trở về cùng Đức Giê-hô-va; vì Ngài đã xé nát thì Ngài sẽ chữa lành cho chúng ta; Ngài đã đánh đập thì Ngài sẽ băng bó cho chúng ta. Sau hai ngày Ngài sẽ ban sự sống cho chúng ta; đến ngày thứ ba Ngài sẽ khiến chúng ta trỗi dậy, và chúng ta sẽ sống trước mặt Ngài."
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Mặc dù câu này trực tiếp nói về sự phục hồi của Israel, cụm từ "sau hai ngày... đến ngày thứ ba" đã được nhiều nhà giải kinh Cơ Đốc xem là một lời tiên tri xa xôi hoặc một hình bóng về sự phục sinh của Chúa Giê-su Christ vào ngày thứ ba. Điều này biểu trưng cho sự sống mới và sự tái lập mối quan hệ với Đức Chúa Trời.
III. Tiên Tri Về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Mặc dù Hô-sê không có những lời tiên tri chi tiết như I-sai-a, ông vẫn có những đoạn được Tân Ước áp dụng cho Chúa Giê-su.
"Từ Ai Cập, Ta đã gọi Con Ta ra" (Hô-sê 11:1):
Lời tiên tri: "Khi Y-sơ-ra-ên còn thơ ấu, Ta yêu nó, và từ Ai Cập, Ta đã gọi con Ta ra." (Hô-sê 11:1)
Ứng nghiệm: Ma-thi-ơ 2:15 đã trích dẫn lời này để chỉ về việc Giô-sép và Ma-ri mang Chúa Giê-su từ Ai Cập trở về Israel sau khi Hê-rốt chết. Ban đầu, Hô-sê nói về việc Đức Chúa Trời giải cứu Israel khỏi Ai Cập trong Xuất Ê-díp-tô Ký. Tuy nhiên, Ma-thi-ơ cho thấy một sự ứng nghiệm sâu sắc hơn trong cuộc đời Chúa Giê-su, Đấng là Israel chân thật, Ngôi Con của Đức Chúa Trời.
Sự Chiến Thắng Sự Chết và Âm Phủ (Hô-sê 13:14):
Lời tiên tri: "Ta sẽ chuộc chúng khỏi quyền lực của Âm phủ; Ta sẽ giải thoát chúng khỏi sự chết. Hỡi sự chết, đâu là những tai vạ của ngươi? Hỡi Âm phủ, đâu là sự hủy diệt của ngươi?"
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri mạnh mẽ về sự phục sinh và chiến thắng trên sự chết. Phi-e-rơ đã trích dẫn lời này trong I Cô-rinh-tô 15:55 để ca ngợi chiến thắng của Chúa Giê-su Christ trên sự chết và âm phủ qua sự phục sinh của Ngài, mở đường cho sự sống đời đời cho những người tin.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Hô-sê là một thông điệp mạnh mẽ về tình yêu bền bỉ và không bao giờ từ bỏ của Đức Chúa Trời đối với dân Ngài, ngay cả khi họ bất trung. Những lời tiên tri của ông bao gồm:
Sự phán xét và lưu đày đối với Vương quốc phía Bắc Israel do tội lỗi của họ, đã ứng nghiệm với cuộc chinh phục của A-si-ri.
Sự phục hồi và tái lập mối quan hệ với Đức Chúa Trời, nhìn xa hơn đến một sự phục hồi thuộc linh vĩ đại trong tương lai.
Các lời tiên tri trực tiếp và gián tiếp về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ), bao gồm việc Ngài được gọi từ Ai Cập và chiến thắng trên sự chết và âm phủ.
Sách Hô-sê, với hình ảnh cuộc hôn nhân tan vỡ và được phục hồi, là một minh họa tuyệt vời cho tình yêu kiên định của Đức Chúa Trời và lời hứa về sự cứu chuộc của Ngài.
Giô-ên là một trong các "Tiên Tri Nhỏ" trong Kinh Thánh Cựu Ước. Mặc dù thời điểm chính xác ông hoạt động không rõ ràng, nhưng sách của ông tập trung vào một thảm họa châu chấu kinh hoàng đã tàn phá xứ Giu-đa, và dùng sự kiện này như một hình ảnh báo trước cho "Ngày của Đức Giê-hô-va" (The Day of the Lord) sắp tới – một ngày của sự phán xét và hủy diệt, nhưng cũng là ngày của sự phục hồi và ban phước.
Sách Giô-ên tuy ngắn nhưng chứa đựng những lời tiên tri mạnh mẽ và sâu sắc, đặc biệt là về Đức Thánh Linh và ngày cuối cùng.
I. Tiên Tri Về "Ngày Của Đức Giê-hô-va" (Ngày Phán Xét)
Đây là chủ đề trung tâm của sách Giô-ên, được trình bày qua hai giai đoạn: một sự kiện gần và một sự kiện xa.
Ngày Phán Xét Gần: Thảm Họa Châu Chấu và Hạn Hán (Giô-ên 1:1-2:11):
Lời tiên tri: Giô-ên mô tả một cuộc xâm lược của châu chấu chưa từng có, tàn phá mọi cây cối và hoa màu. Đây không chỉ là một tai họa tự nhiên mà còn là sự phán xét của Đức Chúa Trời, được ví như một đạo quân hùng mạnh. Ông kêu gọi dân chúng than khóc, kiêng ăn và ăn năn.
Ứng nghiệm: Đây là một sự kiện lịch sử có thật đã xảy ra ở Giu-đa, một thảm họa sinh thái đã gây ra nạn đói và đau khổ tột cùng. Mặc dù là một lời tiên tri về một sự kiện sắp tới trong thời của Giô-ên, nhưng nó cũng là một hình bóng cho "Ngày của Đức Giê-hô-va" lớn hơn.
Ngày Phán Xét Xa: Sự Can Thiệp Của Đức Chúa Trời (Giô-ên 2:1-2, 10-11, 30-31; 3:9-17):
Lời tiên tri: Giô-ên nhìn xa hơn thảm họa châu chấu để mô tả một "Ngày của Đức Giê-hô-va" vĩ đại và đáng sợ hơn. Đó là một ngày tối tăm, mây mịt, với những dấu hiệu trên trời và đất: máu, lửa, khói, mặt trời biến thành tối tăm, mặt trăng hóa thành máu. Đức Chúa Trời sẽ ra trận chống lại kẻ thù của dân Ngài và phán xét các dân tộc ở trũng Giê-hô-sa-phát (có nghĩa là "Đức Giê-hô-va phán xét").
Ứng nghiệm:
Các dấu hiệu thiên thể và sự can thiệp của Đức Chúa Trời được Tân Ước (Công Vụ Các Sứ Đồ 2:19-20; Khải Huyền 6:12-14) và Chúa Giê-su (Ma-thi-ơ 24:29-30) nhắc đến như những dấu hiệu của thời kỳ cuối cùng và sự tái lâm của Đấng Christ.
Sự phán xét các dân tộc ở trũng Giê-hô-sa-phát thường được hiểu là lời tiên tri về Ngày Phán Xét Cuối Cùng khi Đức Chúa Trời phán xét mọi quốc gia và cá nhân.
II. Tiên Tri Về Sự Ban Đức Thánh Linh (Giô-ên 2:28-29)
Đây là một trong những lời tiên tri nổi tiếng và quan trọng nhất trong sách Giô-ên đối với Cơ Đốc giáo.
Lời tiên tri: "Sau đó, Ta sẽ đổ Thần Ta trên mọi xác thịt. Con trai và con gái các ngươi sẽ nói tiên tri; các người già cả của các ngươi sẽ nằm mơ chiêm bao; các thanh niên của các ngươi sẽ thấy khải tượng. Cũng trong những ngày đó, Ta sẽ đổ Thần Ta trên cả các đầy tớ nam và nữ."
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã được ứng nghiệm một cách rõ ràng và mạnh mẽ vào ngày Lễ Ngũ Tuần (Pentecost), như được ghi lại trong Công Vụ Các Sứ Đồ 2. Sứ đồ Phi-e-rơ đã đứng lên giải thích các sự kiện xảy ra vào ngày đó (người tin Chúa nói các ngôn ngữ lạ, nhận được quyền năng) bằng cách trích dẫn chính xác lời tiên tri của Giô-ên (Công Vụ Các Sứ Đồ 2:16-21). Đây là khởi đầu của thời kỳ Hội Thánh, khi Đức Thánh Linh được ban cho mọi người tin Chúa, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay địa vị xã hội.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Và Ban Phước (Giô-ên 2:18-27; 3:18-21)
Mặc dù có những lời cảnh báo nghiêm trọng, Giô-ên cũng mang đến thông điệp về lòng thương xót và phục hồi của Đức Chúa Trời sau sự ăn năn.
Sự Phục Hồi Đất Đai và Thịnh Vượng (Giô-ên 2:21-27):
Lời tiên tri: Nếu dân Giu-đa ăn năn, Đức Chúa Trời sẽ "từ bi" đối với xứ sở của họ, Ngài sẽ đuổi kẻ thù (châu chấu) đi, ban mưa đúng mùa, và phục hồi mùa màng bị phá hủy. Ngài sẽ ban cho họ "ngũ cốc dồi dào, rượu mới và dầu."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần khi Đức Chúa Trời giải cứu Giu-đa khỏi nạn đói và ban phước cho mùa màng sau khi họ ăn năn. Nó cũng là hình ảnh của sự phục hồi thuộc linh và vật chất mà Đức Chúa Trời ban cho dân Ngài.
Giê-ru-sa-lem Được Tôn Vinh (Giô-ên 3:18-21):
Lời tiên tri: "Vào ngày đó, các núi sẽ nhỏ rượu ngọt, các đồi sẽ chảy sữa, và tất cả các suối của Giu-đa sẽ đầy nước. Một suối nước sẽ vọt ra từ nhà Đức Giê-hô-va và tưới mát thung lũng Si-tim... Giu-đa sẽ được ở mãi mãi, và Giê-ru-sa-lem qua các thế hệ."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự thịnh vượng và an ninh đời đời cho Giê-ru-sa-lem và xứ sở của Đức Chúa Trời. Điều này có thể ứng nghiệm theo nghĩa đen trong thời kỳ Vương quốc Thiên Niên, hoặc theo nghĩa thuộc linh về sự vinh hiển của Hội Thánh và Giê-ru-sa-lem Mới, nơi Đức Chúa Trời ngự trị vĩnh viễn giữa dân Ngài.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Giô-ên là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về cả sự công chính lẫn lòng thương xót của Đức Chúa Trời. Những lời tiên tri của ông bao gồm:
Ngày Phán Xét của Đức Giê-hô-va, được biểu trưng qua thảm họa châu chấu và hạn hán, và sẽ đạt đến đỉnh điểm trong các sự kiện thời kỳ cuối cùng.
Lời tiên tri nổi bật về việc Đức Thánh Linh sẽ được đổ đầy trên mọi người, đã ứng nghiệm vào ngày Lễ Ngũ Tuần và tiếp tục được ứng nghiệm trong thời đại Hội Thánh.
Lời hứa về sự phục hồi và ban phước về vật chất và thuộc linh cho dân Chúa khi họ ăn năn.
Sách Giô-ên là một lời kêu gọi ăn năn khẩn thiết và một thông điệp đầy hy vọng về quyền năng biến đổi của Đức Thánh Linh và kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
A-mốt là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước. Ông không phải là một tiên tri chuyên nghiệp hay con của tiên tri, mà là một người chăn chiên và người trồng sung ở Tê-cô-a, thuộc vương quốc Giu-đa phía Nam. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời đã sai ông đến Vương quốc phía Bắc Israel (Ê-phra-im) vào thế kỷ thứ 8 TCN để rao giảng, cùng thời với Hô-sê và I-sai-a.
Thông điệp chính của A-mốt là công lý và sự chính trực. Ông kịch liệt lên án sự giàu có và xa hoa của tầng lớp thượng lưu Israel, những người đã áp bức người nghèo, bóp méo công lý, và thờ hình tượng, trong khi vẫn giữ vẻ bề ngoài của sự sùng đạo. Các lời tiên tri của ông chủ yếu tập trung vào sự phán xét không thể tránh khỏi đối với Israel và các dân tộc xung quanh.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Các Dân Tộc Ngoại Bang và Israel
A-mốt bắt đầu bằng việc công bố sự phán xét của Đức Chúa Trời đối với các quốc gia láng giềng của Israel, sau đó chuyển sang phán xét chính Israel và Giu-đa. Điều này nhằm gây chú ý cho người nghe và cho thấy rằng Đức Chúa Trời là Đấng công bình của cả thế giới.
Phán Xét Các Dân Tộc Xung Quanh (A-mốt 1:3-2:3):
Lời tiên tri: A-mốt lần lượt tuyên bố sự phán xét nghiêm khắc đối với Đa-mách (Sy-ri), Ga-xa (Phi-li-tin), Ty-rơ (Phê-ni-xi), Ê-đôm, Áp-môn, và Mô-áp vì các tội ác tàn bạo của họ chống lại các dân tộc khác và chống lại chính Israel.
Ứng nghiệm: Lịch sử cho thấy các vương quốc này đã suy yếu và cuối cùng bị chinh phục bởi các cường quốc như A-si-ri và Ba-bi-lôn. Sự sụp đổ của chúng là bằng chứng cho sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện lời phán xét của Ngài.
Phán Xét Giu-đa (A-mốt 2:4-5):
Lời tiên tri: Giu-đa cũng không thoát khỏi sự phán xét vì họ đã khước từ luật pháp của Đức Giê-hô-va và không giữ các điều răn của Ngài.
Ứng nghiệm: Giu-đa sau này đã bị Ba-bi-lôn lưu đày, đúng như lời tiên tri của A-mốt và các tiên tri khác.
Phán Xét Israel (A-mốt 2:6-6:14; 8:4-14):
Lời tiên tri: Trọng tâm chính của A-mốt là sự phán xét đối với Vương quốc phía Bắc Israel vì vô số tội lỗi:
Áp bức người nghèo: "Họ bán người công chính lấy bạc, và người nghèo khổ lấy một đôi giày." (A-mốt 2:6).
Bóp méo công lý: Lưỡi cân gian dối, gian lận trong thương mại.
Thờ hình tượng: Thờ phượng các thần Banh và các bò con vàng.
Xa hoa và hưởng thụ: Sống trong sự xa hoa trong khi người nghèo bị áp bức (A-mốt 6:4-7).
Các hình phạt tiên tri: Đức Chúa Trời sẽ giáng tai họa cho họ: đói kém, hạn hán, dịch bệnh, chiến tranh, và cuối cùng là lưu đày (A-mốt 5:27; 7:17). A-mốt còn thấy khải tượng về sự hủy diệt sắp đến qua quả sung mùa hè, dây dọi, lửa, và châu chấu.
Ứng nghiệm: Những lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc A-si-ri chinh phục Vương quốc phía Bắc Israel vào năm 722 TCN, tản lạc dân chúng và chấm dứt sự tồn tại của vương quốc này (II Các Vua 17).
II. Tiên Tri Về "Ngày Của Đức Giê-hô-va" (The Day of the Lord)
A-mốt đã định nghĩa lại khái niệm "Ngày của Đức Giê-hô-va." Đối với nhiều người Israel, đó là ngày chiến thắng kẻ thù. Nhưng A-mốt cảnh báo đó sẽ là ngày phán xét đối với chính Israel.
Lời tiên tri: "Khốn cho những kẻ khao khát ngày của Đức Giê-hô-va! Ngày đó đối với các ngươi có ích gì? Nó sẽ là tối tăm, chứ không phải ánh sáng." (A-mốt 5:18-20). Đó sẽ là ngày của sự hủy diệt, bóng tối, và sự tuyệt vọng.
Ứng nghiệm: Ngày đó đã ứng nghiệm một cách đau đớn khi A-si-ri tấn công và Giê-ru-sa-lem bị phá hủy. Nó cũng chỉ về những ngày phán xét lớn hơn trong tương lai.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Của Đền Tạm Đa-vít (A-mốt 9:11-15)
Sau những lời tiên tri khắc nghiệt về phán xét, A-mốt kết thúc sách bằng một thông điệp đầy hy vọng về sự phục hồi trong tương lai. Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong sách ông về Đấng Mê-si-a và Vương quốc của Ngài.
Lời tiên tri: "Vào ngày đó, Ta sẽ dựng lại đền tạm Đa-vít đã đổ nát, sửa chữa các chỗ vỡ, và dựng lại những gì đã bị phá hủy; Ta sẽ xây lại nó như những ngày xưa, để họ có thể chiếm lấy phần còn lại của Ê-đôm và tất cả các dân ngoại được gọi theo tên Ta, Đức Giê-hô-va, Đấng làm điều này phán." (A-mốt 9:11-12)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này có nhiều lớp ứng nghiệm:
Ứng nghiệm một phần (lịch sử): Việc một số người Israel và Giu-đa trở về từ lưu đày và tái thiết đất nước.
Ứng nghiệm thuộc linh (Tân Ước): Công Vụ Các Sứ Đồ 15:13-18 ghi lại việc Sứ đồ Gia-cơ đã trích dẫn chính xác lời tiên tri này của A-mốt tại Hội nghị Giê-ru-sa-lem để giải thích rằng việc dân Ngoại được cứu rỗi và gia nhập Hội Thánh là sự ứng nghiệm của lời tiên tri về việc "dựng lại đền tạm Đa-vít". Điều này có nghĩa là "đền tạm Đa-vít đổ nát" không chỉ là vương quốc chính trị của Israel mà còn là dòng dõi thuộc linh của Đa-vít, nơi Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ) sẽ trị vì và bao gồm cả Dân Ngoại trong vương quốc của Ngài.
Ứng nghiệm cuối cùng: Điều này cũng có thể chỉ về Vương quốc Thiên Niên và vương quyền đời đời của Chúa Giê-su, khi Ngài hoàn toàn cai trị và quy tụ tất cả dân Ngài.
Sự Phục Hồi và Thịnh Vượng Đất Đai (A-mốt 9:13-15):
Lời tiên tri: "Này, những ngày sắp đến, Đức Giê-hô-va phán, khi người cày sẽ theo kịp người gặt, và người đạp nho theo kịp người gieo hạt; các núi sẽ nhỏ rượu mới, và các đồi sẽ chảy tràn. Ta sẽ đem những người bị lưu đày của dân Y-sơ-ra-ên Ta trở về; chúng sẽ xây lại các thành phố hoang tàn và ở đó; chúng sẽ trồng vườn nho và uống rượu nho; chúng sẽ làm vườn và ăn trái cây của chúng. Ta sẽ trồng chúng trong đất của chúng, và chúng sẽ không bao giờ còn bị nhổ khỏi đất mà Ta đã ban cho chúng, Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của ngươi phán."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự phục hồi vật chất và thịnh vượng cho dân Israel sau khi họ được trở về từ lưu đày. Nó cũng có thể được hiểu là hình ảnh của sự ban phước dồi dào trong Vương quốc Mê-si-a.
Kết Luận
Sách Tiên Tri A-mốt là một lời kêu gọi mạnh mẽ về công lý và sự chính trực, đồng thời là lời cảnh báo nghiêm khắc về sự phán xét không thể tránh khỏi khi dân Đức Chúa Trời vi phạm giao ước của Ngài. Các lời tiên tri của ông bao gồm:
Sự phán xét và hủy diệt của các dân tộc xung quanh và đặc biệt là Vương quốc phía Bắc Israel, đã ứng nghiệm với cuộc chinh phục của A-si-ri.
"Ngày của Đức Giê-hô-va" sẽ là ngày phán xét đối với những người bất tuân.
Lời tiên tri về sự phục hồi và tái thiết lập "đền tạm Đa-vít", điều được Tân Ước giải thích là sự ứng nghiệm trong Hội Thánh và việc dân Ngoại được gia nhập vương quốc của Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ).
A-mốt cho thấy Đức Chúa Trời không chỉ quan tâm đến sự thờ phượng hình thức, mà còn đòi hỏi sự công bằng xã hội và một tấm lòng trung thành thực sự.
Sách Ô-ba-đia là sách ngắn nhất trong Cựu Ước, chỉ có một chương với 21 câu. Mặc dù ngắn, nó chứa đựng một lời tiên tri mạnh mẽ và tập trung vào sự phán xét đối với Ê-đôm và sự phục hồi của Israel. Thời điểm chính xác sách được viết là một chủ đề tranh luận, nhưng nhiều học giả tin rằng nó được viết sau khi Giê-ru-sa-lem bị cướp phá, có thể là bởi người Phi-li-tin và Ả Rập (vào khoảng năm 840 TCN) hoặc bởi người Ba-bi-lôn (586 TCN), vì Ê-đôm đã không giúp đỡ Giu-đa mà còn hùa theo kẻ thù.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Nghiêm Khắc Đối Với Ê-đôm (Ô-ba-đia 1-16)
Đây là trọng tâm chính của sách Ô-ba-đia. Ê-đôm là hậu duệ của Ê-sau, anh em song sinh của Gia-cốp (Israel), nhưng luôn có mối thù hằn với Israel.
Tiên tri về sự sụp đổ hoàn toàn của Ê-đôm (Ô-ba-đia 1:3-4, 8-9):
Lời tiên tri: Ê-đôm nổi tiếng về những thành phố kiên cố được xây dựng trên núi đá, mang lại cho họ cảm giác an toàn và tự cao. Ô-ba-đia tiên tri rằng Đức Chúa Trời sẽ hạ thấp lòng kiêu ngạo của họ và đẩy họ xuống khỏi những nơi cao chót vót. "Dù ngươi có làm tổ trên cao như chim ưng, và dù ngươi đặt tổ giữa các ngôi sao, từ đó Ta cũng sẽ kéo ngươi xuống, Đức Giê-hô-va phán." (Ô-ba-đia 1:4) Đức Chúa Trời cũng sẽ khiến sự khôn ngoan của Ê-đôm (từng nổi tiếng) biến mất và những chiến binh mạnh mẽ nhất của họ bị tiêu diệt.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Ê-đôm bị suy yếu và cuối cùng bị xóa sổ khỏi bản đồ như một quốc gia độc lập. Họ bị người Na-ba-thê (Nabataeans) đẩy khỏi lãnh thổ truyền thống của mình (Petra) vào khoảng thế kỷ 4 TCN, và sau đó bị người Hát-môn (Hasmonean) chinh phục vào thế kỷ 2 TCN. Cuối cùng, họ bị La Mã tiêu diệt hoàn toàn, và tên gọi Ê-đôm biến mất.
Lý do phán xét: Sự hung bạo và thiếu tình anh em (Ô-ba-đia 1:10-14):
Lời tiên tri: Ê-đôm bị phán xét vì "sự hung bạo" đối với anh em Gia-cốp. Thay vì giúp đỡ Israel khi họ gặp hoạn nạn (khi quân địch tấn công Giê-ru-sa-lem), Ê-đôm đã đứng nhìn, hùa theo kẻ thù, cướp bóc của cải, chặn đường những người chạy trốn, và giao nộp những người sống sót cho kẻ thù. "Vì sự hung bạo ngươi đã làm đối với anh em ngươi là Gia-cốp, sự hổ thẹn sẽ bao phủ ngươi, và ngươi sẽ bị diệt đời đời." (Ô-ba-đia 1:10)
Ý nghĩa/Ứng nghiệm: Đây không chỉ là lời tiên tri về một sự kiện mà còn là một lời tuyên bố về nguyên tắc công lý thiêng liêng: Đức Chúa Trời sẽ trừng phạt những ai làm điều ác và không có lòng thương xót, đặc biệt là đối với những người Ngài đã chọn, ngay cả khi đó là "anh em." Lịch sử đã chứng minh rằng những hành động ác độc của Ê-đôm đã dẫn đến sự diệt vong của họ.
II. Tiên Tri Về "Ngày Của Đức Giê-hô-va" Đối Với Các Dân Ngoại (Ô-ba-đia 1:15-16)
Lời tiên tri: Ô-ba-đia mở rộng phạm vi phán xét từ Ê-đôm sang tất cả các dân tộc khác trong "Ngày của Đức Giê-hô-va." "Vì ngày của Đức Giê-hô-va đã gần kề trên mọi dân tộc. Những gì ngươi đã làm sẽ được trả lại trên đầu ngươi; những gì ngươi đã làm sẽ trở lại trên đầu ngươi." (Ô-ba-đia 1:15)
Ứng nghiệm: Điều này chỉ ra một ngày phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời đối với mọi quốc gia vì tội lỗi của họ, đặc biệt là những hành động chống lại dân Ngài. Lịch sử đã chứng kiến nhiều vương quốc sụp đổ, nhưng lời tiên tri này cũng nhìn xa hơn đến Ngày Phán Xét Toàn Cầu trong thời kỳ cuối cùng.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Và Vương Quốc Của Israel (Ô-ba-đia 1:17-21)
Sau lời tuyên án nghiêm khắc đối với Ê-đôm và các dân tộc, Ô-ba-đia kết thúc với một thông điệp về hy vọng và phục hồi cho dân Đức Chúa Trời.
Tiên tri về sự giải cứu và thánh khiết trên Núi Si-ôn (Ô-ba-đia 1:17):
Lời tiên tri: "Nhưng trên núi Si-ôn sẽ có những người thoát khỏi, và nơi đó sẽ là thánh; nhà Gia-cốp sẽ lấy lại những gì thuộc về mình."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần khi một số người Do Thái trở về từ lưu đày và tái thiết Giê-ru-sa-lem. Tuy nhiên, nó cũng nhìn xa hơn đến vai trò của Giê-ru-sa-lem và Núi Si-ôn (biểu tượng cho dân của Đức Chúa Trời) như một nơi thánh và được giải cứu trong thời kỳ Đấng Mê-si-a trị vì, và cuối cùng là trong Giê-ru-sa-lem Mới (Khải Huyền 21).
Tiên tri về việc Israel sẽ sở hữu lãnh thổ rộng lớn hơn (Ô-ba-đia 1:19-20):
Lời tiên tri: "Những người từ Nê-ghép sẽ chiếm lấy miền núi Ê-sau, và những người từ đồng bằng sẽ chiếm lấy đất Phi-li-tin; họ sẽ chiếm lấy đất Ê-phra-im và Sa-ma-ri, và Bên-gia-min sẽ chiếm lấy Ga-la-át. Và những người bị lưu đày của đạo quân Y-sơ-ra-ên sẽ chiếm lấy đất của dân Ca-na-an cho đến Xa-rép-tha; và những người bị lưu đày từ Giê-ru-sa-lem đang ở Sê-pha-rát sẽ chiếm lấy các thành phố ở Nê-ghép."
Ứng nghiệm: Điều này mô tả sự phục hồi và mở rộng lãnh thổ của Israel vượt ra ngoài biên giới truyền thống, biểu thị một vương quốc thịnh vượng và được ban phước. Mặc dù không có sự ứng nghiệm hoàn toàn theo nghĩa đen trong lịch sử hậu lưu đày, nhiều người tin rằng điều này sẽ ứng nghiệm trong Vương quốc Thiên Niên của Đấng Mê-si-a, khi Israel được phục hồi hoàn toàn và cai trị với Chúa Giê-su.
Tiên tri về Vương quốc của Đức Giê-hô-va (Ô-ba-đia 1:21):
Lời tiên tri: "Những người giải cứu sẽ lên núi Si-ôn để cai trị núi Ê-sau; và Vương quốc sẽ thuộc về Đức Giê-hô-va."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri cuối cùng và quan trọng nhất trong sách. Nó không chỉ nói về sự chiến thắng của Israel đối với kẻ thù mà còn về sự thiết lập hoàn toàn Vương quốc của Đức Chúa Trời. Điều này cuối cùng được ứng nghiệm trong sự trị vì của Chúa Giê-su Christ, cả trong hiện tại qua Hội Thánh và hoàn toàn trong tương lai khi Ngài tái lâm và thiết lập Vương quốc đời đời của Ngài.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Ô-ba-đia, dù ngắn gọn, mang một thông điệp mạnh mẽ và rõ ràng:
Lời tiên tri về sự phán xét và hủy diệt hoàn toàn của Ê-đôm vì tội kiêu ngạo và sự hung bạo của họ đối với Israel, đã được lịch sử xác nhận.
Lời tiên tri về "Ngày của Đức Giê-hô-va" là ngày phán xét chung cho mọi dân tộc.
Lời tiên tri về sự phục hồi và mở rộng lãnh thổ của Israel, và cuối cùng là sự thiết lập Vương quốc đời đời của Đức Giê-hô-va thông qua Đấng Mê-si-a.
Sách này là một lời nhắc nhở rằng Đức Chúa Trời là Đấng công bình, Ngài sẽ trừng phạt tội lỗi nhưng cũng sẽ giữ lời hứa về sự giải cứu và vương quốc của Ngài cho dân Ngài.
Sách Giô-na là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước, nhưng nó khác biệt đáng kể so với các sách tiên tri khác. Thay vì là một bộ sưu tập các lời tiên tri hoặc bài giảng, Giô-na là một câu chuyện tường thuật kể về cuộc đời và chức vụ không mấy tự nguyện của tiên tri Giô-na, người được Đức Chúa Trời sai đi rao giảng cho dân thành Ni-ni-ve.
Vì là một câu chuyện, Sách Giô-na không chứa nhiều lời tiên tri theo kiểu dự báo chi tiết các sự kiện lịch sử tương lai xa xôi hoặc Đấng Mê-si-a như I-sai-a hay Đa-ni-ên. Tuy nhiên, nó vẫn mang ý nghĩa tiên tri mạnh mẽ theo những cách sau:
Tiên tri về sự phán xét và lòng thương xót của Đức Chúa Trời.
Một hình bóng về sự chết và phục sinh của Chúa Giê-su Christ.
Lời tiên tri về sự mở rộng ân điển của Đức Chúa Trời cho dân ngoại.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Và Lòng Thương Xót Của Đức Chúa Trời
Trọng tâm của Sách Giô-na là lời tiên tri về sự phán xét đối với thành Ni-ni-ve và phản ứng của Đức Chúa Trời trước sự ăn năn.
Tiên tri về sự hủy diệt của Ni-ni-ve (Giô-na 1:2; 3:4):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời phán với Giô-na: "Hãy đứng dậy, đi đến Ni-ni-ve, thành lớn kia, và rao giảng chống lại nó; vì sự gian ác của chúng đã lên đến trước mặt Ta." Giô-na cuối cùng đã rao giảng: "Còn bốn mươi ngày nữa, Ni-ni-ve sẽ bị đổ nhào!"
Ứng nghiệm (có điều kiện): Đây là một lời tiên tri có điều kiện. Lời tiên tri ban đầu là về sự hủy diệt sắp tới của một thành phố lớn và hùng mạnh (thủ đô của A-si-ri, kẻ thù truyền kiếp của Israel). Tuy nhiên, điều đặc biệt là lời tiên tri này không ứng nghiệm theo nghĩa đen ngay lập tức, bởi vì dân Ni-ni-ve đã ăn năn.
Giô-na 3:5-10: "Dân Ni-ni-ve tin Đức Chúa Trời, họ công bố một cuộc kiêng ăn và mặc bao gai, từ người lớn nhất đến người nhỏ nhất... Đức Chúa Trời thấy việc làm của họ, rằng họ đã quay khỏi đường ác của mình; và Đức Chúa Trời đổi ý về tai họa mà Ngài đã phán sẽ giáng trên họ, và Ngài đã không làm."
Ý nghĩa tiên tri: Điều này cho thấy một khía cạnh quan trọng của lời tiên tri trong Kinh Thánh: lời tiên tri về phán xét có thể bị thay đổi nếu có sự ăn năn chân thành. Nó cũng nhấn mạnh lòng thương xót vô bờ bến của Đức Chúa Trời, Ngài sẵn sàng tha thứ cho bất kỳ ai ăn năn, bất kể họ là ai hay họ đã làm gì.
II. Giô-na Là Một Hình Bóng Về Chúa Giê-su Christ (Tiên Tri Kiểu Hình Bóng)
Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong sách Giô-na, được chính Chúa Giê-su xác nhận.
"Dấu lạ của Giô-na" (Giô-na 1:17):
Câu chuyện: Giô-na bị một con cá lớn nuốt chửng sau khi ông chạy trốn khỏi Đức Chúa Trời. Ông ở trong bụng cá "ba ngày ba đêm."
Ứng nghiệm/Tiên tri: Chúa Giê-su Christ đã trực tiếp đề cập đến sự kiện này và áp dụng nó cho chính Ngài: "Vì Giô-na ở trong bụng cá lớn ba ngày ba đêm thể nào, thì Con Người cũng sẽ ở trong lòng đất ba ngày ba đêm thể ấy." (Ma-thi-ơ 12:39-40; xem thêm Ma-thi-ơ 16:4; Lu-ca 11:29-30).
Ý nghĩa: Việc Giô-na ở trong bụng cá ba ngày ba đêm là một hình bóng (type) hoặc tiên chỉ (prefigurement) về sự chết, an táng, và phục sinh của Chúa Giê-su Christ vào ngày thứ ba. Điều này chứng tỏ sự kiện của Giô-na không chỉ là một câu chuyện lịch sử mà còn mang ý nghĩa tiên tri sâu sắc, hướng về Đấng Cứu Thế.
III. Tiên Tri Về Sự Mở Rộng Ân Điển Của Đức Chúa Trời Cho Dân Ngoại
Sách Giô-na mang một thông điệp tiên tri vượt ra ngoài biên giới của Israel.
Đức Chúa Trời quan tâm đến Dân Ngoại (Giô-na 4:10-11):
Lời tiên tri/Bài học: Sau khi Ni-ni-ve ăn năn và Đức Chúa Trời không hủy diệt họ, Giô-na tức giận. Đức Chúa Trời đã quở trách Giô-na vì Giô-na thương tiếc một cây thầu dầu đã khô héo, trong khi Ngài quan tâm đến "thành Ni-ni-ve lớn kia, trong đó có hơn một trăm hai mươi ngàn người không biết phân biệt tay phải và tay trái của mình, và cả rất nhiều súc vật nữa."
Ý nghĩa tiên tri: Đây là một lời tiên tri mạnh mẽ về tấm lòng phổ quát của Đức Chúa Trời đối với toàn thể nhân loại, bao gồm cả những người không thuộc dân Israel. Nó tiên đoán rằng kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời không chỉ dành riêng cho một dân tộc mà sẽ mở rộng đến các dân ngoại. Điều này đã được ứng nghiệm qua chức vụ của Chúa Giê-su và sự lan truyền của Phúc Âm ra khắp thế giới thông qua Hội Thánh (Công Vụ Các Sứ Đồ 10; Rô-ma 10:11-13).
Kết Luận
Sách Tiên Tri Giô-na, mặc dù là một câu chuyện, vẫn chứa đựng những lời tiên tri quan trọng:
Tiên tri về quyền năng của lời rao giảng phán xét có điều kiện và lòng thương xót vô bờ bến của Đức Chúa Trời đối với sự ăn năn, đã ứng nghiệm ở Ni-ni-ve.
Hình bóng rõ ràng về sự chết và phục sinh của Chúa Giê-su Christ, được chính Chúa Giê-su xác nhận là "dấu lạ của Giô-na."
Lời tiên tri về sự quan tâm và kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời dành cho các dân ngoại, một chủ đề trọng tâm trong Tân Ước.
Sách Giô-na là một lời nhắc nhở rằng lòng thương xót của Đức Chúa Trời vượt quá mọi ranh giới và Ngài có kế hoạch cho tất cả mọi người trên thế giới.
Mi-chê là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước, hoạt động vào khoảng cuối thế kỷ thứ 8 TCN, cùng thời với I-sai-a và Hô-sê. Ông đến từ Mô-rê-sết-Gát, một ngôi làng nhỏ ở vương quốc Giu-đa phía Nam, và rao giảng chủ yếu cho cả Giu-đa và Israel (Sa-ma-ri).
Thông điệp của Mi-chê tập trung vào sự bất công xã hội, tội thờ thần tượng, và sự suy đồi đạo đức của dân Chúa. Ông thẳng thắn lên án các nhà lãnh đạo, thầy tế lễ và tiên tri giả đã lạm dụng quyền lực và dẫn dắt dân chúng lạc lối. Sách Mi-chê xen kẽ những lời cảnh báo nghiêm khắc về sự phán xét sắp tới với những lời hứa đầy hy vọng về sự phục hồi và sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Đối Với Israel và Giu-đa
Mi-chê bắt đầu và lặp lại nhiều lần lời tiên tri về sự trừng phạt sắp đến của Đức Chúa Trời do tội lỗi của dân Ngài.
Sự Hủy Diệt Của Sa-ma-ri và Giê-ru-sa-lem (Mi-chê 1:5-9; 3:9-12):
Lời tiên tri: Mi-chê tuyên bố rằng Đức Chúa Trời sẽ khiến Sa-ma-ri (thủ đô của Israel) trở thành đống đổ nát, và lửa phán xét của Ngài sẽ đến tận cổng Giê-ru-sa-lem (thủ đô của Giu-đa). Ông lên án các nhà lãnh đạo đã "xé thịt dân ta" và "ăn thịt dân ta" (Mi-chê 3:3), và tuyên bố rằng "Si-ôn sẽ bị cày như đồng ruộng, Giê-ru-sa-lem sẽ trở thành một đống đổ nát, và núi Đền thờ sẽ thành rừng rậm." (Mi-chê 3:12).
Ứng nghiệm:
Lời tiên tri về Sa-ma-ri đã ứng nghiệm khi Đế quốc A-si-ri chinh phục và phá hủy Sa-ma-ri vào năm 722 TCN (II Các Vua 17).
Lời tiên tri về Giê-ru-sa-lem bị phá hủy đã ứng nghiệm sau đó, khi Ba-bi-lôn phá hủy Giê-ru-sa-lem và Đền thờ vào năm 586 TCN (II Các Vua 25). Điều này cho thấy Mi-chê, cùng với I-sai-a và Giê-rê-mi, đã báo trước thảm họa này.
Phán Xét Đối Với Các Lãnh Đạo Giả Dối (Mi-chê 3:5-7):
Lời tiên tri: Mi-chê lên án các tiên tri giả, những kẻ "lừa gạt dân ta," rao giảng hòa bình khi được cho ăn, nhưng tuyên chiến với những ai không cho họ (Mi-chê 3:5). Ông tiên tri rằng họ sẽ bị xấu hổ, không còn khải tượng hay lời tiên tri từ Đức Chúa Trời nữa.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này cho thấy sự phán xét thiêng liêng đối với những người lãnh đạo thuộc linh lạm dụng chức vụ của mình. Điều này đã ứng nghiệm trong lịch sử Israel và Giu-đa khi các tiên tri chân thật của Đức Chúa Trời hiếm hoi và lời Ngài ít được nghe thấy trước khi tai họa xảy ra.
II. Tiên Tri Về Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ)
Đây là một trong những điểm nổi bật nhất của Sách Mi-chê, với một lời tiên tri cực kỳ cụ thể và quan trọng.
Tiên tri về nơi sinh của Đấng Mê-si-a (Mi-chê 5:2):
Lời tiên tri: "Nhưng ngươi, hỡi Bết-lê-hem Ép-ra-tha, dù ngươi nhỏ bé giữa các thị trấn của Giu-đa, từ nơi ngươi sẽ xuất hiện cho Ta một Đấng sẽ làm Vua trên Y-sơ-ra-ên; sự xuất hiện của Ngài từ xa xưa, từ những ngày đời đời."
Ứng nghiệm: Đây là một trong những lời tiên tri chính xác và nổi tiếng nhất trong Cựu Ước về Đấng Mê-si-a. Ma-thi-ơ 2:5-6 ghi lại việc các thầy thông giáo đã trích dẫn lời tiên tri này cho Vua Hê-rốt khi ông hỏi về nơi sinh của Vua dân Do Thái. Chúa Giê-su đã sinh ra tại Bết-lê-hem (Lu-ca 2:4-7), ứng nghiệm chính xác lời tiên tri của Mi-chê. Phần "sự xuất hiện của Ngài từ xa xưa, từ những ngày đời đời" cũng chỉ về bản tính thần linh và tiền hữu của Chúa Giê-su.
Tiên tri về vai trò của Đấng Mê-si-a (Mi-chê 5:4-5):
Lời tiên tri: "Ngài sẽ đứng và chăn dắt bầy chiên của Ngài trong quyền năng của Đức Giê-hô-va, trong sự vinh hiển của danh Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời Ngài; và họ sẽ sống an toàn, vì bây giờ Ngài sẽ trở nên vĩ đại đến tận cùng trái đất. Và Ngài sẽ là sự bình an của chúng ta."
Ứng nghiệm: Điều này mô tả vai trò của Đấng Mê-si-a là một Đấng Chăn Chiên quyền năng, cai trị trong danh Đức Chúa Trời, mang lại sự bình an và vinh hiển cho dân Ngài và cho cả thế giới. Chúa Giê-su đã tự xưng là "Đấng Chăn Chiên Tốt Lành" (Giăng 10:11-18) và được gọi là "Hoàng Tử Hòa Bình" (I-sai-a 9:6), là Đấng mang lại hòa bình cho nhân loại.
III. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Và Vương Quốc Của Đức Chúa Trời
Mi-chê cũng mang đến những lời hứa về sự phục hồi sau sự phán xét.
Núi của Đức Giê-hô-va được tôn cao (Mi-chê 4:1-5):
Lời tiên tri: "Vào những ngày sau rốt, núi của nhà Đức Giê-hô-va sẽ được lập vững trên các đỉnh núi, và sẽ được tôn cao hơn các đồi; và các dân tộc sẽ tuôn về đó." Sau đó, các dân tộc sẽ rèn gươm thành lưỡi cày và giáo thành liềm cắt cỏ; họ sẽ không học chiến tranh nữa.
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này song song với I-sai-a 2:2-4 và chỉ về Vương quốc của Đức Chúa Trời được thiết lập. Điều này được ứng nghiệm một phần qua sự ra đời của Hội Thánh (khi nhiều dân tộc đến với Chúa) và sẽ được ứng nghiệm hoàn toàn trong Vương quốc Thiên Niên của Đấng Mê-si-a, nơi Chúa Giê-su sẽ cai trị bằng sự bình an và công lý tuyệt đối.
Sự Tha Thứ Và Lòng Thương Xót Của Đức Chúa Trời (Mi-chê 7:18-20):
Lời tiên tri: Mi-chê kết thúc sách bằng một lời tuyên bố tuyệt vời về lòng thương xót của Đức Chúa Trời: "Ai là Đức Chúa Trời giống như Ngài, Đấng tha thứ sự gian ác và bỏ qua sự vi phạm của phần còn lại của cơ nghiệp Ngài? Ngài không giữ cơn giận mãi mãi, vì Ngài vui thích trong lòng nhân từ. Ngài sẽ lại thương xót chúng ta; Ngài sẽ dẫm nát sự gian ác của chúng ta. Ngài sẽ ném mọi tội lỗi của chúng ta xuống đáy biển. Ngài sẽ tỏ lòng thành tín cho Gia-cốp và lòng nhân từ cho Áp-ra-ham, như Ngài đã thề với các tổ phụ chúng ta từ những ngày xa xưa."
Ý nghĩa tiên tri: Đây là lời tiên tri về bản tính không đổi của Đức Chúa Trời – Ngài là Đấng yêu thương, tha thứ, và thành tín với các giao ước của Ngài. Nó khẳng định rằng dù Ngài có phán xét, mục đích cuối cùng của Ngài vẫn là sự cứu chuộc và phục hồi dựa trên lòng thương xót. Điều này là nền tảng cho sự cứu rỗi trong cả Cựu Ước và Tân Ước.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Mi-chê là một lời tiên tri mạnh mẽ về:
Sự phán xét không thể tránh khỏi đối với Israel và Giu-đa do tội lỗi và bất công của họ, đã ứng nghiệm với sự sụp đổ của Sa-ma-ri và Giê-ru-sa-lem.
Lời tiên tri cụ thể và chi tiết về nơi sinh của Đấng Mê-si-a (Chúa Giê-su Christ) tại Bết-lê-hem, và vai trò Ngài là Đấng Chăn Chiên và Hoàng Tử Hòa Bình.
Lời hứa về sự phục hồi và thiết lập Vương quốc của Đức Chúa Trời, nơi hòa bình và công lý sẽ ngự trị, cùng với sự khẳng định về lòng thương xót và thành tín đời đời của Đức Chúa Trời.
Sự ứng nghiệm chính xác của lời tiên tri về nơi sinh của Chúa Giê-su tại Bết-lê-hem là một trong những bằng chứng mạnh mẽ nhất cho nguồn gốc thiêng liêng của Kinh Thánh và tính xác thực của Đấng Mê-si-a.
Na-khum là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước. Sách của ông là một lời tiên tri độc nhất, gần như hoàn toàn tập trung vào sự sụp đổ sắp tới của thành phố Ni-ni-ve, thủ đô tàn bạo của Đế quốc A-si-ri. Ni-ni-ve là kẻ thù truyền kiếp và kẻ áp bức Israel và Giu-đa.
Thời điểm chính xác Na-khum hoạt động thường được đặt vào khoảng cuối thế kỷ thứ 7 TCN (sau năm 663 TCN, khi Nô-a-môn/Thê-bê của Ai Cập bị A-si-ri tàn phá, được nhắc đến trong Na-khum 3:8-10, và trước năm 612 TCN, khi Ni-ni-ve sụp đổ).
Khác với sách Giô-na, nơi Ni-ni-ve ăn năn và được tha thứ, sách Na-khum không có bất kỳ lời kêu gọi ăn năn nào cho Ni-ni-ve. Thay vào đó, nó là một lời tuyên án cuối cùng và không thể thay đổi đối với thành phố này vì sự tàn bạo, kiêu ngạo, và thờ thần tượng của nó.
I. Tiên Tri Về Sự Phán Xét Và Hủy Diệt Của Ni-ni-ve
Đây là chủ đề trung tâm và duy nhất của sách Na-khum.
Tính cách của Đức Chúa Trời: Ghen tị và Báo trả (Na-khum 1:2-3):
Lời tiên tri: Na-khum mở đầu bằng cách mô tả Đức Chúa Trời là Đấng "ghen tị và báo thù," "giận dữ và đầy sức mạnh," và "Đức Giê-hô-va sẽ không để kẻ có tội không bị trừng phạt."
Ý nghĩa: Điều này là lời tiên tri về bản tính công bình của Đức Chúa Trời. Ngài không chỉ là Đấng yêu thương và tha thứ (như đã thấy trong Giô-na), mà Ngài cũng là Đấng thánh khiết, không dung thứ cho tội ác dai dẳng và sự áp bức. Lời tiên tri này báo trước rằng sự phán xét dành cho Ni-ni-ve là chắc chắn vì tội lỗi đã chất chồng của họ.
Sự Sụp Đổ Của Ni-ni-ve (Na-khum 1:8-10; 2:1-13; 3:1-19):
Lời tiên tri: Na-khum mô tả chi tiết và sống động cách Ni-ni-ve sẽ bị phá hủy.
Bị ngập lụt và tiêu diệt (Na-khum 1:8): "Nhưng với một trận lụt tràn ngập, Ngài sẽ kết liễu hoàn toàn nơi của nó, và bóng tối sẽ đuổi theo kẻ thù của Ngài." (Lịch sử ghi lại sông Tigris đã ngập lụt, làm suy yếu các bức tường thành).
Cổng thành bị mở toang và cung điện sụp đổ (Na-khum 2:6): "Các cửa sông bị mở toang; cung điện run rẩy."
Bị cướp bóc và tàn phá (Na-khum 2:9-10): "Hãy cướp bạc đi! Hãy cướp vàng đi! Vì của cải là vô tận... Nó trống rỗng, trống rỗng, và hoang tàn!"
Hình ảnh hang sư tử bị hủy diệt (Na-khum 2:11-13): Ni-ni-ve được ví như một "hang sư tử" đã tích lũy của cải bằng cách săn mồi và tàn sát các dân tộc. Đức Chúa Trời phán Ngài sẽ chống lại họ, đốt cháy xe ngựa của họ và tiêu diệt sư tử con của họ.
Lời tiên tri về sự tàn bạo của Ni-ni-ve và hình phạt (Na-khum 3:1-7, 18-19): Na-khum lên án Ni-ni-ve là "thành phố máu đổ," đầy dối trá và cướp bóc. Ông tiên tri rằng nó sẽ bị bẽ mặt, mọi người sẽ chế giễu nó và không ai thương tiếc nó. "Các ngươi không có kẻ nào còn lại để luôn luôn ác hại sao?" (Na-khum 3:19).
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm một cách đáng kinh ngạc và chi tiết. Vào năm 612 TCN, một liên minh giữa người Ba-bi-lôn và người Mê-đi đã vây hãm và phá hủy hoàn toàn thành phố Ni-ni-ve. Sự sụp đổ của Ni-ni-ve là một sự kiện địa chấn trong lịch sử cổ đại, chấm dứt quyền lực của Đế quốc A-si-ri tàn bạo. Sự hủy diệt này triệt để đến mức trong nhiều thế kỷ, vị trí của thành phố bị quên lãng cho đến khi các nhà khảo cổ học phát hiện ra tàn tích của nó vào thế kỷ 19.
II. Tiên Tri Về Tin Mừng Cho Giu-đa
Giữa những lời tiên tri về sự hủy diệt cho kẻ thù, Na-khum cũng đưa ra một thông điệp hy vọng và giải thoát cho Giu-đa.
Lời hứa về sự giải cứu và hòa bình (Na-khum 1:12-15):
Lời tiên tri: "Dù họ đầy đủ và đông đảo đến đâu, họ cũng sẽ bị chặt và biến mất. Dù Ta đã làm cho ngươi đau khổ, Ta sẽ không làm cho ngươi đau khổ nữa... Vì bây giờ Ta sẽ bẻ gãy ách của nó khỏi ngươi, và xé tan xiềng xích của ngươi."
"Này, trên các núi có chân của người mang tin mừng, người rao truyền hòa bình! Hỡi Giu-đa, hãy giữ các lễ hội của ngươi, hãy hoàn thành các lời thề của ngươi, vì kẻ gian ác sẽ không còn đi qua ngươi nữa; nó đã bị cắt đứt hoàn toàn." (Na-khum 1:15)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi A-si-ri, kẻ áp bức Giu-đa, cuối cùng bị đánh bại. Sự sụp đổ của Ni-ni-ve đã mang lại sự giải thoát tạm thời và một thời kỳ hòa bình cho Giu-đa, loại bỏ mối đe dọa trực tiếp từ kẻ thù mạnh nhất lúc bấy giờ.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Na-khum là một lời tiên tri duy nhất, đầy uy lực về:
Sự phán xét công bình và không thể tránh khỏi của Đức Chúa Trời đối với sự tàn bạo, kiêu ngạo và thờ thần tượng của Ni-ni-ve.
Sự hủy diệt chi tiết và triệt để của thành phố Ni-ni-ve, đã được lịch sử xác nhận một cách kinh ngạc vào năm 612 TCN.
Lời hứa về sự giải thoát và hòa bình cho Giu-đa sau khi kẻ áp bức bị tiêu diệt.
Sách Na-khum là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự công chính của Đức Chúa Trời, Ngài sẽ không để tội ác không bị trừng phạt mãi mãi, và Ngài là Đấng bảo vệ dân của Ngài.
Ha-ba-cúc là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước. Sách của ông là độc đáo vì nó không phải là lời tiên tri trực tiếp từ Đức Chúa Trời gửi đến dân Israel, mà là một cuộc đối thoại giữa tiên tri Ha-ba-cúc và chính Đức Chúa Trời. Ha-ba-cúc thắc mắc và than phiền về sự bất công và tội ác đang hoành hành trong Giu-đa, và sau đó là về việc Đức Chúa Trời lại dùng một dân tộc tàn bạo hơn (người Canh-đê/Ba-bi-lôn) để trừng phạt dân Ngài.
Thời điểm Ha-ba-cúc hoạt động thường được đặt vào cuối thế kỷ thứ 7 TCN, ngay trước khi Ba-bi-lôn trở thành mối đe dọa chính cho Giu-đa.
I. Cuộc Đối Thoại Về Sự Phán Xét
Lời Than Phiền của Ha-ba-cúc về Sự Bất Công trong Giu-đa (Ha-ba-cúc 1:2-4):
Nội dung: Ha-ba-cúc than thở với Đức Chúa Trời về sự tàn bạo, bất công, xung đột, và sự bóp méo luật pháp đang tràn lan trong xứ Giu-đa. Ông tự hỏi tại sao Đức Chúa Trời lại im lặng và không hành động.
Ý nghĩa: Đây là sự than phiền về việc tội lỗi đã chất chồng đến mức nào trong dân tộc Đức Chúa Trời, đặt ra bối cảnh cho lời tiên tri về sự phán xét.
Lời Đáp của Đức Chúa Trời: Dấy Lên Người Canh-đê (Ba-bi-lôn) (Ha-ba-cúc 1:5-11):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời đáp lại Ha-ba-cúc rằng Ngài sẽ hành động, nhưng theo một cách khó tin: Ngài sẽ dấy lên người Canh-đê (Ba-bi-lôn), một dân tộc tàn bạo và nhanh nhẹn, để xâm lược và chiếm đoạt các vùng đất. "Vì này, Ta đang dấy lên người Canh-đê, một dân tộc dữ tợn và vội vã, sẽ đi khắp mặt đất để chiếm lấy những nơi ở không thuộc về mình." (Ha-ba-cúc 1:6)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc Ba-bi-lôn dưới quyền Nê-bu-cát-nết-sa trở thành cường quốc thế giới và chinh phục Giu-đa, phá hủy Giê-ru-sa-lem và Đền thờ vào năm 586 TCN, và lưu đày dân chúng. Vào thời Ha-ba-cúc, Ba-bi-lôn vẫn chưa là mối đe dọa lớn như A-si-ri, nên lời tiên tri này là một sự báo trước cụ thể và đáng sợ.
Lời Than Phiền Thứ Hai của Ha-ba-cúc: Dùng Kẻ Ác Hơn Để Trừng Phạt (Ha-ba-cúc 1:12-2:1):
Nội dung: Ha-ba-cúc bối rối và than phiền rằng tại sao Đức Chúa Trời lại dùng một dân tộc tàn bạo và vô đạo đức hơn (Ba-bi-lôn) để trừng phạt dân Ngài, vốn dĩ "mắt Ngài quá tinh sạch để nhìn xem điều ác." Ông muốn một lời giải thích.
II. Đức Chúa Trời Đáp Lại: Công Lý Cuối Cùng Và Niềm Tin
Đây là phần trung tâm của sách, nơi Đức Chúa Trời đưa ra những lời tiên tri quan trọng nhất và thiết lập một nguyên tắc cốt lõi của đức tin.
Nguyên Tắc Cốt Lõi: "Người Công Bình Sẽ Sống Bằng Đức Tin" (Ha-ba-cúc 2:2-4):
Lời tiên tri/Nguyên tắc: Đức Chúa Trời bảo Ha-ba-cúc ghi lại khải tượng, vì nó sẽ ứng nghiệm vào đúng thời điểm. "Này, kẻ kiêu ngạo thì lòng không ngay thẳng; nhưng người công bình sẽ sống bởi đức tin của mình." (Ha-ba-cúc 2:4)
Ứng nghiệm/Ý nghĩa: Đây là một trong những câu Kinh Thánh quan trọng nhất trong toàn bộ Kinh Thánh, và là một lời tiên tri về bản chất của sự cứu rỗi và mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Nó được Tân Ước trích dẫn ba lần (Rô-ma 1:17; Ga-la-ti 3:11; Hê-bơ-rơ 10:38) để nhấn mạnh rằng sự công chính và sự sống đời đời không đến từ việc làm luật pháp mà đến từ đức tin nơi Chúa Giê-su Christ.
Lời Nguyền Rủa Đối Với Ba-bi-lôn (Ha-ba-cúc 2:5-20):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời phán xét Ba-bi-lôn (kẻ kiêu ngạo) bằng năm lời nguyền rủa (khốn thay cho kẻ tham lam, kẻ làm giàu bằng bất công, kẻ xây thành bằng máu, kẻ khiến người ta say sưa, và kẻ thờ hình tượng). Ngài tuyên bố rằng sự tàn bạo của Ba-bi-lôn sẽ quay lại chính họ. "Khốn cho kẻ nào xây thành bằng máu và lập đô thị bằng sự gian ác!" (Ha-ba-cúc 2:12) "Vì đá sẽ kêu lên từ tường, và xà nhà sẽ đáp lời từ mái nhà." (Ha-ba-cúc 2:11)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc Ba-bi-lôn hùng mạnh cuối cùng bị Đế quốc Ba-tư lật đổ vào năm 539 TCN. Sự kiêu ngạo, tham lam và tàn bạo của họ đã dẫn đến sự sụp đổ của chính họ, đúng như Đức Chúa Trời đã phán xét.
III. Lời Cầu Nguyện Và Niềm Tin Của Ha-ba-cúc (Ha-ba-cúc 3)
Chương cuối cùng của sách là một bài thánh ca hay lời cầu nguyện của Ha-ba-cúc, bày tỏ sự tin cậy tuyệt đối vào Đức Chúa Trời, bất kể hoàn cảnh khó khăn.
Tiên tri về Sự Vinh Hiển và Quyền Năng của Đức Chúa Trời (Ha-ba-cúc 3:3-15):
Nội dung: Ha-ba-cúc mô tả quyền năng vĩ đại của Đức Chúa Trời khi Ngài đến để phán xét và giải cứu dân Ngài. Ngài là Đấng làm run sợ các núi non, khiến các sông hồ cạn khô, và bước đi trên biển.
Ý nghĩa: Đây không phải là lời tiên tri về một sự kiện cụ thể mà là lời tiên tri về bản tính và quyền năng không thay đổi của Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng tối thượng, kiểm soát mọi sự, và sẽ can thiệp vào lịch sử để thực hiện các mục đích của Ngài.
Niềm Tin Vượt Lên Hoàn Cảnh (Ha-ba-cúc 3:17-19):
Lời tiên tri/Tuyên bố đức tin: Ha-ba-cúc kết thúc bằng một tuyên bố đức tin đáng kinh ngạc, ngay cả khi đối mặt với sự hủy diệt sắp tới. "Dù cây vả không ra trái, vườn nho không có nho; dù cây ô-liu mất mùa, đồng ruộng không sinh lương thực; dù chiên bò bị tận diệt khỏi chuồng, và không còn một con bò nào trong trại: Tôi vẫn sẽ vui mừng trong Đức Giê-hô-va, tôi sẽ hớn hở trong Đức Chúa Trời là Đấng Cứu Rỗi tôi. Đức Giê-hô-va là Chúa là sức mạnh của tôi; Ngài làm cho chân tôi vững vàng như chân nai tơ, và khiến tôi đi trên các nơi cao của tôi."
Ý nghĩa tiên tri: Điều này là một lời tiên tri về tính kiên cường của đức tin chân thật ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất. Nó cũng là một hình mẫu cho những người tin Chúa qua mọi thời đại để đặt niềm tin vào Đức Chúa Trời, Đấng là nguồn sức mạnh và sự cứu rỗi, bất chấp những khó khăn trước mắt.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Ha-ba-cúc là một cuốn sách độc đáo chứa đựng những lời tiên tri:
Về việc Đức Chúa Trời sẽ dùng Ba-bi-lôn tàn bạo để phán xét Giu-đa, đã ứng nghiệm một cách chính xác.
Về nguyên tắc vĩ đại rằng "người công bình sẽ sống bởi đức tin", một lời tiên tri nền tảng cho giáo lý cứu rỗi trong Tân Ước.
Về sự phán xét và sụp đổ của chính Ba-bi-lôn vì sự kiêu ngạo và tàn bạo của họ.
Về bản tính quyền năng và công chính của Đức Chúa Trời, và niềm tin vững chắc vào Ngài ngay cả khi hoàn cảnh dường như vô vọng.
Ha-ba-cúc cho chúng ta thấy rằng Đức Chúa Trời kiểm soát lịch sử, Ngài sẽ xử lý tội lỗi của dân Ngài, và Ngài cũng sẽ phán xét những kẻ ác. Tuy nhiên, trong tất cả những điều đó, Ngài kêu gọi dân Ngài sống bằng đức tin và tin cậy vào sự công bình cuối cùng của Ngài.
Xô-phô-ni là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước. Ông hoạt động ở Giu-đa vào cuối thế kỷ thứ 7 TCN, dưới triều đại của Vua Giô-si-a (khoảng năm 640-609 TCN). Xô-phô-ni có thể là hậu duệ của Hê-xê-chia (Xô-phô-ni 1:1), điều này cho thấy ông có thể xuất thân từ hoàng tộc.
Thông điệp của Xô-phô-ni rất nghiêm trọng, tập trung vào chủ đề "Ngày của Đức Giê-hô-va" sắp đến – một ngày phán xét khủng khiếp và toàn diện đối với Giu-đa và các dân tộc xung quanh, nhưng cũng là ngày của sự thanh tẩy và phục hồi cho một phần còn sót lại trung tín. Ông lên án mạnh mẽ sự thờ thần tượng, sự bất công và đạo đức suy đồi đang tràn lan trong Giu-đa.
I. Tiên Tri Về "Ngày Của Đức Giê-hô-va" (Ngày Phán Xét)
Đây là chủ đề nổi bật nhất và xuyên suốt sách Xô-phô-ni.
Phán Xét Toàn Diện Trên Đất (Xô-phô-ni 1:2-3):
Lời tiên tri: Xô-phô-ni mở đầu bằng một lời tiên tri kinh hoàng về sự hủy diệt toàn bộ sự sống trên đất. "Đức Giê-hô-va phán: Ta sẽ quét sạch mọi thứ khỏi mặt đất. Ta sẽ quét sạch loài người và loài vật; Ta sẽ quét sạch chim trời và cá biển, và những kẻ gây vấp phạm cùng với kẻ ác; Ta sẽ diệt loài người khỏi mặt đất, Đức Giê-hô-va phán."
Ý nghĩa: Đây là một hình ảnh về sự phán xét triệt để, bao gồm cả con người và tạo vật, nhấn mạnh tính toàn cầu và không thể tránh khỏi của sự phán xét khi tội lỗi đạt đến đỉnh điểm.
Phán Xét Đối Với Giu-đa và Giê-ru-sa-lem (Xô-phô-ni 1:4-13):
Lời tiên tri: Xô-phô-ni đặc biệt nhắm vào Giu-đa và Giê-ru-sa-lem vì sự thờ thần tượng (thờ Ba-anh, thờ các vì sao), sự thờ phượng giả hình, và sự tham nhũng. Ông tiên tri về sự hủy diệt của thành phố, các nhà lãnh đạo, và những kẻ giàu có. "Vào ngày đó, Đức Giê-hô-va phán, sẽ có tiếng kêu la từ Cổng Cá, tiếng than khóc từ Khu Phố Mới, và tiếng đổ vỡ lớn từ các đồi." (Xô-phô-ni 1:10)
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Đế quốc Ba-bi-lôn dưới quyền Nê-bu-cát-nết-sa xâm lược, phá hủy Giê-ru-sa-lem và Đền thờ vào năm 586 TCN, và lưu đày dân Giu-đa.
Mô Tả "Ngày Của Đức Giê-hô-va" (Xô-phô-ni 1:14-18):
Lời tiên tri: "Ngày lớn của Đức Giê-hô-va đã gần kề, đã gần kề và đến rất nhanh... Một ngày của cơn thịnh nộ, một ngày của sự hoạn nạn và đau khổ, một ngày của sự tàn phá và hoang tàn, một ngày của bóng tối và u ám, một ngày của mây và sương mù dày đặc, một ngày của tiếng kèn và tiếng kêu chiến trận chống lại các thành phố kiên cố và các tháp cao."
Ý nghĩa: Đây là một mô tả hùng hồn về sự kinh hoàng của sự phán xét thiêng liêng, không chỉ là một sự kiện lịch sử mà còn là một hình ảnh về Ngày Phán Xét Cuối Cùng khi Đức Chúa Trời thực thi công lý toàn diện.
Phán Xét Đối Với Các Dân Tộc Ngoại Bang (Xô-phô-ni 2:4-15):
Lời tiên tri: Xô-phô-ni tuyên bố sự phán xét đối với các quốc gia láng giềng đã làm hại Israel hoặc kiêu ngạo chống lại Đức Chúa Trời:
Phi-li-tin: Sẽ trở thành hoang tàn (2:4-7).
Mô-áp và Áp-môn: Sẽ trở thành hoang mạc như Sô-đôm và Gô-mô-ra vì đã sỉ nhục và kiêu ngạo chống lại dân Đức Chúa Trời (2:8-11).
Ê-thi-ô-pi: Sẽ bị giết bởi gươm (2:12).
A-si-ri và Ni-ni-ve: Sẽ bị hủy diệt hoàn toàn, trở thành nơi hoang tàn (2:13-15).
Ứng nghiệm:
Lời tiên tri về Ni-ni-ve đã ứng nghiệm khi Ni-ni-ve sụp đổ vào năm 612 TCN, chấm dứt quyền lực của A-si-ri (trước khi Giu-đa bị Ba-bi-lôn phá hủy).
Các lời tiên tri về các dân tộc khác cũng đã ứng nghiệm khi các đế quốc này suy yếu và bị các cường quốc khác chinh phục, hoặc bị đồng hóa và biến mất khỏi lịch sử.
II. Tiên Tri Về Lời Kêu Gọi Ăn Năn Và Sự Phục Hồi
Mặc dù thông điệp chủ yếu là về phán xét, Xô-phô-ni cũng đưa ra lời kêu gọi ăn năn và hứa hẹn sự phục hồi cho một "phần còn sót lại" trung tín.
Lời Kêu Gọi Ăn Năn (Xô-phô-ni 2:3):
Lời tiên tri: "Hãy tìm kiếm Đức Giê-hô-va, hỡi tất cả những người khiêm nhường trong xứ, những người làm theo phán quyết của Ngài; hãy tìm kiếm sự công chính, hãy tìm kiếm sự khiêm nhường; có lẽ các ngươi sẽ được che chở trong ngày cơn giận của Đức Giê-hô-va."
Ý nghĩa: Đây là lời tiên tri về điều kiện để được giải cứu trong ngày phán xét – sự ăn năn và tìm kiếm Đức Chúa Trời.
Sự Thanh Tẩy Ngôn Ngữ Và Thờ Phượng (Xô-phô-ni 3:9):
Lời tiên tri: "Vì vào lúc đó Ta sẽ ban cho các dân tộc một ngôn ngữ trong sạch, để tất cả họ đều kêu cầu danh Đức Giê-hô-va, và phục vụ Ngài với một lòng."
Ứng nghiệm: Điều này có thể được hiểu là lời tiên tri về sự thanh tẩy thuộc linh và sự thờ phượng chân thật trong thời kỳ Đấng Mê-si-a. Nó cũng có thể ám chỉ đến sự kiện Lễ Ngũ Tuần, khi Đức Thánh Linh ban cho các sứ đồ khả năng nói các ngôn ngữ khác nhau để rao truyền Phúc Âm (Công Vụ Các Sứ Đồ 2), cho phép mọi dân tộc kêu cầu danh Chúa.
Sự Phục Hồi Của Phần Còn Sót Lại (Xô-phô-ni 3:11-13):
Lời tiên tri: "Vào ngày đó, các ngươi sẽ không còn phải xấu hổ vì tất cả những hành động phạm tội mà các ngươi đã làm chống lại Ta; vì bấy giờ Ta sẽ cất khỏi giữa các ngươi những kẻ kiêu ngạo và khoe khoang của ngươi, và các ngươi sẽ không còn kiêu ngạo trên núi thánh của Ta nữa. Nhưng Ta sẽ để lại giữa các ngươi một dân tộc khiêm nhường và yếu đuối, và họ sẽ nương náu trong danh Đức Giê-hô-va."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần khi một phần còn sót lại của Israel trở về từ lưu đày Ba-bi-lôn và tái thiết đất nước. Nó cũng là lời tiên tri về phần còn sót lại trung tín của Israel sẽ được cứu rỗi và phục hồi trong thời kỳ cuối cùng.
Lời Hứa Về Sự Vui Mừng và Sự Hiện Diện Của Đức Chúa Trời (Xô-phô-ni 3:14-17):
Lời tiên tri: "Hỡi con gái Si-ôn, hãy hát mừng! Hỡi Y-sơ-ra-ên, hãy reo hò! Hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy vui mừng và hớn hở hết lòng! Đức Giê-hô-va đã cất đi các phán xét chống lại ngươi... Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời ngươi, ở giữa ngươi, Ngài là Đấng quyền năng sẽ cứu rỗi; Ngài sẽ vui mừng về ngươi với sự hớn hở; Ngài sẽ yên lặng trong tình yêu của Ngài; Ngài sẽ vui mừng về ngươi với tiếng hát."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự phục hồi hoàn toàn và niềm vui trong Vương quốc của Đức Chúa Trời. Nó mô tả một Giê-ru-sa-lem được thanh tẩy và được Đức Chúa Trời ngự trị giữa họ. Điều này được ứng nghiệm trong Hội Thánh (nơi Chúa Giê-su ngự trị qua Thánh Linh) và sẽ được ứng nghiệm hoàn toàn trong Vương quốc Thiên Niên và Giê-ru-sa-lem Mới (Khải Huyền 21-22), nơi Đức Chúa Trời sẽ sống giữa dân Ngài và không còn sự phán xét nữa.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Xô-phô-ni là một lời tiên tri mạnh mẽ về:
"Ngày của Đức Giê-hô-va" là một ngày phán xét toàn diện và khủng khiếp đối với Giu-đa và các dân tộc xung quanh, đã ứng nghiệm với sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem và Ni-ni-ve.
Lời kêu gọi ăn năn và lời hứa về sự bảo vệ cho những người khiêm nhường.
Sự thanh tẩy thuộc linh và sự phục hồi của một phần còn sót lại trung tín của Israel.
Sự hiện diện vui mừng của Đức Chúa Trời giữa dân Ngài trong một vương quốc được phục hồi và vinh hiển.
Xô-phô-ni cho thấy Đức Chúa Trời là Đấng công chính, Ngài sẽ phán xét tội lỗi, nhưng Ngài cũng là Đấng yêu thương và thành tín, luôn có kế hoạch cứu chuộc và phục hồi cho những ai quay về với Ngài.
Ha-gai là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước, và là một trong ba tiên tri thời hậu lưu đày (cùng với Xa-cha-ri và Ma-la-chi). Ông hoạt động vào khoảng năm 520 TCN, tức là khoảng 16 năm sau khi những người Do Thái đầu tiên trở về từ cuộc lưu đày Ba-bi-lôn.
Thông điệp chính của Ha-gai rất cụ thể và tập trung: thúc giục dân chúng tái thiết Đền thờ Giê-ru-sa-lem. Mặc dù họ đã trở về quê hương, nhưng họ đã ưu tiên xây dựng nhà cửa riêng của mình và bỏ bê việc xây lại Đền thờ của Đức Chúa Trời. Ha-gai truyền đạt bốn thông điệp từ Đức Chúa Trời trong vòng chưa đầy bốn tháng, tất cả đều nhằm mục đích khích lệ và thách thức dân chúng.
I. Tiên Tri Về Sự Ưu Tiên Và Hậu Quả Của Việc Bỏ Bê Đền Thờ (Ha-gai 1)
Lời Tiên Tri Về Sự Ưu Tiên Sai Lầm (Ha-gai 1:2-6):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời phán qua Ha-gai: "Có phải đây là thời điểm để các ngươi ở trong những ngôi nhà được ốp ván của mình, trong khi nhà Ta vẫn còn hoang tàn sao?" (Ha-gai 1:4). Ngài chỉ ra rằng sự thất bại trong việc xây dựng Đền thờ là nguyên nhân khiến họ gặp khó khăn kinh tế: gieo nhiều nhưng gặt ít, ăn mà không no, uống mà không thỏa, mặc mà không ấm, và kiếm tiền bỏ vào túi thủng.
Ứng nghiệm: Đây là một lời tiên tri về hậu quả tự nhiên của sự bất tuân và đặt ưu tiên sai chỗ. Dân chúng đã trải nghiệm sự nghèo đói và thất vọng trong cuộc sống của họ vì họ đã bỏ bê công việc của Đức Chúa Trời. Khi họ vâng lời, tình hình của họ đã thay đổi.
Lời Kêu Gọi Hành Động và Lời Hứa Ban Phước (Ha-gai 1:7-11):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời kêu gọi họ "hãy suy nghĩ về đường lối của mình" và "hãy lên núi, đem gỗ về và xây lại nhà; Ta sẽ vui lòng về điều đó và được vinh hiển, Đức Giê-hô-va phán." Ngài hứa rằng khi họ vâng lời, Ngài sẽ ban phước cho họ.
Ứng nghiệm: Khi dân chúng vâng lời và bắt đầu xây dựng lại Đền thờ (Ha-gai 1:12-15), Đức Chúa Trời đã đáp lại bằng sự hiện diện của Ngài và lời hứa ban phước.
II. Tiên Tri Về Sự Vinh Hiển Lớn Hơn Của Đền Thờ Mới (Ha-gai 2)
Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất trong sách Ha-gai, nhìn xa hơn Đền thờ đang được xây dựng.
Sự Vinh Hiển Lớn Hơn Của Đền Thờ Sau Này (Ha-gai 2:6-9):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời phán rằng Ngài sẽ "làm rung chuyển các tầng trời và đất, biển và đất khô," và Ngài sẽ "làm rung chuyển mọi dân tộc, và Đấng Cầu Mong của mọi dân tộc sẽ đến, và Ta sẽ đổ đầy vinh hiển cho nhà này." (Ha-gai 2:7). Ngài tuyên bố: "Vinh hiển của nhà sau này sẽ lớn hơn vinh hiển của nhà trước, và tại nơi này Ta sẽ ban bình an, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán." (Ha-gai 2:9).
Ứng nghiệm:
"Đấng Cầu Mong của mọi dân tộc" (hoặc "những của cải quý giá của mọi dân tộc"): Hầu hết các nhà giải kinh Cơ Đốc đều hiểu đây là lời tiên tri về Chúa Giê-su Christ, Đấng Mê-si-a, Đấng mà mọi dân tộc đều mong đợi.
Vinh hiển của Đền thờ sau này lớn hơn: Đền thờ thứ hai (Đền thờ Xê-ru-ba-bên, sau này được Hê-rốt mở rộng) không có vinh hiển rực rỡ như Đền thờ Sa-lô-môn (không có Hòm Giao Ước, không có vinh quang của Đức Chúa Trời). Tuy nhiên, lời tiên tri này đã ứng nghiệm khi Chúa Giê-su Christ, chính Đấng Mê-si-a, đã bước vào Đền thờ thứ hai. Sự hiện diện của Ngài đã mang lại vinh hiển lớn hơn bất kỳ vinh hiển vật chất nào.
"Ta sẽ ban bình an": Điều này cũng chỉ về Chúa Giê-su, Đấng là "Hoàng Tử Hòa Bình" (I-sai-a 9:6), Đấng mang lại bình an thật cho những ai tin Ngài.
III. Tiên Tri Về Sự Thanh Tẩy Và Ban Phước
Lời Tiên Tri Về Sự Ô Uế và Thanh Tẩy (Ha-gai 2:10-19):
Lời tiên tri: Ha-gai dùng một ví dụ về luật thánh khiết và ô uế để dạy rằng sự thờ ơ của họ đối với việc xây dựng Đền thờ đã khiến mọi công việc của họ bị ô uế trước mặt Đức Chúa Trời. Nhưng từ ngày họ bắt đầu xây dựng lại Đền thờ, Đức Chúa Trời hứa sẽ ban phước cho họ.
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về nguyên tắc thuộc linh: sự vâng lời dẫn đến phước lành, và sự bất tuân dẫn đến sự ô uế và hậu quả tiêu cực. Khi dân chúng vâng lời, Đức Chúa Trời đã bắt đầu ban phước cho mùa màng và công việc của họ.
IV. Tiên Tri Về Xê-ru-ba-bên Và Sự Lật Đổ Các Vương Quốc (Ha-gai 2:20-23)
Đây là lời tiên tri cuối cùng và quan trọng, đặc biệt đối với Xê-ru-ba-bên, người lãnh đạo việc tái thiết Đền thờ.
Sự Lật Đổ Các Vương Quốc Và Vị Trí Của Xê-ru-ba-bên (Ha-gai 2:20-23):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời lặp lại lời hứa sẽ "làm rung chuyển các tầng trời và đất" và "lật đổ ngai vàng của các vương quốc, và hủy diệt sức mạnh của các vương quốc của dân ngoại." Ngài phán với Xê-ru-ba-bên, con trai của Sê-anh-ti-ên, rằng Ngài sẽ chọn ông và biến ông thành "con dấu của Ta" (signet ring), vì Ngài đã chọn ông.
Ứng nghiệm:
Sự lật đổ các vương quốc: Điều này ứng nghiệm một phần qua sự sụp đổ của Đế quốc Ba-tư sau này và sự thay đổi của các đế quốc thế giới. Tuy nhiên, nó cũng nhìn xa hơn đến sự chiến thắng cuối cùng của Vương quốc Đức Chúa Trời trên mọi quyền lực thế gian, được thực hiện bởi Đấng Mê-si-a.
Xê-ru-ba-bên là "con dấu của Ta": "Con dấu" là một biểu tượng của quyền lực, thẩm quyền và sự lựa chọn đặc biệt. Xê-ru-ba-bên là hậu duệ của Đa-vít và là người lãnh đạo việc tái thiết Đền thờ. Lời tiên tri này không chỉ tôn vinh Xê-ru-ba-bên mà còn là lời tiên tri về dòng dõi Mê-si-a. Xê-ru-ba-bên được nhắc đến trong gia phả của Chúa Giê-su Christ (Ma-thi-ơ 1:12; Lu-ca 3:27). Điều này cho thấy rằng qua Xê-ru-ba-bên, dòng dõi hoàng gia của Đa-vít sẽ được bảo tồn, và Đức Chúa Trời sẽ tiếp tục thực hiện lời hứa về một Vua Mê-si-a từ dòng dõi đó, Đấng sẽ thực sự lật đổ mọi vương quốc và thiết lập vương quốc đời đời của Ngài.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Ha-gai, dù ngắn gọn, chứa đựng những lời tiên tri quan trọng:
Về hậu quả của sự bất tuân và sự ban phước của sự vâng lời trong việc ưu tiên công việc của Đức Chúa Trời (xây dựng Đền thờ).
Về sự vinh hiển lớn hơn của Đền thờ thứ hai do sự hiện diện của Chúa Giê-su Christ, Đấng Mê-si-a.
Về sự lật đổ của các vương quốc thế gian và sự lựa chọn dòng dõi Đa-vít (qua Xê-ru-ba-bên) để cuối cùng thiết lập Vương quốc đời đời của Đức Chúa Trời thông qua Đấng Mê-si-a.
Ha-gai là một lời kêu gọi hành động và một lời nhắc nhở rằng Đức Chúa Trời luôn thành tín với các lời hứa của Ngài, và Ngài ban phước cho những ai đặt Ngài lên hàng đầu.
Xa-cha-ri là một trong những "Tiên Tri Nhỏ" của Cựu Ước và là một trong ba tiên tri thời hậu lưu đày (cùng với Ha-gai và Ma-la-chi). Ông bắt đầu chức vụ của mình vào năm 520 TCN, cùng năm với Ha-gai, và tiếp tục rao giảng trong nhiều năm.
Sách Xa-cha-ri nổi bật với những khải tượng phức tạp, biểu tượng phong phú, và đặc biệt là những lời tiên tri chi tiết về Đấng Mê-si-a. Giống như Ha-gai, ông cũng thúc giục dân chúng tái thiết Đền thờ, nhưng thông điệp của ông rộng hơn, mang lại hy vọng về sự phục hồi của Giê-ru-sa-lem và sự đến của Vương quốc Mê-si-a.
Sách Xa-cha-ri có thể được chia thành hai phần chính:
Chương 1-8: Chứa tám khải tượng ban đêm và bốn thông điệp liên quan đến việc tái thiết Đền thờ và sự phục hồi của Giê-ru-sa-lem.
Chương 9-14: Chứa hai "gánh nặng" (lời tiên tri nặng nề), tập trung vào các sự kiện Mê-si-a và ngày cuối cùng.
I. Tiên Tri Về Sự Phục Hồi Của Giê-ru-sa-lem Và Đền Thờ (Chương 1-8)
Lời Kêu Gọi Ăn Năn và Trở Về (Xa-cha-ri 1:3):
Lời tiên tri: "Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán: Hãy trở về cùng Ta, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán, thì Ta sẽ trở về cùng các ngươi."
Ứng nghiệm: Đây là lời kêu gọi có điều kiện, và khi dân chúng vâng lời, Đức Chúa Trời đã ban phước cho công việc tái thiết Đền thờ và sự phục hồi của họ.
Khải Tượng Về Các Thợ Rèn Và Sừng (Xa-cha-ri 1:18-21):
Lời tiên tri: Xa-cha-ri thấy bốn cái sừng (biểu tượng cho các đế quốc đã làm hại Giu-đa) và bốn người thợ rèn (biểu tượng cho những người sẽ hủy diệt các đế quốc đó).
Ý nghĩa: Đây là lời tiên tri về sự phán xét của Đức Chúa Trời đối với các quốc gia đã áp bức dân Ngài (A-si-ri, Ba-bi-lôn, Ba-tư, Hy Lạp...).
Khải Tượng Về Người Đo Giê-ru-sa-lem (Xa-cha-ri 2:1-5):
Lời tiên tri: Một người đàn ông đang đo Giê-ru-sa-lem, nhưng Đức Chúa Trời phán rằng thành phố sẽ mở rộng không giới hạn và Ngài sẽ là "bức tường lửa xung quanh nó, và Ta sẽ là vinh hiển ở giữa nó."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần khi Giê-ru-sa-lem được tái thiết và mở rộng sau lưu đày. Tuy nhiên, nó cũng là lời tiên tri về sự mở rộng và an ninh cuối cùng của Giê-ru-sa-lem thuộc linh (Hội Thánh) và Giê-ru-sa-lem Mới, nơi Đức Chúa Trời ngự trị vinh hiển.
Khải Tượng Về Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Giô-suê Và "Chồi" (Xa-cha-ri 3):
Lời tiên tri: Giô-suê, thầy tế lễ thượng phẩm, bị Sa-tan cáo buộc, nhưng Đức Chúa Trời đã làm sạch ông và ban cho ông những chiếc áo sạch. Đức Chúa Trời cũng nói về "Chồi" (The Branch) sẽ đến. "Này, Ta sẽ đem đến đầy tớ Ta, tức là Chồi." (Xa-cha-ri 3:8)
Ứng nghiệm: "Chồi" là một danh hiệu Mê-si-a, chỉ về Chúa Giê-su Christ, Đấng sẽ đến để làm sạch tội lỗi và xây dựng Đền thờ thật của Đức Chúa Trời (Hội Thánh).
Khải Tượng Về Chân Đèn Và Hai Cây Ô-liu (Xa-cha-ri 4):
Lời tiên tri: Chân đèn vàng và hai cây ô-liu tượng trưng cho Xê-ru-ba-bên (người lãnh đạo chính trị) và Giô-suê (thầy tế lễ thượng phẩm), được ban quyền năng bởi Đức Thánh Linh. "Không phải bởi quyền lực, cũng không phải bởi sức mạnh, nhưng bởi Thần Ta, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán." (Xa-cha-ri 4:6).
Ý nghĩa: Lời tiên tri này nhấn mạnh rằng việc tái thiết Đền thờ và sự phục hồi của dân Chúa sẽ được thực hiện bởi quyền năng của Đức Thánh Linh, không phải bởi sức mạnh con người.
Lời Hứa Về Bình An Và Công Lý (Xa-cha-ri 8):
Lời tiên tri: Đức Chúa Trời hứa sẽ trở về Si-ôn, Giê-ru-sa-lem sẽ được gọi là "Thành của Lẽ Thật," và các đường phố sẽ đầy người già và trẻ em. Các dân tộc sẽ đến Giê-ru-sa-lem để tìm kiếm Đức Giê-hô-va. "Vào những ngày đó, mười người từ mọi ngôn ngữ của các dân tộc sẽ nắm lấy vạt áo của một người Do Thái, mà nói rằng: Chúng tôi sẽ đi với các ngươi, vì chúng tôi đã nghe rằng Đức Chúa Trời ở cùng các ngươi." (Xa-cha-ri 8:23)
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm một phần sau lưu đày, nhưng chủ yếu là lời tiên tri về Vương quốc Mê-si-a và sự mở rộng của Phúc Âm, khi mọi dân tộc được mời gọi đến với Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-su Christ.
II. Tiên Tri Về Đấng Mê-si-a Và Ngày Cuối Cùng (Chương 9-14)
Đây là phần chứa đựng nhiều lời tiên tri cụ thể về Chúa Giê-su Christ và các sự kiện cuối cùng.
Đấng Mê-si-a Vào Giê-ru-sa-lem Trên Lừa Con (Xa-cha-ri 9:9):
Lời tiên tri: "Hỡi con gái Si-ôn, hãy vui mừng cả thể! Hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy reo hò! Này, Vua ngươi đến cùng ngươi; Ngài là công bình và được cứu rỗi; Ngài khiêm tốn, và cỡi trên một con lừa, trên một con lừa con, là con của lừa cái."
Ứng nghiệm: Đây là một trong những lời tiên tri Mê-si-a nổi tiếng nhất, đã ứng nghiệm chính xác khi Chúa Giê-su Christ vào Giê-ru-sa-lem trong ngày Lễ Lá (Ma-thi-ơ 21:4-5; Giăng 12:14-15).
Đấng Mê-si-a Bị Bán Với Ba Mươi Miếng Bạc (Xa-cha-ri 11:12-13):
Lời tiên tri: "Tôi nói với họ: Nếu các ngươi thấy tốt, hãy trả công cho tôi; nếu không, thì thôi. Vậy, họ cân cho tôi ba mươi miếng bạc làm tiền công." Sau đó, Đức Chúa Trời phán: "Hãy ném nó cho người thợ gốm, cái giá trị tuyệt vời mà tôi đã được định giá bởi họ."
Ứng nghiệm: Lời tiên tri này đã ứng nghiệm chính xác khi Giu-đa Ích-ca-ri-ốt bán Chúa Giê-su với giá ba mươi miếng bạc và sau đó ném chúng vào đền thờ, nơi chúng được dùng để mua ruộng của người thợ gốm (Ma-thi-ơ 27:9-10).
Đấng Mê-si-a Bị Đâm (Xa-cha-ri 12:10):
Lời tiên tri: "Ta sẽ đổ Thần ân điển và khẩn cầu trên nhà Đa-vít và dân cư Giê-ru-sa-lem; và họ sẽ nhìn xem Ta, Đấng mà họ đã đâm; và họ sẽ than khóc về Ngài như than khóc con một, và đau buồn về Ngài như đau buồn con đầu lòng."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm khi Chúa Giê-su Christ bị đóng đinh trên thập tự giá và bị một người lính đâm vào cạnh sườn (Giăng 19:34, 37). Lời tiên tri cũng chỉ về sự ăn năn của dân Israel trong tương lai khi họ nhận ra Đấng Mê-si-a mà họ đã từ chối.
Sự Tấn Công Cuối Cùng Vào Giê-ru-sa-lem Và Sự Trở Lại Của Đấng Mê-si-a (Xa-cha-ri 14):
Lời tiên tri: Xa-cha-ri mô tả một cuộc chiến tranh cuối cùng chống lại Giê-ru-sa-lem, khi tất cả các dân tộc tập hợp lại. Sau đó, Đức Giê-hô-va (Đấng Mê-si-a) sẽ đến và đứng trên Núi Ô-liu, núi sẽ bị tách đôi. Ngài sẽ chiến đấu chống lại các dân tộc, và Ngài sẽ là Vua trên khắp đất. "Vào ngày đó, chân Ngài sẽ đứng trên núi Ô-liu, đối diện với Giê-ru-sa-lem về phía đông; và núi Ô-liu sẽ bị tách đôi ở giữa, từ đông sang tây, tạo thành một thung lũng rất lớn." (Xa-cha-ri 14:4)
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về sự tái lâm của Chúa Giê-su Christ và sự thiết lập Vương quốc Thiên Niên của Ngài. Các chi tiết như Núi Ô-liu bị tách đôi là những sự kiện sẽ xảy ra khi Ngài trở lại.
Nước Hằng Sống Từ Giê-ru-sa-lem (Xa-cha-ri 14:8):
Lời tiên tri: "Vào ngày đó, nước hằng sống sẽ chảy ra từ Giê-ru-sa-lem, một nửa chảy về biển phía đông, và một nửa chảy về biển phía tây; nó sẽ chảy suốt mùa hè và mùa đông."
Ý nghĩa: Điều này là lời tiên tri về sự ban phước và sự sống thuộc linh sẽ tuôn chảy từ Giê-ru-sa-lem (biểu tượng cho Vương quốc của Đức Chúa Trời) trong thời kỳ Mê-si-a.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Xa-cha-ri là một trong những sách tiên tri phong phú nhất trong Cựu Ước về Đấng Mê-si-a. Những lời tiên tri của ông bao gồm:
Sự phục hồi và vinh hiển của Giê-ru-sa-lem và Đền thờ, được thực hiện bởi quyền năng của Đức Thánh Linh.
Nhiều lời tiên tri chi tiết và chính xác về Chúa Giê-su Christ:
Ngài là "Chồi" sẽ xây dựng Đền thờ thật.
Ngài sẽ vào Giê-ru-sa-lem trên lưng lừa con.
Ngài sẽ bị bán với giá ba mươi miếng bạc.
Ngài sẽ bị đâm.
Ngài sẽ trở lại và đứng trên Núi Ô-liu, thiết lập Vương quốc của Ngài.
Sự phán xét của các dân tộc và sự thiết lập cuối cùng của Vương quốc Đức Chúa Trời.
Sự ứng nghiệm của các lời tiên tri này trong cuộc đời, cái chết và sự phục sinh của Chúa Giê-su là bằng chứng hùng hồn cho tính xác thực của Kinh Thánh và danh tính của Ngài là Đấng Mê-si-a.
Ma-la-chi là sách cuối cùng trong Cựu Ước, và cũng là tiên tri cuối cùng trong nhóm "Tiên Tri Nhỏ." Ông hoạt động vào khoảng giữa thế kỷ thứ 5 TCN (khoảng năm 450-430 TCN), sau Ha-gai và Xa-cha-ri, trong thời kỳ dân Do Thái đã trở về từ Ba-bi-lôn và Đền thờ đã được tái thiết.
Tên "Ma-la-chi" có nghĩa là "sứ giả của tôi" hoặc "thiên sứ của tôi." Sách này có phong cách độc đáo là một loạt các câu hỏi và trả lời, nơi Đức Chúa Trời (qua Ma-la-chi) đưa ra những lời buộc tội chống lại dân Israel, và sau đó dân chúng đáp lại bằng những câu hỏi hoặc lời tự bào chữa. Thông điệp chính của Ma-la-chi là kêu gọi dân chúng trở lại với Đức Chúa Trời và giao ước của Ngài sau khi họ đã trở nên lơ là, thờ ơ, và gian lận trong việc thờ phượng và đời sống đạo đức. Ông cũng tiên tri về ngày của Đức Chúa Trời và sự xuất hiện của Đấng Mê-si-a.
I. Tiên Tri Về Tội Lỗi Của Israel Sau Lưu Đày
Ma-la-chi lên án các tội lỗi của dân Israel sau khi họ trở về từ lưu đày, cho thấy sự thờ ơ đã quay trở lại.
Khinh Thường Giao Ước Của Đức Chúa Trời (Ma-la-chi 1:6-14):
Lời tiên tri/Buộc tội: Đức Chúa Trời lên án các thầy tế lễ vì đã dâng của lễ ô uế, khinh thường bàn thờ Ngài, và chấp nhận các con vật tật nguyền làm của dâng. Dân chúng cũng gian lận trong việc dâng của lễ và khinh thường danh Ngài.
Ý nghĩa: Đây là lời tiên tri về sự suy đồi thuộc linh của dân tộc, bất chấp việc họ đã được phục hồi từ lưu đày. Đức Chúa Trời sẽ không chấp nhận sự thờ phượng hình thức và không chân thành.
Không Chung Thủy Trong Hôn Nhân (Ma-la-chi 2:13-16):
Lời tiên tri/Buộc tội: Đức Chúa Trời lên án việc đàn ông Do Thái ly dị vợ hợp pháp của mình để cưới phụ nữ ngoại bang. Ngài phán: "Vì Ta ghét sự ly dị" (Ma-la-chi 2:16).
Ý nghĩa: Điều này cho thấy sự sa sút về đạo đức xã hội và sự coi thường giao ước hôn nhân, mà Đức Chúa Trời coi trọng.
Gian Lận Trong Dâng Phần Mười (Ma-la-chi 3:8-12):
Lời tiên tri/Buộc tội: Đức Chúa Trời buộc tội dân chúng đã "ăn trộm của Ta" bằng cách không dâng đủ phần mười và các của dâng. Ngài thách thức họ: "Hãy đem tất cả phần mười vào kho, để có lương thực trong nhà Ta. Hãy thử Ta trong việc này, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán, xem Ta có mở các cửa sổ trời cho các ngươi và đổ phước lành dư dật xuống cho các ngươi chăng."
Ứng nghiệm: Đây là lời tiên tri về hậu quả của sự bất tuân trong việc dâng hiến (Đức Chúa Trời giáng lời rủa sả) và lời hứa ban phước cho sự vâng lời. Nguyên tắc này vẫn còn đúng cho đến ngày nay: sự rộng lượng trong việc dâng hiến cho Đức Chúa Trời sẽ dẫn đến phước lành của Ngài.
II. Tiên Tri Về "Ngày Của Đức Giê-hô-va" (Ngày Phán Xét Và Thanh Tẩy)
Giống như nhiều sách tiên tri khác, Ma-la-chi cũng tiên tri về một "Ngày của Đức Giê-hô-va" sắp đến, nhưng với một sự nhấn mạnh đặc biệt vào sự thanh tẩy.
Sự Xuất Hiện Của "Sứ Giả" (Ma-la-chi 3:1):
Lời tiên tri: "Này, Ta sẽ sai sứ giả của Ta đến, và người ấy sẽ dọn đường trước mặt Ta. Và Chúa mà các ngươi tìm kiếm sẽ thình lình đến Đền thờ của Ngài; sứ giả của giao ước mà các ngươi vui thích, này, người ấy sẽ đến, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán."
Ứng nghiệm: Tân Ước xác nhận rằng "sứ giả" này chính là Giăng Báp-tít, người đã dọn đường cho Chúa Giê-su Christ (Ma-thi-ơ 11:10; Mác 1:2; Lu-ca 7:27). "Chúa mà các ngươi tìm kiếm" và "sứ giả của giao ước" chính là Chúa Giê-su Christ Ngài.
Đức Chúa Trời Đến Để Phán Xét Và Thanh Tẩy (Ma-la-chi 3:2-5):
Lời tiên tri: "Ai có thể chịu đựng được ngày Ngài đến? Và ai có thể đứng vững khi Ngài hiện ra? Vì Ngài như lửa của thợ luyện vàng, và như xà phòng của thợ giặt. Ngài sẽ ngồi như thợ luyện và thanh lọc bạc; Ngài sẽ thanh lọc con cháu Lê-vi, và tinh luyện chúng như vàng và bạc, để chúng có thể dâng của lễ công chính cho Đức Giê-hô-va."
Ứng nghiệm: Điều này ứng nghiệm trong chức vụ của Chúa Giê-su, Đấng đã đến để thanh tẩy Đền thờ và dân Ngài. Nó cũng chỉ về sự phán xét và thanh tẩy cuối cùng mà Đức Chúa Trời sẽ thực hiện khi Ngài tái lâm, tinh luyện dân Ngài và phán xét những kẻ ác.
Ngày Lớn và Đáng Sợ Của Đức Giê-hô-va (Ma-la-chi 4:1-3):
Lời tiên tri: "Vì này, ngày đang đến, cháy rực như lò lửa; tất cả những kẻ kiêu ngạo, và tất cả những kẻ làm điều gian ác, sẽ như rơm rạ; và ngày đang đến sẽ thiêu đốt chúng, Đức Giê-hô-va Vạn Quân phán, đến nỗi không để lại rễ hay cành cho chúng." Nhưng đối với những người kính sợ danh Ngài, "mặt trời công chính sẽ mọc lên với sự chữa lành trong cánh của nó."
Ý nghĩa: Đây là lời tiên tri về sự phân rẽ cuối cùng giữa người công chính và kẻ ác, khi kẻ ác sẽ bị hủy diệt hoàn toàn, nhưng người công chính sẽ nhận được sự chữa lành và sự sống. Điều này ám chỉ đến Sự Tái Lâm của Chúa Giê-su và Ngày Phán Xét Cuối Cùng.
III. Tiên Tri Về Sứ Giả Cuối Cùng (Ê-li) Trước Ngày Lớn
Đây là lời tiên tri cuối cùng của Cựu Ước, tạo cầu nối với Tân Ước.
Sự Xuất Hiện Của Tiên Tri Ê-li (Ma-la-chi 4:5-6):
Lời tiên tri: "Này, Ta sẽ sai tiên tri Ê-li đến với các ngươi trước khi ngày lớn và đáng sợ của Đức Giê-hô-va đến. Người ấy sẽ làm cho lòng cha quay về với con cái, và lòng con cái quay về với cha mình, kẻo Ta đến và đánh đất bằng lời rủa sả."
Ứng nghiệm: Chúa Giê-su Christ đã xác nhận rằng lời tiên tri này đã ứng nghiệm trong Giăng Báp-tít (Ma-thi-ơ 11:13-14; 17:10-13; Lu-ca 1:17). Giăng Báp-tít đã đến trong tinh thần và quyền năng của Ê-li để dọn đường cho Đấng Mê-si-a.
Kết Luận
Sách Tiên Tri Ma-la-chi, mặc dù là lời kết thúc của Cựu Ước, lại là một sách đầy những lời tiên tri quan trọng, bao gồm:
Sự lên án tội lỗi của dân Israel (thờ ơ trong việc thờ phượng, không chung thủy trong hôn nhân, gian lận phần mười) và hậu quả của chúng.
Tiên tri về "Ngày của Đức Giê-hô-va" là ngày phán xét và thanh tẩy triệt để.
Những lời tiên tri cụ thể về Chúa Giê-su Christ:
Ngài là "Chúa" và "sứ giả của giao ước" sẽ đến Đền thờ.
Ngài là "mặt trời công chính" mang lại sự chữa lành.
Lời tiên tri về Giăng Báp-tít là "sứ giả" và "tiên tri Ê-li" sẽ dọn đường cho Đấng Mê-si-a.
Sự phân rẽ cuối cùng giữa người công chính và kẻ ác, và sự chiến thắng của người công chính.
Ma-la-chi là một lời kêu gọi ăn năn và chuẩn bị cho sự đến của Đấng Mê-si-a, đồng thời là lời hứa về một tương lai tươi sáng cho những ai kính sợ danh Đức Chúa Trời.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét